Achter de wacht

Generaal-majoor Kootkazerne

Nederland telt 50 actieve kazernes. Vroeger waren dat er nog veel meer. Achter elke kazernenaam schuilt een verhaal. Van bijzondere architectuur, een historische gebeurtenis tot een heldhaftig militair. In de rubriek ‘Achter de Wacht’ gaat de Defensiekrant op zoek naar die verhalen. Dit keer de Legerplaats de Wittenberg bij Stroe, tegenwoordig de Generaal-majoor Kootkazerne.

Een ‘bijzonder plezierig glazen sanatorium’, noemt dagblad Trouw de nieuw opgeleverde legerplaats Wittenberg eind maart 1951. Door de nieuwe dienstplichtwet in 1948 werd het leger sterk vergroot. Daarom moeten er snel kazernes bijkomen.Door het gebruik van prefab Durisol beton is in 60 dagen tijd een legerplaats voor 3.000 militairen uit de grond gestampt. De kazerne heeft geen verwarming en is bedoeld als zomerkamp voor herhalingsoefeningen van dienstplichtigen. ’s Winters wordt het niet gebruikt. Er is zoveel mogelijk groen behouden ‘hetgeen tegen de heldere witte gevels van de gebouwen een aardig aspect geeft’. De nieuwe kazerne De Wittenberg wordt gebouwd in roerige tijden. Vertegenwoordigers van een oude en nieuwe generatie militairen staan lijnrecht tegenover elkaar.

Concentratiekamp-methoden

De eerste lichting militairen werkt nog geen maand op het splinternieuwe complex of er heerst groot rumoer. Commandant van de kazerne luitenant-kolonel Beaumont heeft namelijk alle 3.000 militairen, inclusief officieren, op licht arrest gezet. Dit vanwege het ernstig misdragen van 3 soldaten in Apeldoorn. Een weekend lang mogen de veteranen van de ‘7 December Divisie’ het kamp niet verlaten. Een officier spreekt van ‘concentratiekamp-methoden’. Reserveofficieren zijn massaal van plan hun ontslag te vragen. Beaumont dreigt hen met oneervol ontslag en het opnieuw oproepen als soldaat.

Belhamels

Dat laatste weerspreekt de overste, wiens mentaliteit volgens Het Parool ‘hemelsbreed verschilt van die der “burgers in uniform”’. De Generale Staf stelt een onderzoek in en komt een dag later met een uitspraak. Ze staan pal achter Beaumont. De troepen snappen er niets van: niemand van hen is gehoord over de zaak. Een aantal dagen later bij de terugkeer van de oefening ‘Achilles’ is het weer raak. De militairen mogen ’s avonds het kamp niet uit en een groep van 200 demonstreert bij de poort van de kazerne. De legervoorlichting spreekt van ‘twee belhamels die in de kraag werden gegrepen’.

Wanorde

Er heerst sowieso een rommelige sfeer op de nieuwe kazerne. De grote herhalingsoefening ‘Crescendo’, waaraan de militairen uit Stroe meededen, verloopt tegenovergesteld van de naam. “Wittenberg” is maar een plek van wanorde. Ook in Den Bosch zijn relletjes en op het station van Utrecht schieten militairen met losse flodders uit treincoupés. Minister van Oorlog Staf vindt het maar niks dat al deze zaken in kranten verschijnen. Hij verwacht van journalisten opbouwende kritiek, geen negatieve verhalen. Maar de realiteit is dat veel van de Indiëveteranen moeite hebben met de oefeningen die ze, door hun jarenlange ervaringen in de Oost, niet erg serieus nemen. En ook de Tweede Wereldoorlog is nog dichtbij. Collectieve straffen zoals die in de legerplaats worden niet gewaardeerd, omdat ze doen denken aan ‘Pruisische kadaverdiscipline’.

Tochtige barakken

De emancipatie van de dienstplichtige militairen gaat door en vanaf de jaren 60 springt de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM) in de bres voor hun belangen. Na spraakmakende acties tegen de verplichte korte haardracht begin jaren 70 start de club in juli 1973 een actie tegen de verouderde legering op De Wittenberg. De ooit moderne kazerne tocht aan alle kanten en voldoet niet meer aan de standaarden van de huidige tijd. Een maand later zetten 600 dienstplichtigen de actie kracht bij. Ze slapen liever buiten dan tussen het ongedierte. De Legervoorlichtingsdienst beaamt dat de huisvesting tekort schiet en voegt er aan toe dat de nieuwbouwplannen tot uitvoering worden gebracht.

Bungalows

Het verschil tussen begin en eind jaren 70 is groot. ‘Koude kazernes worden comfortabele bungalows’ kopt De Telegraaf. 34 paviljoens vormen een woondorp voor militairen. Bij het ontwerp, dat eigenlijk voor een kazerne in Ter Apel was bedoeld, zijn de gebruikers nauw betrokken. Ook psychologen worden geraadpleegd. Die adviseren maximaal 16 man in 1 gebouw. 4 militairen delen een kamer met ‘ingebouwde kasten, fleurige gordijnen en een centraal antennesysteem voor radio en televisie’. Bovenop elk paviljoen is een kamer die als bar of leeszaal kan worden ingericht. Dankzij een groenplan keert de natuur terug op het kazerneterrein.

Koot

Met een nieuwe moderne kazerne komt een nieuwe naam. Prins Bernhard onthult op 21 april 1978 een borstbeeld van generaal-majoor Koot. Koot was Commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten in de Tweede Wereldoorlog. De naam van de met een Militaire Willems-Orde onderscheiden verzetsman wordt verbonden aan de modernste kazerne. Dat blijft lange tijd zo. Het is ook niet gek dat deze moderne kazerne de bezuinigingsrondes van begin jaren 90 overleeft. Menig Joegoslaviëganger bezoekt voor uitzending naar de Balkan ter voorbereiding de kazerne.