Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto sergeant-majoor Hille Hillinga
Militair en gemeentefunctionaris ruilen 1 week van baan
Scroll voor
de belangrijkste
‘lessons learned’
Een gemeentemedewerker en militair die een weekje van functie ruilen? Gemeentesecretaris Harry Coumans van de gemeente Kerkrade en commandant 42 Pantserinfanteriebataljon Limburgse Jagers luitenant-kolonel Ralf Goossens trokken de stoute schoenen aan. De een woonde raads- en collegevergaderingen bij, de ander nam in gevechtstenue een bataljonsappèl af.
De Defensiekrant ging op pad met Harry Coumans die 5 dagen lang te gast was op de Generaal-majoor De Ruyter van Steveninckkazerne in Oirschot. Hieronder vertelt hij z’n verhaal.
“Ja, dat appèl. Dat was zo bijzonder.” Ietwat dromerig staart gemeentesecretaris Coumans naar de Oirschotse Heide. Hij staat op het punt om een ritje te maken met de Boxer en heeft net het appèl achter de rug. “Dat iedereen met één commando in de houding staat… En vooral z’n mond houdt. Als ik dat in de gemeente wil bereiken, moet ik flink wat voorbereiden.”
Gemeentesecretaris Harry Coumans voelde zich als een vis in het water bij Defensie. "Ik wil hier best vaker werken."
‘Ik ben hier volgens mij niet voor verzekerd’
Max Verstappen
Hij denkt dat mede door het appèl, de afstand met de medewerkers kleiner wordt. “Je kunt jezelf vaker laten zien. Dat mis ik wel in Kerkrade.” Na deze woorden wordt 'tijdelijk waarnemend commandant zonder rang Coumans' verzocht het pantservoertuig in te stappen. “Ik ben hier volgens mij niet voor verzekerd”, grapt hij. Een van de militairen reageert: “Gelukkig zit u niet naast Max Verstappen.”
Met circa 50 kilometer per uur dendert Coumans met de Boxerbemanning door het stuifzandgebied. Af en toe steekt zijn hoofd uit het bovenluik. “Mooi dit. En wat blijft ie stabiel.”
IJskoud of niet, Coumans wilde tijdens het ritje met de Boxer natuurlijk wel even door het luik kijken.
Niet de eerste keer
Het is niet de eerste keer militairen een kijkje nemen in de burgermaatschappij en vice versa. Na een succesvolle pilot vorig jaar wisselen Defensie en transportbedrijf DSV-personeel uit. Op drukke momenten kan de landmacht gebruik maken van DSV-chauffeurs en andersom profiteert het bedrijf weer van militairen.
Gemeentesecretaris Harry Coumans was 5 dagen ‘tijdelijk waarnemend commandant zonder rang Coumans’.
Dealen met problemen
Hij en overste Goossens raakten een half jaar geleden, tijdens een beëdiging in het centrum van Kerkrade, aan de praat over problemen waar ze allebei tegenaan lopen. “Een gemeente neemt beslissingen, denkt na over planningen en heeft richtlijnen en procedures. Dat geldt ook voor Defensie. De type problemen zijn dan wel verschillend, maar de werkwijzen komen sterk overheen.
Zo kampen zowel Defensie als gemeenten met bijvoorbeeld personeelstekorten en moet gedeald worden met de verhoging van de pensioenleeftijd. “We wilden van elkaar weten hoe we daar binnen onze organisaties mee omgaan. Hoe worden zaken gepresenteerd, aangelopen en op elkaar afgestemd? Zo ontstond het idee voor de uitwisseling."
Tijdens de ondercommandantenvergadering deelde Coumans ook zijn visie op bepaalde onderwerpen die bij de brigade spelen.
Heeft het zin?
1 onderwerp trok Coumans zijn bijzondere aandacht; theatervoorstelling Vuurdoop over militairen bij de landmacht. Een samenwerking met productiehuis Plezant. “Ik heb de nodige vraagtekens bij de communicatie en de wijze waarop deze voorstelling wordt aangeboden aan de eenheden. Ik vind dat er meer aandacht aan de voorkant moet zijn voor draagvlak bij militairen om het beoogde effect te realiseren."
‘Met het vlekkenpak aan gebeurt er iets’
Maar het bleef voor Coumans niet bij ondercommandantenvergaderingen, lunch met brigadegeneraal Gerard Koot en de Bokkerijdersborrel (borrel waarbij nieuwe mensen geïntroduceerd worden en afscheid wordt genomen van degenen die de eenheid verlaten, red.). De gemeentesecretaris ging ook het veld in om even zelf aan het militaire leven te snuffelen.
Zo werd hij maandag in gevechtstenue gehesen en wilde het vrijdag eigenlijk niet meer uitdoen. “Met het vlekkenpak aan gebeurt er iets”, benadrukt hij. “Dan ben je ineens 1 van hen. Toen ik aan het begin van de week in eigen kostuum de eetzaal binnenkwam keek iedereen op. In het groen niemand.”
"Als je in burgerkleding de eetzaal binnenloopt kijkt iedereen op. In het groen niemand."
