Tekst Vanessa Strijbosch
Foto Sergeant 1 Joyce Rutjes I video: adjudant Richard Frigge
‘Samen Sterker’: landmacht ondersteunt politie
“Zo, dat zijn serieuze geweren”, roept een voorbijganger. In de buurt van de Amsterdam RAI maakt een peloton militairen zich gereed om de beveiliging van metrostation Europaplein over te nemen van de politie. De zwaar bewapende specialisten trekken bekijks. De hoofdstad was vorige week het toneel van een grootschalige terreuroefening.
De gemeente Amsterdam, het Openbaar Ministerie, politie, brandweer, geneeskundige diensten, de Dienst Speciale Interventie en twee pelotons van de Koninklijke Landmacht kregen zogenaamd te maken met een aanslag. Het was voor het eerst dat de militairen op deze schaal samenwerkten met politie en gemeente, onder de toepasselijke naam ‘Samen Sterker’.
‘Best vreemd om te patrouilleren door een metrostation’
Politie uitgeput
Met de aanslag in Las Vegas nog vers in het geheugen kan het Amsterdamse scenario pijnlijk genoeg niet actueler. Tijdens een festival rijdt een vrachtwagen in op het publiek. Daarna openen de terroristen het vuur op de bezoekers. Na deze zware terroristische daad raken de politie-eenheden snel uitgeput. De gemeente vraagt om militaire bijstand. Een noodverordening is van kracht.
Landmacht wordt opgeroepen
In het zogenoemde Operatieplan 10 (OPPLAN10) staat dat Defensie paraat moet staan om militaire bijstand en hulpverlening te bieden aan civiele autoriteiten. Een aantal gevechtseenheden van Defensie is aangewezen om op rouleerbasis hiervoor gereed te staan. Voor twee compagnies van 11 Luchtmobiele Brigade betekent dit dat zij voor deze oefening met spoed naar Amsterdam vertrekken.
‘Groen-blauw’ kleurenpalet
In het scenario richt het verzoek zich op het bewaken en beveiligen van twee locaties in Amsterdam: het door de aanslag getroffen festivalterrein en het metrostation, waarvan het vermoeden bestaat dat de ontkomen terroristen daar opnieuw zullen toeslaan. Intussen bespreken de pelotonscommandant van de rode baretten en de locatiecommandant van de politie de situatie. Dit ‘groen-blauwe’ kleurenpalet illustreert direct het unieke karakter van de terreuroefening. Alle hulpdiensten moeten met elkaar samenwerken om de nasleep van deze aanslag zo snel mogelijk te beëindigen en te zorgen dat de burgers veilig zijn.
Nog even aftasten
Nog niet eerder werkte brigadier Nick Huijsmans samen met de landmacht. “Ik hoorde al een paar afkortingen die ik niet ken”, bekent de politieman. “Het is nog even aftasten. Voor ons is dit routinewerk, voor deze eenheid is dat wel anders.”
Spanning loopt op
Op het perron van het metrostation misdraagt een groep jongeren zich. Ze maken selfies met de militairen, schelden ze uit en zoeken de grenzen op. Een van hen gaat te ver. De spanning loopt op wanneer de jongen probeert te vluchten. Nog enkele aanwezige politie-eenheden schieten te hulp. Dat leidt tot een succesvolle aanhouding. “Dit is echt een andere manier van handelen”, kijkt een van de soldaten terug op de actie. “Best vreemd om patrouillerend door een metrostation op deze manier contact te hebben met burgers.”
‘Ik hoorde een paar afkortingen die ik niet ken’
Andere koek
Soldaten Sijmen en Tijmen beveiligen het festivalterrein waar eerder de aanslag plaatsvond. “Normaal gesproken hebben we alleen te maken met onze eigen eenheden. Dit is wel andere koek. Mensen (figuranten, red.) spreken ons aan, willen iets van ons of zijn vervelend. We moeten dan ter plekke oordelen en handelen.”
Geen concrete aanwijzingen
Concrete aanwijzingen dat Amsterdam doelwit wordt van een aanslag zijn er niet. Maar doordat het nationale dreigingsniveau al sinds 2013 substantieel is, bereidt Nederland zich er wel op voor. Defensie traint regelmatig scenario’s gericht op terroristische dreiging. Locoburgemeester van Amsterdam Eric van der Burg noemt de oefening een ‘onderdeel van de bredere aanpak van (dreigend) ‘terrorisme’ en vindt het belangrijk dat alle betrokken diensten goed zijn voorbereid.
Elkaars taal spreken
Het resultaat van de oefening wordt volgende maand duidelijk in de officiële evaluatie. Menno Groothof, coördinator bureau nationale taken, keek samen met afgevaardigden van de marechaussee, politie en Defensie mee tijdens de oefening. Hij lette vooral op het juridische kader. “Het proces van alarmering tot aan gereedstelling is goed gelukt”, vat hij samen. De coördinator ziet nog wel verbeterpunten. “Het is de uitdaging om elkaars taal te spreken. Om elkaar te begrijpen, moet je elkaar regelmatig opzoeken.” Volgens Groothof vinden volgend jaar nog vier grote terreuroefeningen plaats in Nederland.
Wie van Defensie staan paraat voor terreurbestrijding?
Dienst Speciale Interventies (DSI):
De DSI heeft de leiding bij de inzet van speciale eenheden van politie en Defensie. Door deze combinatie kan de dienst flexibel optreden. Er zijn vier eenheden: Aanhoudings- en Ondersteuningseenheden, de Unit Interventie, de Unit Interventie Mariniers en de Unit Expertise en Operationele Ondersteuning.
Eskadron Hoog Risico Beveiliging (KMar):
Wordt in bijstand aan de politie ingezet voor het beveiligen van gebouwen met een verhoogd risicoprofiel, zoals het Binnenhof, ministeries en andere maatschappelijke instellingen. Het eskadron bestaat uit zes pelotons van elk circa zestig marechaussees en wordt dagelijks ingezet voor deze taak.
OPPLAN 10 gevechtseenheden:
Oproepbaar voor militaire bijstand.
