Tekst Hanna Gillissen
Foto Rob Gieling

‘Het is een wonder dat ik nog leef’

Ze is haar baan kwijt, kan niet meer sporten en heeft nauwelijks nog een sociaal leven. Milou Waterschoot (25) liep tijdens haar opleiding aan de Koninklijke Militaire School (KMS) een hitteberoerte op, met blijvende gevolgen. Haar droom, militair verpleegkundige worden, moest ze opgeven. Nu heeft ze een nieuwe missie: voorkomen dat nog iemand dit meemaakt. 

Van iemand die aan 5 uur slaap genoeg had en voor wie een feestje nooit lang genoeg duurde, naar iemand voor wie alles te veel is. “Een constante strijd,” noemt Milou het. “Ik ben niet iemand die de hele dag niks wil doen.” Ze zit aan de keukentafel in het huis van haar ouders, waar ze ook woont. Voor haar neus een notitieboekje waarin ze zoveel mogelijk opschrijft. “Als ik niet heel bewust op ‘opslaan’ druk, ben ik alles kwijt. Mijn hoofd is in die zin net een laptop.” 

Milou en haar moeder zoeken naar informatie over hitteletsel.

Hittegolf

Halverwege de eindoefening van haar KMS-opleiding, 2 jaar geleden, gaat het helemaal mis. “De hele week was er al een hittegolf,” blikt Milou terug. “Op die bewuste vrijdag hadden we eerst een speedmars, daarna een commandantenmars over een motorcrossbaan. Dan loop je in een lange rij achter de instructeur aan met maximaal 2 meter tussen elkaar. Anders moet het rondje opnieuw. Ik wist: dit gaat zwaar worden, maar het hoort erbij. Opgeven is geen optie, je mag niet meer dan 24 uur van de eindoefening missen, anders haal je de opleiding niet.” 

Milou verzwikt haar enkel, de groep krijgt even pauze. Achteraf hoort ze van de instructeurs en haar groepsgenoten dat ze toen al niet meer alert was. In het half uur dat volgt, roepen de instructeurs dat ze moet stoppen met steeds ‘ja, sergeant’ zeggen. “Ik dacht: waar hebben ze het over? Ik had zelf niet door wat ik zei, of hoe slecht het met me ging. Ik zwalkte steeds meer en zakte uiteindelijk in elkaar.”

Tijdens de eindoefening heeft de verpleegkundige zelf niet door dat het steeds slechter met haar gaat.

Hitteletsels

Hitteletsels ontstaan als het lichaam te veel vocht en zout verliest. Hierdoor kan het warmte niet goed kwijt en raakt iemand oververhit. Hitteberoerte is de gevaarlijkste vorm van hitteletsel. Door uitdroging en een hoge lichaamstemperatuur raakt de warmteregulatie in de hersenen verstoord. Met als gevolg: verward gedrag, bewustzijnsverlies of zelfs shock en stilstand van de bloedsomloop. 

Paniek

Als Milou weer bij bewustzijn komt, zit ze aan de kant. Haar helm, rugzak en jas zijn losgemaakt. Het aangereikte flesje water krijgt ze niet opgetild. Een algemeen militair verpleegkundige en een soldaat met medische vaardigheden controleren haar hartslag. Die is hoog, maar dat is niet zo gek. De hoeveelheid zuurstof in haar bloed is normaal. “Dan stel je je dus aan.” Milou moet 3 keer proberen overeind te komen. Zonder resultaat. “Toen werd gezegd: dan is het nu jouw keuze om te stoppen.” In de militaire ziekenauto wordt haar lichaamstemperatuur gemeten, die is meer dan 41 graden. “Er brak paniek uit. Ik werd naast de auto in de schaduw gelegd met een coldpack in mijn nek en 1 onder mijn broeksband. Ook kreeg ik een infuus met zoutoplossing.” 

Pas na 5,5 uur wordt de militair verpleegkundige in spe opgenomen in het ziekenhuis. “Mijn bloed was zo dik als stroop. Ik had een ‘hitteberoerte’. Doordat mijn lichaam de warmte niet kwijt kon, liep mijn kerntemperatuur zo hoog op dat mijn eiwitten werden afgebroken en bloed stolde met als gevolg zuurstofgebrek in mijn hersenen en organen. Het was een wonder dat ik nog leefde.”

In het ziekenhuis blijkt Milou’s bloed zo dik als stroop te zijn.

Haren kammen

Er is sprake van ernstige spierafbraak en haar lever en nieren zijn beschadigd. In de weken die volgen, doet Milou niets anders dan slapen. “Ik kon nog geen bord eten optillen en mijn haren kammen lukte niet.” Toch maakt ze zich nog geen zorgen. “De arts zei: hou 2 weken rust, daarna ben je weer de oude.” 

