Achter de wacht

Kolonel Palmkazerne

Nederland telt 50 actieve kazernes. Vroeger waren dat er nog veel meer. Achter elke kazernenaam schuilt een verhaal. Van bijzondere architectuur, een historische gebeurtenis tot een heldhaftig militair. In de rubriek ‘Achter de wacht’ gaat de Defensiekrant op zoek naar die verhalen. De Kolonel Palmkazerne wordt in 1957 letterlijk in een klap beroemd.

Dichterbij de oorlog zijn de dienstplichtigen van de luchtdoelartillerie op deze kazerne in Bussum niet geweest. Een enorme klap, brandende mensen en verminkte lichamen. 14 november 1957 was een regelrechte hel. Sommige weten zeker dat er een Russische bom op hun onderkomen is gegooid, de werkelijkheid blijkt anders. 

Marinierskolonel

Eind oktober 1939 nemen gemobiliseerde troepen de Kolonel Palmkazerne ‘aan den Rijksweg tusschen Bussum en Laren’ in gebruik. De legeringsgebouwen, naar ontwerp van kapitein der genie Boost, zijn dan grotendeels af, op de centrale verwarming na. De bouw van het wacht-, kantine- en schoolgebouw en de gymnastieklokalen zijn volgens planning pas in 1942 gereed. De naamgevers van kazernes komen uit bij kolonel Palm, die in 1673 met zijn mariniers de Fransen uit Naarden verdrijft.

Vernietigend bombardement

De Duitsers nemen na mei 1940 de kazerne in bezit. De hoogste militaire baas in Nederland, generaal Christiansen, vestigt zijn hoofdkwartier in Hilversum. Zijn persoonlijke villa ligt schuin tegenover de kazerne in Bussum. De geallieerden kennen de Duitse militaire aanwezigheid en vernietigen met een bombardement eind november 1944 de kazerne. Bij de bevrijding treffen militairen een ruïneus complex. Het is niet de laatste keer dat de kazerne beschadigd raakt.

Amerikaanse Egyptenaar

Het is een bewolkte en kille 14 november 1957 wanneer First Lieutenant Rezk Moses Mohamed zich gereed maakt voor een oefenvlucht met zijn F-100c Super Sabre straaljager. De 25-jarige Amerikaan met Egyptische ouders is een van de vliegers van het 32nd Squadron, dat Soesterberg als thuisbasis heeft. In de 2 jaar ervoor heeft hij 2 keer zijn schietschoel gebruikt. De Super Sabre is een van de eerste straaljagers die horizontaal de geluidsbarrière doorklieft, maar moderne technieken brengen kinderziektes met zich mee.

‘Super’ Sabre

Mohamed’s F-100c scheert in 1956 na motorstoring over Oosterhout en slaat te pletter in het Wilhelminakanaal. Een jaar later eindigt zijn vliegtuig op de bodem van het IJsselmeer. Het 32nd Squadron komt vaker met de schrik vrij met de Super Sabre, maar niet op die donderdag in 1957. Al snel na opstijgen komt Mohamed in problemen. Er breekt brand uit in zijn cockpit. De zuurstoftoevoer blijft werken en hij probeert het vliegtuig aan de grond te zetten. Als de rookontwikkeling extreem wordt en ook de zuurstofleiding doorbrandt, beslist hij om zijn vliegtuig richting het IJsselmeer te loodsen en zijn schietstoel te activeren.

Vuurballen in de lucht

In de kantine van de Kolonel Palmkazerne genieten dienstplichtigen rond 1 uur ’s middags van hun pauze. Over 20 minuten hebben er een aantal les op de .50 mitrailleur. Buiten marcheren 4 jonge soldaten richting de kazernetoegang om de wacht af te lossen. Een zandauto rijdt het groepje militairen tegemoet. Wachtmeester Van Eenkhoorn doet net een middagdutje op een van de slaapzalen. Bewoners horen iets over een enorme klap en zien vuurballen in de lucht. De paniek onder het garnizoen verandert heel snel in een hulpactie. 

Doden en gewonden

Terwijl vlieger Mohamed met zijn parachute neerkomt op het dak van een verzorgingstehuis en ‘oude vrouwen en verpleegsters’ rond ziet lopen, is zijn vliegtuig in een vrije val op de kazerne in Bussum terecht gekomen. Kerosine van de afgetankte straaljager zet gebouwen en bomen in lichterlaaie. Meer dan een dozijn militairen raakt gewond. Van het groepje langs marcherende jongens is weinig meer over. De slapende wachtmeester raakt bedolven onder een vleugel van het vliegtuig. Zijn helm en uitrusting liggen nog netjes naast zijn bed. De chauffeur van de wagen komt met de schrik vrij. Een van de gewonden overlijdt 4 maanden later alsnog.

Technisch falen

Mohamed hoort pas later wat zijn F-100c heeft aangericht. De kranten noemen de ramp een van de grootste militaire vliegtuigongelukken in Nederland. Ooggetuigen, ook op de vliesbasis Soesterberg, vinden het onbegrijpelijk dat Mohamed zijn kist niet eerder aan de grond heeft gezet. Boze brievenschrijvers willen dat hij nooit meer in een vliegtuig stapt. Met zo’n track record moet het wel aan de piloot liggen denken velen. Toch wijst onderzoek anders uit. Want niet alleen zijn vliegtuigen, maar ook die van collegavliegers van zijn squadron hebben te maken met technisch falen.

Pakjes fruit

Een aantal dagen na de ramp bezoekt Mohamed de rampplek en woont er een rouwdienst bij. Ook bezoekt hij de gewonden in het militair hospitaal in Utrecht. ‘Hij had voor allemaal een pakje fruit meegebracht’, meldt de Volkskrant. De gewonden begrepen waarom hij zijn noodsprong had gemaakt en wuiven zijn verontschuldigingen af. Een sociaal gewenste reactie? Mohamed crasht later nog een keer met een Super Sabre. Meer geluk heeft hij in Vietnam met een F-105. Hij vliegt meer dan 100 missies en wordt rijkelijk onderscheiden. Bij de 50-jarige herdenking van de ramp proberen nabestaanden weer contact met hem te krijgen. Daar reageert hij niet meer op. Hij overlijdt in 2010 op 78-jarige leeftijd.

Bekijk het Polygoonjournaal over de vliegramp op de website van Andere Tijden

https://anderetijden.nl/artikel/5400/Straaljager-stort-neer-in-Bussum