Tekst Martin Zijlstra
Foto Amerikaanse marine

Rosemary Mariner meer dan alleen maar een vlieger

Bijzondere laatste groet voor Rosemary Marinier

Een icoon in de Amerikaanse defensiegeschiedenis is vorige week op 65-jarige leeftijd overleden. Rosemary Mariner was een van de eerste vrouwelijke vliegers van de U.S. Navy én vooraanstaand voorvechtster van gelijke rechten binnen het leger. 4 straaljagers van de Amerikaanse marine brachten haar een laatste groet. Bijzonder detail; aan de stuurknuppel louter vrouwelijke vliegers.

Kunnen vrouwen straaljagerpiloot worden? Die vraag werd tot in de jaren 70 steevast beantwoord met ‘nee’. Leger, landmacht en marine waren échte mannenbolwerken. Er waren pioniers voor nodig om de schietstoel te veroveren voor vrouwen. Dankzij vrouwen als Rosemary Mariner lukte dat. Ze werd uiteindelijk kapitein-ter-zee, maar dat ging niet zonder slag of stoot…

Op 9 januari 1975 concentreert Rosemary Mariner zich op haar pre-flight briefing. Dat ze na haar dood geëerd zou worden voor haar inzet voor de vrouw in de krijgsmacht kon de jonge vlieger toen niet vermoeden.

Vliegtuigen wassen

Als kind was Mariner al bezeten van de luchtvaart en wilde hoe dan ook vlieglessen nemen. Het benodigde geld verdiende ze met allerlei klusjes zoals huizen schoonmaken en vliegtuigen wassen. Op die manier lukte het haar om al op jonge leeftijd haar civiele vliegbrevet te halen. Maar ze wilde meer...

Gevechtsvliegtuig

In 1973 solliciteerde ze bij de Amerikaanse marine en belandde in het eerste vliegerklasje met vrouwen. Na een jaar buffelen kreeg ze haar wings of gold (het militaire brevet). Daarna volgde, als eerste vrouw, omscholing naar een straaljager. Makkelijk ging dat overigens niet. Veel mannen vonden dat de cockpit voorbehouden was aan mannen. Het andere geslacht hoorde daar niet thuis. Maar Mariner zette door en werd begin jaren 90 zelfs de eerste vrouwelijke squadroncommandant. Met haar team vertrok ze naar het Midden-Oosten om in de Golfoorlog te vechten.   

Toen nog adelborst Rosemary Conaster bereidt zich in de cockpit van een C-2 Tracker voor op haar volgende vlucht. Een archieffoto uit 1975.

Heilige missie

Toen ze merkte hoeveel weerstand er bestond tegen vrouwelijke militairen, besloot Mariner dat er belangrijkere dingen waren dan alleen haar plekje in de cockpit. Haar nieuwe missie werd; ‘deuren openen voor vrouwen en vooral die deuren geopend houden’. 

Tijdens de begrafenis vertelde haar echtgenoot Tommy, zelf ook marinevlieger: “Ze wist al dat vrouwen konden vliegen, maar om een naval aviator en officier te zijn moet je meer kunnen. Rosemary wist dat. Daarom vond ze zichzelf eigenlijk niet zo bijzonder, maar wilde vooral andere vrouwen de kans bieden die zij ook had gehad. En met succes.”

Commander Stacy Uttecht brieft haar collega’s voor de bijzondere formatievlucht. (Foto: MCS2 Benjamin Liston)

Gevechtservaring

Als waardering voor haar bijdrage aan de emancipatie, bracht de Amerikaanse marine bij haar begrafenis een uniek eerbetoon. 4 F/A-18 SuperHornets, uitsluitend bemand door vrouwelijke vliegers, vlogen een zogenoemde missing man-formatie. Ook al het grondpersoneel bestond voor de gelegenheid uit vrouwelijke militairen. Formatieleider luitenant-kolonel Stacy Uttecht, in het dagelijks leven squadroncommandant vertelt: “Sinds 1993 mogen vrouwen in Amerika ook in gevechtsfuncties dienen. Dat is te danken aan vrouwen als Mariner. Dankzij haar kunnen we onze dromen waarmaken. Tegenwoordig zet er niemand een vraagteken bij mijn ambitie, omdat ik vrouw ben. Sterker, je ziet overal vrouwelijke vliegers.” Er gaan steeds meer deuren open, nu ook bij de onderzeedienst.

De vrouwelijke vliegers die met een missing man formation een bijzonder eerbetoon brachten aan Rosemary Mariner. (Foto: MCS3 Raymond Maddocks)

Toekomst

Iedereen is het erover eens dat Rosemary Mariner tijdens haar leven een bijzondere missie heeft volbracht. En de gevolgen daarvan zijn blijvend. Ook in de toekomst: sinds 2015 vliegen vrouwen ook in Amerika met de nieuwe F-35.