Tijdens haar vervolgopleiding loopt Milou voortdurend vast. “Ik sliep iedere pauze, en waar ik voorheen gemakkelijk lesstof opsloeg, moest ik nu alle zeilen bijzetten om dingen te onthouden. Ook thuis was ik voortdurend alles kwijt: autosleutels, boodschappen. Ik kon niet meer op woorden en namen komen. Ontzettend frustrerend.” 

Mindfulness helpt Milou om te gaan met de nieuwe situatie.

Meldingen

Tussen 2011 en 2018 zijn 89 meldingen van hitteletsel onder militairen binnengekomen bij het ministerie van Defensie. Meerdere militairen hebben blijvend letsel opgelopen. In 2016 overleed Kelvin Bosman tijdens de eindoefening van zijn basisopleiding tot marechaussee aan de gevolgen van hitteletsel. 

Hersenschade

Uit testen blijkt dat er hersenschade zit in haar werkgeheugen. In het militair revalidatiecentrum krijgt Milou een normaal trainingsprogramma aangeboden vanuit de gedachte: als je lichamelijk sterker wordt, kan er meer energie naar je hoofd. Maar de klachten blijven.

Sinds eind vorig jaar zit ze thuis. De uitslag van de hittetolerantietest, waarmee Defensie kan controleren of iemand tegen hitte bestand is en dus op uitzending mag, was ‘slechter dan slecht’. “Mijn kerntemperatuur bleef oplopen, maar mijn lijf gaf geen alarmsignaal.” Een enorme domper. Haar droom, militair verpleegkundige worden, gaat in rook op. De grootste klap komt als de arts vaststelt dat de schade waarschijnlijk blijvend is en haar hartslag de rest van haar leven niet boven de 150 uit mag komen.

Milou’s hartslagmeter mag niet meer dan ‘150’ aangeven.

Fouten

Dus kijkt Milou nu de hele tijd naar de hartslagmeter op haar horloge. “Ik kan niet eens meer naar het dorp fietsen. Wandelen gaat de ene dag beter dan de andere. Vroeger sportte ik fanatiek, 5 dagen in de week. Nu 3 keer, maar ik doe het zo rustig aan dat je het eigenlijk geen sporten meer kunt noemen, en eigenlijk is dat al te veel. Voor mijn gevoel vliegen de kilo’s eraan. Ook kou vormt een probleem omdat mijn lijf niet zelf warm kan blijven. In de winter moet ik veel kleding dragen.”

Tijdens het hele proces zijn veel fouten gemaakt, weet Milou achteraf. “Iemand met een hitteberoerte moet je onmiddellijk in een bad met ijskoud water dompelen of tenminste uitkleden tot het ondergoed en omwikkelen met koude, natte doeken. Ook hebben we vooraf een zoutoplossing gekregen, terwijl die juist vocht vasthoudt.” 

Van altijd de hort op, naar veel thuis zijn.

“Ik neem niemand iets kwalijk. Ze hebben netjes het protocol gevolgd. Het protocol zelf moet alleen worden veranderd. Zet op risicovolle dagen koelbaden bij zo’n oefening. Bovendien hadden de signalen sneller herkend moeten worden en had er een ambulance moeten komen, nu duurde het veel te lang voordat ik in het ziekenhuis was.” 

Ambassadrice

Na lang twijfelen heeft Milou onlangs haar verhaal gedaan in tv-programma Zembla. “Niet om Defensie onderuit te schoffelen, maar met 1 doel: ik wil dat er iets verandert. Ik snap dat dat niet van de 1 op andere dag kan, maar ik trek al 2 jaar aan de bel…” 

Dat ze binnenkort wordt afgekeurd, is volgens Milou zo goed als zeker. Boos is ze niet, wel strijdvaardig. “Ik wil helemaal niet weg bij Defensie. Daar weten ze wat er met mij aan de hand is, hoef ik niets uit te leggen als ik op een hete werkdag thuis moet blijven. Het liefst ga ik verder als ‘ambassadrice hitteletsel’, geef ik lessen aan hulpverleners binnen Defensie. Want ik heb 1 drive: wat er met mij is gebeurd, mag niemand anders overkomen.” 

Haar agenda is de laatste jaren bijna leeg.
Milou hoopt in de toekomst weer bij Defensie te kunnen werken als ambassadrice hitteletsel.

Maatregelen

Defensieonderdelen hebben de afgelopen jaren eigen maatregelen genomen in de preventieve aanpak van hitteletsel. Maar er is meer nodig omdat er in het verleden niet voldoende is geleerd van hitteletsel-ongevallen. Er wordt nu ingezet op een defensiebrede, fundamentele preventieaanpak. Zo is er een spoedbericht uitgegaan binnen Defensie over de risico’s van hitteletsels, een groot deel van de instructeurs is gebriefd over hitteletsel en er is een veiligheidsvideo ontwikkeld voor defensiepersoneel. Ook is er een centraal expertisecentrum aangewezen waar de kennis over hitteletsel wordt gebundeld.’’