Tekst Hanna Gillissen
Foto Jeroen Liebers, sergeant Sjoerd Hilckmann en sergeant Cinthia Nijssen

Majoor wil beeldvorming over autisme veranderen

Gaan autisme en Defensie samen? Als het aan majoor Marc van der Burgh (48) ligt wel. Hij is er zelf hét succesvolle voorbeeld van. Als autisme-ambassadeur maakt hij zich sterk voor meer psychische diversiteit op de werkvloer.

Wie tot voor kort via de website van Defensie solliciteerde, stuitte op de tekst: ‘Als je autisme hebt, kun je niet werken bij Defensie.’ Van der Burgh stuurde een mailtje: ‘Ik ben majoor bij de landmacht en denk hier heel anders over. Mag ik een keer komen praten?’ Van der Burgh: “Voor de psychologen en keuringsartsen bleek autisme geen afwijzingsgrond te zijn, maar soms wel aanleiding voor verder onderzoek. Dát staat nu op de website.”

Voetbalwedstrijd

De majoor werkt al 23 jaar bij Defensie, maar zijn autisme kwam pas 7 jaar geleden aan het licht. “Een collega zei: ‘Marc, je vertelt altijd hoe de voetbalwedstrijd van je dochter ging, maar vraagt nooit naar mijn weekend.’ Dat zette me aan het denken. Ik ging googelen en dacht: het zou weleens autisme kunnen zijn. Toen wilde ik het weten ook.”

Van der Burgh kreeg pas op latere leeftijd de diagnose autisme.

De militaire ggz stelde 3 maanden later de diagnose. Een opluchting of klap? “Ik vond het fijn om te weten wat ik nou precies had. Maar in mijn zoektocht naar informatie kwam ik veel negatieve verhalen tegen. Mensen die zich slachtoffer voelden, hun omgeving die beschreef hoe erg ze het vonden. Autisme werd teruggebracht tot een lijstje defecten. Dat raakte me.”

Uitval

Van der Burgh vindt het belangrijk dat die beeldvorming verandert, ook op de werkvloer. “Mensen durven zich niet te laten onderzoeken en missen dus de juiste begeleiding. Met een beetje pech lopen ze vast en vallen ze uit. Collega’s denken: daar valt niet mee samen te werken. Terwijl je het ook anders kunt zien. Mensen met autisme ontwikkelen zich in een andere volgorde en ander tempo: zijn sneller met hun cognitieve ontwikkeling en beginnen later aan hun sociale en emotionele ontwikkeling.”

Het raakt Van der Burgh dat het beeld van autisme vaak negatief is.

De majoor ontdekte dat veel grote bedrijven een autisme-ambassadeur hebben. “Ik heb het idee voorgesteld aan mijn commandant, die zei: ‘schrijf maar een plan’. Als ambassadeur wil ik bereiken dat onze organisatie het diversiteitsbeleid uitbreidt met psychische diversiteit. Daarom geef ik presentaties en voorlichting.”

Privacy op uitzending

De ambassadeur wil ook zichtbaar zijn. Als militair met autisme, die zelfs leiding geeft aan 20 man. “Ik krijg vaak vragen als: ‘Maar dan kun je toch niet op uitzending?’ Ik ben 3 keer geweest! Natuurlijk was dat een uitdaging, je privacy verdwijnt en dat is een ‘ding’ als je autisme hebt. Elke dag sporten hielp, zat ik even in mijn eigen bubbel.”

De majoor wil zichtbaar zijn als militair met autisme.

Defensie is in wezen een geschikte werkgever voor mensen met autisme, stelt Van der Burgh. “We zijn heel taakgericht. Dat iemand zich anders gedraagt, nemen we voor lief, als ‘ie zijn werk maar goed doet. Ook zijn we hiërarchisch georganiseerd, met veel regels. Het is duidelijk wie de baas is. Die structuur is prettig voor mensen met autisme.”

Kantoortuin

Maar er zijn ook verbeterpunten, vindt de ambassadeur. “Er is goede coaching nodig. Binnen Defensie is nu te weinig kennis voorhanden. Hulpverleners hoeven zich echt niet allemaal bij te scholen. Ze kunnen er bijvoorbeeld een bedrijfsarts bij roepen die er wel in is gespecialiseerd.” Op het gebied van PTSS zijn we daar al ver in, weet van der Burgh. “Waarom zou dat bij autisme dan niet kunnen?”

