De hearts & minds veroveren is in een missie soms nog belangrijker dan tegenstanders uitschakelen. De Koninklijke Landmacht geeft psychologische operaties, kortweg psyops, structureel een plekje in haar grote missies. Te beginnen in Mali. Maar wat is psyops precies?
De houding van de lokale bevolking ten opzichte van de buitenlandse troepen kan een missie maken of breken. Zijn ze vijandig of meewerkend? Dat hangt voor een belangrijk deel af van hoe je ze benadert. Slimme gesprekstechnieken en snuggere propaganda helpen om het aantal gevechtssituaties te beperken en het aantal slachtoffers te verminderen.
Defense, diplomacy & development was in de Uruzgan-periode bepalend voor een duurzaam succesvolle missie. Ook voor de Minusma-missie in Mali zet de krijgsmacht sterk in op de D van diplomatie. Dit jaar stuurt Nederland voor het eerst ook leden van het psyops-peloton naar dit West-Afrikaanse missiegebied. Hun wapenarsenaal bestaat niet uit mortieren en speciale voertuigen, maar uit compacte radio’s, satellietzenders, foto- en videocamera’s.
Luidspreker
“Beïnvloeden van gedrag, dat is onze core business”, vertelt majoor Hans, commandant van het psyops-peloton. “We willen mensen verleiden om iets te doen, of juist niet te doen. Wij bieden gevechtseenheden extra stapjes tussen niets doen en de toepassing van geweld.”
Een voorbeeld? “Een menigte blokkeert je konvooi”, schetst Hans. “Dan kun je doorduwen met je pantservoertuig. Maar een luidspreker geeft je een extra escalatieniveau.”
Gewoon praten, ook dat is psyops. Groepscommandanten spreken tijdens sociale patrouilles ook met de bevolking. Die gesprekken met de lokale bevolking vormen echter slechts een neventaak van de eenheid. “De infanterist is ingesteld op actie”, vertelt sergeant der eertse klasse Ingeborg. Het Tactical Psyops Team (TPT) is daarentegen gespecialiseerd in gesprekstechnieken en de focus van de psyops-teams is continu en volledig gericht op de sociale effecten van de missie.
Print
Flyers, posters of speelkaarten met de ‘Most Wanted’ kopstukken uit het bewind van Saddam Hoessein. Psyops in drukvorm. Printproducten beïnvloeden niet alleen individuen, maar ook groepen. De psyops-pelotons dragen zorg voor de boodschap, het ontwerp, de productie en de verspreiding van dit printmateriaal.
Radio en tv
Gesproken woord biedt in gebieden waar veel mensen niet kunnen lezen en schrijven vaak een uitkomst. Radio is een relatief goedkope en effectieve manier van massacommunicatie. In ontwikkelingslanden is het een belangrijke bron van nieuws. Met eigen informatieve radioprogramma’s speelt psyops in op het gemoed van de bevolking.
Omroepen
Via luidsprekerberichten worden burgers op de hoogte gehouden van wat er speelt in hun dorp of provincie. De MB's met luidsprekerinstallatie rijden bijvoorbeeld mee in een sociale patrouille.
Analyse
Analisten van het psyops-peloton zorgen voor de juiste verdieping van de vraag en uitwerking van de opdracht. Zo komen de finesses van het mogelijke probleem naar voren en worden beïnvloedingsmogelijkheden helder.
Gesprekstechnieken
“De infanterist is ingesteld op actie”, legt sergeant 1 Ingeborg uit. De focus van het zogeheten tactical psyops team (TPT) is continu en volledig gericht op de sociale effecten van de missie. De TPT haakt aan bij infanterie-eenheden om ze specifiek op dat vlak te ondersteunen. Zo is Ingeborg gepokt en gemazeld in gesprekstechnieken.
“Wij zijn extravert en empathisch, combineren analytisch denken met creatief denken. Het ene moment is de infanterist effectief, het andere moment zijn wij dat. Een vuurgevecht is ook een beïnvloedingstechniek.”
(foto links) Psyops in Uruzgan: Nederlandse en Afghaanse militairen delen pamfletten uit waarop uitgeschakelde Talibanleiders te zien zijn. (foto rechts) Dorpsoudsten in het dorpje Karbala.
Rollenspellen
Hoe zijn de sociaal-economische omstandigheden? Wie zijn de belangrijke mensen in de regio? Hoe staan de mensen tegenover de opstandelingen? De TPT’s slaan een brug tussen de gevechtseenheid en de lokale bevolking. Of zetten juist de tegenstander onder druk. Niet helemaal nieuw nee, maar wel steeds meer van belang, benadrukt majoor Hans. “We willen psyops met rollenspellen geïntegreerd zien te krijgen in de oefenprogramma’s van de operationele eenheden. Want ook voor de collega’s geldt: onbekend maakt onbemind.”
Een Afghaanse militair fouilleert een dorpsbewoner in Karbala. Afghaanse en Nederlandse militairen bezoeken het dorp om de schade vast te stellen van eerdere gevechten.
Nederlandse militairen deden hun eerste psyops-ervaringen op in Uruzgan. Kwajongens treiterden de ISAF-militairen met hun katapulten. Flyers die uitlegden dat de Nederlanders niet de bad guys waren, werkten niet, vertelt majoor Reinout. Als commandant van een van de zogeheten psyops support elements is hij verantwoordelijk voor de productie van slimme propagandamiddelen. Dat varieert van flyers en posters tot complete radiouitzendingen.
Met name radio is in ontwikkelingslanden een krachtig communicatiemiddel, geeft Reinout aan. “Geestelijk leiders en dorpsoudsten zijn echte autoriteiten. Hun woord is wet. Dus toen de mullah zijn mensen via de radio toesprak, kwam de boodschap aan: ‘gij zult niet met een katapult schieten op gasten.’”
De radio is een belangrijk massacommunicatiemiddel. In Afghanistan, maar ook in veel andere ontwikkelingslanden.
