Tekst Ingmar Kooman
Foto X-Media
De NAVO laat zijn spierballen rollen in Polen en de Baltische landen. De blik van het bondgenootschap is weer nadrukkelijk gericht op het oosten. Maar de veranderde houding van Rusland is slechts één van de potentiële conflictbronnen waar Defensie in de toekomst rekening mee moet houden. Een strategisch pokerspel dat de Westerse krijgsmachten nog jaren zullen spelen, schat Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp in. “We staan voor de grootste dreiging sinds de Koude Oorlog.”
De inzet
De veiligheid en welvaart van Nederland zijn vanzelfsprekend. We weten niet anders, beseft Middendorp. “Pas als je in een missiegebied komt, besef je hoe bijzonder die vrijheid is. Die moeten we met zijn allen koesteren.”
De steeds grotere verwevenheid van staten maakt het belangrijk dat we ook elders veiligheid brengen, stelt de CDS. “Bovendien”, voegt hij toe, “zijn we als handelsland volledig afhankelijk van bewegingen van en naar Nederland.”
‘Pas in een missiegebied, besef je hoe vrijheid is’
De tegenspelers
Terrorisme, grote migratiestromen, een dreigende schaarste aan hulpbronnen en snelle technologische veranderingen. Geen rijtje om vrolijk van te worden, erkent Middendorp. “Ik ben absoluut geen zwartkijker. Maar de problematieken die we nu in de ogen zien, zullen er ook morgen zijn. Zij het misschien in een andere vorm. Zaken als terrorisme en migratie moeten we parallel adresseren.”
Daarnaast dwingt de situatie in Oost-Europa de NAVO tot een andere opstelling ten aanzien van de Russische federatie. “We bouwden 25 jaar aan een partnerschap met Rusland. Door de annexatie van de Krim en de Russische inmenging in Oost-Oekraïne moeten we nu een andere koers varen.”
‘De problematieken van nu, zijn er morgen ook’
Onze hand
De instabiele internationale veiligheidssituatie vereist dat we de kaarten opnieuw moeten schudden, wil het Westen het spel mee blijven spelen. “De NAVO moet zich aanpassen”, legt Middendorp uit. “Afschrikking is weer terug op de agenda. Maar dat doen we wel proportioneel en defensief.”
Oost-Europese bondgenoten kunnen op verschillende manieren rekenen op steun van de andere NAVO-partners. Bijvoorbeeld door daar te oefenen, zoals in het geval van oefening Bison Drawsko, in Polen. “Door ons jaarlijkse oefenprogramma nu daar te doen tonen we onze betrokkenheid naar onze Oost-Europese partners. Dat doen we overigens transparant en vooraf aangekondigd, niet provocerend.”
Met de gezamenlijke luchtruimbewaking boven de Baltische landen kan het bondgenootschap ook zijn tanden tonen. Mochten de spanningen verder oplopen, dan heeft de NAVO ook de NATO Response Force en de flitsmacht nog achter de hand.
‘Afschrikking is weer terug op de agenda’
De troefkaarten
Winst of verlies in dit spel valt of staat niet alleen bij militaire slagkracht, benadrukt Middendorp. “Voor geen van deze conflicten is er een volledig militair antwoord. In ieder van die conflicten moet je samen met andere spelers zoeken naar een duurzame oplossing. Wij kunnen een vijand uitschakelen, een oorlog winnen, maar daarmee heb je nog niet de vrede gewonnen.”
De klassieke Nederlandse 3D-benadering van defensie, diplomatie en development (ontwikkeling,red.) volstaat niet meer in toekomstige conflicten, constateert ’s lands hoogste militair. “Per conflictgebied moet je toe naar een soort ecosysteem van actoren die belang hebben bij stabiliteit. De strijd tegen het terrorisme gaat niet alleen over het uitschakelen van terroristen.”
Hun financiële middelen zul je op de korrel moeten nemen. Torpedeer de toestroom van buitenlandse strijders door terroristische propaganda op social media tegen te gaan of te stuiten. Sluit bondgenootschappen met non-gouvernementele organisaties en bijvoorbeeld banken of internetproviders. Middendorp: “Die verschillende netwerken met elkaar verbinden is de enige manier om tot duurzame oplossingen te komen. Je móét elkaar vinden.”
‘Er is geen volledig militair antwoord’