Dat je daarmee niet alles oplost, realiseert hij zich. “Maar je kunt wel tools aanreiken voor een werkbare situatie. Die verschillen per persoon. Dé autist bestaat niet. Het beste is om te vragen: wat heb jij nodig? De diagnose heeft Van der Burg zelf veel gebracht. “Ik stel meer controlevragen: ‘Ik denk dat jij dit bedoelt, klopt dat?’ Voorheen zou ik daar eindeloos over peinzen.”

Defensiemedewerker Diantha Vugts heeft PDD-NOS.

Diantha Vugts (25) werkt bij het Informatiecentrum van het DienstenCentrum Human Resources (DC HR) van Defensie.

“Ik wilde militair worden. Bij mijn keuring in Amsterdam, 7 jaar geleden, heb ik open kaart gespeeld en gezegd dat ik ADHD en PDD-NOS heb. Dat was geen probleem. Soldaat zijn had veel voordelen. Het is ‘volgen, mars’, heel duidelijk. Helaas liep ik vast toen er oud zeer bovenkwam. Ik trek me dingen snel aan, kan emoties moeilijk reguleren. De therapie die ik kreeg, werkte niet voor mij. Ik stopte en raakte het overzicht kwijt. De keuringsarts voorspelde dat dit vaker zou gebeuren omdat ik autisme heb, dus bestempelde me als ‘ongeschikt’. Heel crue, al snap ik dat ze dit niet kunnen gebruiken in het leger. Ik ben afgekeurd, maar dankbaar voor alles wat ik heb meegemaakt. Mijn huidige burgerbaan vind ik ook fantastisch. Het kost me alleen veel energie. Alle collega’s zitten in 1 ruimte, iedereen loopt en praat door elkaar. Ik kan me slecht concentreren.

Na een aantal sterfgevallen in mijn omgeving zit ik nu tijdelijk thuis. Het is afwachten hoe het verder gaat. Via majoor Van der Burgh heb ik me bij een praatgroep aangesloten. Ik vind het geweldig wat hij doet. Autisme is een groot taboe binnen Defensie. Bij bepaalde eenheden zie je ‘haantjesgedrag’. Met mensen die afwijken, ‘kun je niet werken’, die zijn ‘moeilijk of gek’. Door meer openheid en bekendheid ontstaat er hopelijk meer begrip. Mensen met autisme zijn ook gewoon mensen. Daarom vertel ik mijn verhaal. Het heeft mij mijn droombaan gekost, maar met de juiste begeleiding was dat misschien niet nodig geweest.”  

Defensie-engineer Gaby Kaldenberg is autistisch én hoogbegaafd.

Gaby Kaldenberg (51) werkt voor de Defensie Materieel Organisatie als senior Engineer Avionica voor de Apache-helikopters.

“7 jaar geleden ben ik hulp gaan zoeken. Zowel op het werk als in mijn huwelijk kreeg ik problemen doordat ik niet werd begrepen. Cynische opmerkingen en non-verbaal gedrag neem ik letterlijk en ik denk vaak 5 stappen vooruit. Psychologisch onderzoek toonde aan dat ik ‘hoog-functioneel autistisch’ ben. Ik scoor hoog op het spectrum autisme, maar ben ook hoogbegaafd waardoor ik dit beter kan verbergen. Soms lukt dat niet en gaat het mis omdat anderen niet begrijpen dat iemand die ogenschijnlijk goed functioneert toch anders reageert dan ze verwachten. De diagnose was een opluchting: de puzzelstukjes vielen in elkaar. Voor mijn huwelijk kwam het helaas te laat, maar op mijn werk heeft het geholpen. Majoor Van de Burgh gaf mij tips hoe ik het collega’s uit kon leggen. Nu ze weten wat er aan de hand is, laten ze me even met rust als ze zien dat ik in de knoop zit. Zelf zorg ik bewust voor een uitlaatklep. Als ik thuis kom, ga ik eerst modelvliegtuigjes bouwen. Er zitten ook positieve kanten aan mijn autisme. Ik werk heel gedetailleerd en gestructureerd. Dit wordt in combinatie met mijn sterke geheugen erg gewaardeerd. Daarom doe ik ook crash- en schadeonderzoeken. Ik bijt me er als een pitbull in vast en laat niet los totdat ik de oorzaak of oplossing heb gevonden. Dat is tegelijkertijd een valkuil: ik maak veel overuren. De hond van de bewaking stond zelfs een keer naast mijn bureau…”