Tekst Evert Brouwer
Foto Jarno Kraayvanger
Niet alleen in Den Haag
Den Haag mag morgen weer het centrum zijn voor de jaarlijkse, landelijke Veteranendag, het is niet de enige plek waar (oud-)militairen bijeenkomen om hun ervaringen met elkaar te delen. Minister Ank Bijleveld sprak bij haar bezoek aan Ridderkerk vorige week al over een ‘Veteranenmaand’. De Defensiekrant ging langs bij het Veteranenfestival in Midden-Groningen, een plaats die vaak verder van Den Haag ligt dan andersom.
“Naar de landelijke Veteranendag? Niks Den Haag, ik ben en blijf een nuchtere Groninger”, zegt Derk Waijer, drager van het bijzondere zilveren erekoord voor Libanonveteranen. Hij is niet de enige die de gang naar de residentie niet wil maken en kiest voor een lokale viering.
Veteranendag wordt al langer plaatselijk gevierd. Zo ook in Hoogezand, dat met Sappemeer sinds enige tijd is samengevoegd met Menterwolde en Slochteren. In 2008 dreigde het einde toen de gemeentelijke bemoeienis met Veteranendag onder druk van de bezuinigingen wegviel. Dat was tegen het zere been van de raadsleden Maarten Rietveldt (VVD) en Melle Vos (PvdA), overigens geen van beiden veteraan. “We waren het niet vaak met elkaar eens, maar op dit punt wel”, zegt de liberaal lachend. “Ik vroeg: geef ons wat geld en dan organiseren wij het zelf.”
Statisch
En het kwam goed, 11 jaar lang. De 2 realiseren zich echter ook dat het evenement aan verandering toe is. “Eerst waren er nog veteranen uit de Tweede Wereldoorlog, dat verschuift nu van Nederlands-Indië via Korea en Nieuw-Guinea naar de recentere missies. Dan moeten die jongeren het ook overnemen”, zegt Rietveldt.
Veteranen Wilfred Limberger (Dutchbat 1, Bosnië), Hinri Mast (SFIR 4, Irak) en Geanne Kruize (Bosnië) hebben die handschoen met verve opgepakt. Van een vrij statisch geheel met militaire muziek, een bijeenkomst in het gemeentehuis met een gezamenlijke maaltijd, gaat het nu naar een jaarlijks veteranenfestival voor heel de gemeente. Compleet met kraampjes, historische voertuigen, schminken voor de kinderen natuurlijk en activiteiten verzorgd door de opleiding Veiligheid en Vakmanschap (VeVa) van de Noorderpoort uit Groningen. En laten we eerlijk zijn, ook het weer zat flink mee deze dag.
Blijven delen
Het eerste festival voor het gemeentehuis en theater is een initiatief dat nieuwe burgemeester Adriaan Hoogendoorn van harte steunt. Hij heeft al veel langer ‘iets’ met (oud-)militairen, want Hoogendoorn was 7 jaar lang burgemeester van (Legerplaats te) Oldebroek.
“Dit moeten we vooral blijven doen, dat verdienen deze mensen die zich hebben ingespannen voor de vrede. Die ervaringen moeten we met elkaar blijven delen, want elders kunnen ze niet terecht met hun verhalen.”
Zoals Nieuw-Guinea-veteraan en marineman Sinus Hummel (80). Hij heeft nog slechts 3 kompanen om zich heen die begrijpen waarover hij praat. “Ik ben in 1958 vertrokken en was anderhalf jaar van huis. En denk maar niet dat er iemand op ons stond te wachten toen we terugkwamen. Ja, mijn vrouw, aan wie ik meer dan 50 jaar alle ellende van die tijd kwijt kon. Nu hebben veteranen het gelukkig beter.”
Hij snapt dat Veteranendag door de veelheid aan recente missies verandert. Met een VN-observatiepost, bemand door oud-Libanonveteranen, en een witte YP 408, lag de nadruk dit jaar iets meer op Unifil. “Er zijn in de periode 1979-1985 zo’n 7.000 jonge jongens uit deze regio uitgezonden”, weet veteraan Erik. “Het was logisch dat wij juist bij het VN-bataljon (44 Pantserinfanteriebataljon regiment Johan Willem Friso, red.) in Zuid-Laren wilden komen. Lekker dicht bij huis. Niemand stond er toen bij stil dat we daadwerkelijk zouden worden uitgezonden. We waren er in mijn ogen ook totaal niet op voorbereid.”
Torenvalk
Vandaar dat ook het opvanghuis Thuisbasis voor Veteranen uit Eelde prominent aanwezig is in Hoogezand. Begeleider Erik Vels trekt daar veel aandacht met zijn Amerikaanse torenvalk Orko. “We kunnen maximaal 17 veteranen inwonend en 4 ambulant begeleiden. Voor een regio waar zoveel veteranen wonen, is dat eigenlijk te weinig”, vindt hij, zelf Bosnië-veteraan.
Ondertussen staat een mogelijk aankomende veteraan al te trappelen in de coulissen. VeVa-leering Martijn Lip droomt van een militaire loopbaan bij 43 Gemechaniseerde Brigade in Havelte. “Infanterie of genie, net als mijn vader”, denkt hij hardop. Als volleerd soldaat helpt hij kinderen met het aantrekken van militaire kleding en het veldmasker. En die jongen komt er wel, want het is geheel vrijwillig. “Nee, echt, we krijgen hier geen extra studiepunten voor, het is gewoon harstikke mooi op zo’n veteranendag.” En dat was het. Volgend jaar weer dus, maar dan in Muntendam.
