Tekst Leo de Rooij
Foto Mediacentrum Defensie
Nederland en Duitsland verdiepen defensiesamenwerking
Het defensiebeleid in Europa is (nog) steeds in ontwikkeling. Rondom de Europese verkiezingen wordt indringend gepraat over begrippen als Europese veiligheid, defensiesamenwerking, wel of geen Europees leger. Ingegeven door de Russische inval in de Krim, de Brexit, aanhoudende instabiliteit in Afrika en het Midden-Oosten, een veranderende Amerikaanse koers als politieagent in de wereld, lijkt Europa wakker geschud. In een 3-luik peilt de Defensiekrant de stemming in Brussel, Berlijn en Parijs, waar het besef groeit dat Europa zelf meer verantwoordelijkheid moet nemen voor de eigen veiligheid. Deze week deel 2 met kolonel Martin Bonn, defensieattaché in Berlijn.
Nederland en Duitsland verdiepen de defensiesamenwerking. Ze gaan onder meer informatie uitwisselen op het gebied van Special Forces, cyber en hybride dreigingen. Minister Ank Bijleveld en haar Duitse collega Ursula von der Leyen legden dat onlangs in Berlijn vast in een nieuwe intentieverklaring. Deze gezamenlijke verklaring is een volgende stap in de al vergaande militaire samenwerking tussen de landen.
Op één lijn
Voor de defensieattaché in Berlijn, kolonel Martin Bonn, is dat geen verrassing. “Duitsland is onze meest belangrijke strategische partner. We zijn niet alleen militair, maar ook economisch verweven. En op het gebied van veiligheid zijn we eensgezind met Duitsland. In onze kijk op de wereld zitten we op dezelfde lijn.” Grappend: “Je hoort wel eens dat de 'bier-drinkende' landen zo makkelijk op één lijn zitten, en dat klopt eigenlijk ook. Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, de Scandinavische landen; ze denken vaak hetzelfde over zaken en hebben raakvlakken in cultuur. We begrijpen elkaar en dat komt de samenwerking ten goede.”
Samenwerken op gelijkwaardig niveau
Discussie 2%
De NAVO is voor Duitsland altijd nog de meest essentiële instelling, weet de defensieattaché. “Eerst NAVO, daarna EU commitments zoals de EU Battlegroup en pas daarna de Verenigde Naties. Wel is er veel discussie over de 2% bijdrage aan de NAVO, waaraan ook Duitsland (net als Nederland) niet voldoet. Dat gaat Duitsland voorlopig ook niet doen: 2% van het Duits Bruto Nationaal Product zou een gigantisch bedrag worden, veel hoger ook dan de Franse of Britse bijdrage. Daarnaast krijg je dan een Duitse krijgsmacht die buiten alle proporties is. Realistisch gezien ook niet te vullen is, omdat ze de mensen niet hebben om al dat materieel te bemannen.”
Duitsland is wel heel erg op zoek naar gelijkwaardige partners. Bonn: “Geen parallelle structuren binnen NAVO, of verdubbeling van verbanden. Duitsland wil het gewoon binnen de NAVO doen en daar samenwerken met partners die gelijk denken. Dat zien we bijvoorbeeld met de VJTF, de Very High Readiness Joint Task Force van de NAVO. In deze zogenoemde flitsmacht levert Duitsland samen met Noorwegen en Nederland in 2019 de landcomponent.” (Bekijk onderaan de clip over de VJTF).
Toekomstblik
Er is veel discussie (geweest) over een speech van Merkel, waarin ze het had over een Europees leger. Hoe zit dat dan? “Dat heeft ze niet zo bedoeld zoals het wordt uitgelegd, is mijn stellige overtuiging”, zegt Bonn. “Ze gaf meer een blik in een verre toekomst, over hoe onze gedachten over veiligheid zich zouden kunnen ontwikkelen. In de richting van een leger van Europeanen: gewoon samenwerken met andere krijgsmachten van landen die hetzelfde in de wedstrijd staan.”
Onder een Europees leger verstaat Bonn 1 strijdmacht onder een blauwe vlag. “Die mogelijk wordt ingezet door het Europees Parlement. Een leger van Europeanen betekent samenwerking met andere landen, waarbij je de eigen soevereiniteit en zelfstandigheid gewoon behoudt. Wel de Europese belangen behartigen, maar op basis van nationale besluitvorming. Je zoekt de samenwerking dan ook bij landen die meerwaarde hebben voor ons, die overeenkomen in cultuur en mindset.”
Integratie
Nederlandse en Duitse militairen opereren dus al veel en vaak samen, ook in internationale missies. Een logisch gevolg van de integratie van eenheden, zoals het al langer bestaande Duits-Nederlandse legerkorps in Münster. Ook vallen Nederlandse 11e en 43e brigades onder Duitse divisies (onze 11 Luchtmobiele Brigade maakt sinds 2014 bijvoorbeeld deel uit van de Duitse Division Schnelle Kräfte) en staan Duitse luchtafweereenheden onder Nederlands commando. Samenwerken op gelijkwaardig niveau, met gelijke rechten. Bonn benadrukt: “Ik wil graag de angst wegnemen dat wij in die samenwerkingsverbanden geen zeggenschap meer zouden hebben over onze eigen soldaten. We hebben wel eenheden onder bevel gesteld, maar dusdanig dat ons eigen parlement uiteindelijk altijd beslist over de inzet. Duitsland gaat nooit besluiten hoe wij onze krijgsmacht inzetten.”
Synchroniseren processen
We doen dus al veel samen, maar is er nog meer mogelijk? “De nieuwe intentieverklaring is een bevestiging dat we op de goede weg zijn met de integratie van eenheden. Nu gaan onderzoeken welke volgende stappen we kunnen zetten. En altijd met de gedachte dat er wel meerwaarde in moet zitten: efficiëntere gereedstelling, betere operabiliteit, betere inzetbaarheid. Waar we nu naar kijken is het synchroniseren van processen. Als we erin slagen om bijvoorbeeld opleidingen te synchroniseren, zitten eenheden in dezelfde opwerkperiode. Zo maken ze samen gebruik van oefen- en trainingsfaciliteiten, dat is een veel efficiënter gebruik van middelen.”
Ook wordt gedacht aan het samenbrengen van Nederlandse voertuigen (die stilstaan bij gebrek aan bemanning) en Duitse bemanningen (die stilzitten bij gebrek aan voertuigen), zodat een bataljon toch kan trainen. “Wel moeten we kritisch blijven kijken naar de meerwaarde; nut en belang moeten voorop blijven staan. We gaan niet samenwerken om samen te werken. Ik denk dat we daarin met Duitsland een goede partner hebben. Elkaar aanvullen en elkaars zwakte opvangen, geeft een betere inzetbaarheid. Gemeenschappelijk zijn we sterker.”
Flitsmacht
Zien hoe de snelle reactiemacht van de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF) eruit ziet? Bekijk deze clip van de NAVO!
