Tekst ritmeester Arthur van Beveren
Foto NIMH, Museum Nederlandse Cavalerie en Nationaal Archief
Luitenant-kolonel Tonnetkazerne
Nederland telt 50 actieve kazernes. Vroeger waren dat er nog veel meer. Achter elke kazernenaam schuilt een verhaal. Van bijzondere architectuur, een historische gebeurtenis tot een heldhaftig militair. In deze nieuwe rubriek ‘achter de wacht’ gaat de Defensiekrant op zoek naar die verhalen. Deze editie vertelt over het verhaal achter de naam van de luitenant-kolonel Tonnetkazerne.
Het is 1975 wanneer prins Bernhard de legerplaats ’t Harde omdoopt. Hij onthult er een bronzen buste van de overste Tonnet, een bekende van de prins en net als hij een avontuurlijk persoon. Christiaan Tonnet wordt geboren in 1902, als zoon van generaal-majoor der artillerie J.J.C. Tonnet en jonkvrouw E.C.C.C. Coenen. Hij treedt in de voetsporen van zijn vader en wordt na zijn officiersopleiding op de KMA geplaatst bij het 4e Regiment Vestingartillerie.
Olympisch ruiter
Tonnet is een begenadigd sporter en ruiter en in 1927 is hij Nederlands eerste nationaal kampioen vijfkamp: een wedstrijd in schermen, zwemmen, paardrijden en een combinatie van hardlopen en pistoolschieten. Als vijfkamper doet hij mee aan de Olympische Spelen van 1924 en 1928 en als ruiter in 1936, tijdens de Spelen in Hitler-Duitsland. Hij blijkt te beschikken over een aantal bijzondere eigenschappen die hij - naar eigen zeggen - van zijn vader heeft geërfd: arbeid, toewijding, plichtsbesef en kameraadschap. Hij zal ze nodig hebben in de oorlog die volgt.
Verzet
In mei 1940 leidt Tonnet als kapitein van een artillerie-eenheid het gevecht tegen Duitse luchtlandingstroepen bij het vliegveld Valkenburg. Tijdens een beschieting zou de laconieke militair hebben gegrapt: “Verdomme, nu heb ik net mijn beste uniformjas aan en schieten die schoften door mijn mouw.” Hij zet zijn strijd de rest van de oorlog door, onder andere bij de Ordedienst, een verzetsgroep die inlichtingen verzorgt voor de Nederlandse regering in Londen. Binnen de groep 'Barbara' is hij het aanspreekpunt voor gedropte geheim agenten. Hij traint hen en zorgt voor onderdak en voeding.
‘Schieten die schoften door m’n mouw’
110 uur ondervraagd
Het is een levensgevaarlijke taak. Meerdere malen pakken de Duitsers hem op maar zelfs na een 110-urige ondervraging door de Sicherheitsdienst - het langste verhoor van de oorlog - laat hij niets los. Ze stoppen met de ondervraging en sturen Tonnet met een doodvonnis naar Duitsland. Net als een jaar eerder, wanneer hij naar Duitsland wordt afgevoerd als officier in krijgsgevangenschap, weet hij uit de trein te springen en loopt hij 140 kilometer terug naar Nederland. Daar gaat hij weer verder met zijn oude werk.
De SD stuurt Tonnet met een doodvonnis naar Duitsland
Tragisch einde
Hij overleeft de oorlog. De Ordedienst gaat over in de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten met aan het hoofd prins Bernhard. Tonnet wordt er souschef. Eind 1946 staat hij op het punt om als artillerie-bevelhebber naar Nederlands-Indië te vertrekken, maar dan gaat het mis. “Ik ga sluiten”, hoort de radio-operateur van de luchtverkeersleiding Schiphol op 14 november 1946 vlak voor de landing van de Dakota PH-TBW uit Londen. Even later een steekvlam en een harde knal. Dan totale stilte. Alleen de regen tikt gestaag verder. Radioverkeer is er ook niet meer. Chris Tonnet zat aan boord.
Postuum geëerd
Jonkheer J.P. Six werkt in de oorlog nauw samen in het verzetswerk met Tonnet. Hij draagt zijn vriend en collega in 1950 postuum voor als ridder in de Militaire Willems-Orde. Ondersteund door getuigenissen van lotgenoten lukt dat ook. 2 weken later wordt daar het Bronzen Kruis aan toegevoegd. Eerder wordt Tonnet al Legionnaire in de hoge Amerikaanse Legion of Merit.
