Tanken in de lucht. Voor Nederlandse F-16 vliegers
inmiddels een tweede natuur. “Voor ons, Poolse F-16 vliegers, moet het dat nog
worden”, geeft de operationeel commandant op F-16 basis Lask, overste Jatczak
aan. “Met het oog op de grote NAVO-oefening Trident Juncture in oktober, zochten
we daarom naar trainingsmogelijkheden in air-to-air-refuelling (AAR).” Die
mogelijkheid vond Polen, via het Movement Coordination Centre Europe (MCCE) op
de vliegbasis Eindhoven, bij de Koninklijke Luchtmacht.
Tankers zien de ontvangende vliegtuigen – receivers – normaliter alleen in de lucht. Vorige week dus niet, want toen opereerde een Nederlandse KDC-10 vanuit Powidz in Polen. “Polen stelde bij het MCCE de behoefte voor een tanker”, legt kapitein Edward Blaauw uit. Hij is tankerplanner bij het MCCE, een Europees coördinatiecentrum op Eindhoven dat transport over grond, op zee en in de lucht regelt. “Door onze goede contacten met, en flexibele inzet van het 334 Squadron, kon een KDC-10 mét ondersteuning naar het gastland. In deze opzet een primeur.” De KDC-10 vliegt 6 tankersorties vanuit Polen: 3 met daglicht en 3 in het donker. “Een opdracht waarvan we zelf ook veel leren”, geeft vlieger kapitein Chris aan. “Vooral omdat het drukke vluchten zijn. Het tanken gaat aan 1 stuk door. Juist omdat het zo druk is, maakt dat de training erg leuk. Voor ons betekent het afwisseling. Volgende week vliegen we bijvoorbeeld weer de oceaan over, maar tanken, dat is waar deze kist voor is.” Majoor Fred, KDC-10 vlieger en zelf bijna 2000 uur F-16 ervaring, geeft aan dat er bij jachtvliegers vaak een gebrek aan tankerperspectief is. “Voor een vlieger is AAR een noodzakelijke tussenstop en tevens een onderbreking van hun missie. Ze zitten vaak vol adrenaline. Voor ons is het core business – een aanzienlijk verschil! Voor mij als voormalig jachtvlieger was dat ook een enorme ommezwaai. De kunst van het air refuelen is het rustig houden van het ontvangende vliegtuig. Hoe netter je blijft formatievliegen, hoe makkelijker AAR wordt. Het is best een uitdaging, maar ook gewoon een kunstje.” Eerste luitenant Michal Gabryel vliegt sinds 2012 op de F-16. “Tijdens mijn opleiding in Amerika heb ik wel tankvluchten gemaakt en dit jaar in april nog tijdens de oefening Frisian Flag in Nederland. Maar niet eerder was een tankvliegtuig in ons land geplaatst. Super! En door de video’s die de boom operator tijdens de briefings toont, zien we het tanken voor het eerst vanuit zijn perspectief. Ik begrijp nu veel beter hoe belangrijk het is dat ik precies op de juiste positie naast en onder de tanker vlieg.” Wil je een goede feedback krijgen, moet er dus directe interactie zijn tussen tanker- en receiverbemanning. Die is er tijdens de briefing op dinsdag en de debriefing op woensdag. “We hebben vooral duidelijk gemaakt hoe wij als tankerbemanning AAR ervaren,” zegt boom operator adjudant René. “Onze point-of-view duidelijk maken. In mei hadden de Polen al een nacht-tankertraining met ons. We lieten ze daarvan video’s zien en merkten dat dat nogal een eye opener voor hen was. De hele zaal zat met open mond te kijken.” Vanuit het remote air refuelling operator of kortweg RARO-station voorin de KDC-10, bestuurt boom operator sergeant-majoor Jurgen de tankboom aan de achterkant van het vliegtuig. “In Nederland of tijdens een ferryvlucht kom je gemiddeld tot zo’n 12 contacten”, zoals het tanken van een vliegtuig omschreven wordt. “Een ferry is ook nog eens overdag, en hier bestaat de helft uit night AAR. Nu zit ik in 2 dagen al op 100 contacten.” De teller kwam uiteindelijk op ruim 130 uit. “In het donker is het moeilijker om de tanker te zien”, zegt eerste luitenant Michal Gabryel. “Maar de lampen onder de romp die je aangeven links of rechts te gaan, naar voren of achteren en omhoog of omlaag, die zie je juist beter.” Commandant van de operational group op F-16-basis Lask, luitenant-kolonel Tomasz Jatczak, streeft ernaar iedere beschikbare vlieger een dag en een nacht hook up te laten maken. “Voor een deel van ons is dit de eerste keer ‘s nachts, voor mijzelf ook.” Voor het tanken vliegen de F-16’s met de KDC-10 mee in de lijn van de linker vleugelvoorrand, in de zogenoemde echelon-left-formatie. Na het tanken gaan ze naar echelon-right. Het is de eerste keer dat een KDC-10 voor een AAR-training naar Polen deployed. De vliegtijd wordt verrekend in zogenoemde Atares-uren waarmee het MCCE luchttransportmissies van alle Europese vliegtuigtypes calculeert. De afgegeven brandstof wordt rechtstreeks in rekening gebracht bij de Poolse luchtmacht. Na de vluchten op dinsdag merkte de flightcrew een lichte trilling in motor 1 (links). Gelukkig is een technisch team meegereisd naar Powidz. “Een eerste visuele inspectie leverde niets op”, vertelt sergeant-majoor Theo Tiemessen van het 942 Squadron. “Bij de Polen konden we een boroscoop lenen waarmee we dieper in de motor konden kijken. De samenwerking met hen is super. Alles wat je wilt, proberen ze te regelen.”