Oorverdovend
En in dat groene pak ging Coumans ook naar de schietbaan. “Het was indrukwekkend”, benadrukt hij met een grote glimlach op z’n gezicht. “Je ligt daar met 8 militairen naast elkaar en vuurt op het doel. De munitie vliegt om je oren. Een oorverdovend geluid. En dan beweegt en vuurt je target nog niet eens. Ik voelde nu de spanning al, laat staan in een serieus gevecht. Een unieke ervaring.”
“Bij de meeste functies binnen Defensie moet je al na een paar jaar doorstromen naar een nieuwe functie. Sommige defensiemedewerkers vinden dat te snel, maar het bevordert wel de doorstroom en uitdaging in het werk. Bij gemeenten is het vaak een probleem dat mensen te lang blijven zitten. Ik wil de handen graag op elkaar krijgen om dit onderwerp bespreekbaar te maken."
“Uitwisseling van personeel zou een goede ontwikkeling zijn. Kennis en ervaring delen én dat weer mee terugnemen naar je eigen organisatie werkt stimulerend. Maar dan moet het wel makkelijker en aangemoedigd worden. Er moet ook iets van terugkeergarantie zijn. En de baas moet het niet erg vinden als medewerkers de organisatie daardoor verlaten. Ik denk dat dit uiteindelijk alleen maar productiever werkt.”
“De saamhorigheid is me vorige week echt opgevallen. Iedereen gaat ervoor. De gedachte om samen tot het beste resultaat komen is heel sterk, want zonder samenwerking geen optreden. Dat wordt er al vroeg ingepeperd in de opleiding. Daar kunnen wij als gemeente echt van leren.
Wij houden ons bijvoorbeeld met tal van onderwerpen bezig; van jeugdzorg en infrastructuur tot de aanleg van speeltuinen. Daar heb je verschillende ambtenaren voor die op verschillende afdelingen werken. Maar soms moeten zaken op elkaar afgestemd worden. Ik zeg niet dat dit in Kerkrade niet gebeurt, maar er valt nog een wereld te winnen.”
"Je ziet dat defensiemedewerkers een duidelijk doel voor ogen hebben; een oefening, missie, een goede militair zijn en bijdragen aan vrede en veiligheid. Er is soms kritiek op het werk van militairen, maar ze doen het wel. Deze mensen zijn echt heel waardevol voor ons land."
“Defensie is een geoliede machine en zaken gaan al heel lang zoals ze gaan, maar het zou goed zijn om wat verandering teweeg te brengen. Ik weet natuurlijk dat politiek en veiligheid dat soms belemmeren, maar hier en daar worden de touwtjes te strak gehouden.
Sommige medewerkers kun je volgens mij meer zeggenschap en vrijheid geven. Niet alles voorkauwen, maar meer buiten de lijntjes laten kleuren en out of the box denken. Dan kunnen mensen ook hun creativiteit kwijt.
Je kunt ook prima meer experimenteren, voordat men een definitieve oplossing compleet uitdoktert. Dus niet eindeloos discussiëren, maar sneller ergens mee starten. Daar moet ook de defensietop bij helpen."
‘Ik wil graag dat de compagnies-
commandanten ook zo’n stage gaan lopen’
Overste Ralf Goossens verruilde vorige week het militair pak voor een normaal pak.
En wat vond overste Ralf Goossens van z’n tijd op het gemeentehuis?
"Ik ben onder de indruk. Een gemeente moet echt veel ballen tegelijkertijd in de lucht houden. Van grote bouwprojecten, groenvoorziening en strooien bij vorst tot grote maatschappelijke kwesties zoals vroeggeboorten en overgewicht. En dat met een budget dat onder druk staat en burgers die willen dat problemen zo snel mogelijk verholpen worden.
Tijdens mijn eerste collegevergadering vorige week werd vrij snel een bedrag van 7 ton vrijgemaakt voor voorschoolse opvang. Om dit geld bij Defensie bij elkaar te krijgen heb je veel meer tijd nodig. Hier valt nog iets te leren.
Ik wil graag dat de compagniescommandanten ook zo’n stage gaan lopen. Alleen al meekijken hoe een gemeente omgaat met stedelijke ontwikkeling is al interessant. Als in een missiegebied een basis gebouwd wordt, is het ook goed om te kijken naar de invloed die dat heeft op de omgeving.
Wat de gemeente Kerkrade wellicht van ons kan leren is de synchronisatie van plannen. Er lopen daar vele tientallen projecten door elkaar, waardoor ik me afvraag of alles zo effectief is geregeld en op elkaar is afgestemd. Keerzijde is dat bij Defensie we er weer zoveel regels tegenaan plakken, dat het beperkingen geeft.
Wat me verder is opgevallen is de ondersteuning binnen de gemeente. Bij Defensie is ondersteunend personeel de afgelopen jaren grotendeels wegbezuinigd, maar het is juist zo waardevol. Vorige week werden afspraken voor mij gemaakt, een agenda vastgesteld, belangrijke stukken op tijd gekopieerd en verstuurd. Als kolonel moet ik mijn eigen dienstreis aanvragen en bijvoorbeeld kopieën maken. Dat is geen straf, maar met ondersteuning kan het meer over de inhoud gaan dan over de randvoorwaarden."
Overste Goossens (uiteraard midden): "Ik ben onder de indruk. Een gemeente Kerkrade moet echt veel ballen tegelijkertijd in de lucht houden."
