Column Commandant Zeestrijdkrachten
In mijn column van februari schreef ik over de uitspraken van admiraal Rob Bauer over de noodzaak om ons voor te bereiden op een conflict op het Europese continent. Recent hebben de Secretaris-Generaal (SG) en de Commandant der Strijdkrachten (CDS) u hierover geschreven en ze hebben dit in een videoboodschap nog eens uitgelegd.
Het komt erop neer dat onze prioriteit moet liggen bij de gereedstelling voor onze hoofdtaak 1: het beschermen van ons grondgebied en dat van onze bondgenoten. Overigens zonder dat dit afbreuk doet aan de andere 2 taken: bijdragen aan de internationale rechtsorde en het ondersteunen van de civiele autoriteiten. De SG en CDS, en ook ik, vragen u deze opdracht steeds door te vertalen in uw dagelijks werk en er over te praten met collega’s. Immers: ons voorbereiden doen we met zijn allen.
Ieder van ons heeft een belangrijke taak in het Koninklijke Marine-team, in het Defensie-team. De taakstelling is echter niet alleen een zaak voor Defensie. Er is een zogenoemde whole of government- en whole of society-benadering nodig. Alle machtsmiddelen – waaronder militaire, diplomatieke en economische – waar Nederland en onze bondgenoten en partners over beschikken, moeten hiervoor worden ingezet. Ook de maatschappij zal binnen en buiten Nederland een bijdrage moeten leveren.
Ons gereedstellen voor de eerste hoofdtaak leg ik uit als ‘ervoor zorgen dat we gereed zijn voor een grootschalig conflict met een gelijkwaardige tegenstander’. Onze Grondwet spreekt qua taakstelling over ‘de belangen van het Koninkrijk’ en maakt hierbij geen onderscheid tussen (hoofd)taken. De hoofdtaken kunnen dan ook door elkaar heen lopen en de juiste uitvoering van alle 3 de hoofdtaken draagt direct of indirect bij aan het behartigen van onze veiligheidsbelangen.
Onze belangenbehartiging laat zich in de praktijk ook niet door geografie beperken. Daarom moeten we samen met bondgenoten en partners wereldwijd kunnen opereren; om situational awareness op te bouwen, om af te schrikken, onze vastberadenheid en solidariteit met bondgenoten en partners te tonen en om te kunnen vechten als dat nodig is. Dit is mede een reden voor de reis van eerder al Zr.Ms. Evertsen en nu Zr.Ms. Tromp naar het Verre Oosten. En de recente inzet van de Tromp en nu Zr.Ms. Karel Doorman in de Rode Zee en Golf van Aden. Op het land hebben we daartoe onze mariniers, die de vaak gespannen situatie in Bosnië en Herzegovina monitoren.
‘Door veel aandacht te geven aan hoofdtaak 1, verbeteren we ons operationele product’
Een vrije zee staat mede aan de basis van onze economische, fysieke en sociale veiligheid. De zeeën en oceanen zijn groot en vallen grotendeels buiten nationale jurisdictie. Ze zijn essentieel voor de economische verbinding tussen continenten en landen. Ze verbinden onze belangrijke bondgenoten en partners die onze waarden delen, waaronder ons geloof in the rule of law. Daarbij is een vrije zee noodzakelijk voor onze welvaart, ons voortzettingsvermogen, de aanvoer van versterkingen, communicatie middels onderzeese infrastructuur, voedselvoorziening, de ingezette energietransitie en energievoorziening.
Na de Koude Oorlog beschouwden velen Mare Liberum – de vrije zee – als vanzelfsprekend. De situatie in de Zwarte Zee, de Zuid-Chinese Zee, de Rode Zee en de Golf van Aden en de recente (opzettelijke) beschadiging van onderzeese infrastructuur, zijn sprekende voorbeelden van het tegendeel. Op de langere termijn vormen de gevolgen van klimaatverandering, met een stijgende zeespiegel, extremer weer, vluchtelingenstromen en het schaarser worden van grondstoffen, een bijkomende bedreiging.
Gelukkig bereiden we de meeste operationele eenheden al voor op worst case-scenario’s, bijvoorbeeld tijdens de Fleet Operational Sea Training. Dat dit geen luxe is, bewijzen de situaties op zee waarbij we potentiële tegenstanders steeds vaker van dichtbij meemaken. Dat we andere eenheden net zo goed moeten voorbereiden op het onverhoopte, is duidelijk; bijvoorbeeld ook de walinrichtingen en de walondersteuning. Plannen om deze te verbeteren worden nu gemaakt of aangepast. Hierbij is uw hulp nodig. U kunt helpen door met uw collega’s na te denken over hoe we de 24/7-ondersteuning van operationele eenheden kunnen verbeteren.
Ik vraag u ook mee te denken over hoe we zeker kunnen stellen dat walinstellingen zelf effectief blijven functioneren tijdens crisis- of oorlogstijd. Uw mening is belangrijk! Praat met elkaar en zorg dat uw input via uw leidinggevende bij uw directeur terechtkomt. Benoem ook uw dilemma’s, zoals het vinden van de juiste balans tussen running and changing the business of snelheid maken en tóch blijven voldoen aan wet- en regelgeving.
Door met z'n allen veel aandacht te geven aan hoofdtaak 1, verbeteren we ons operationele product: het wereldwijd brengen van veiligheid op en vanuit zee. Net zo belangrijk daarbij is de juiste spirit. Zoals de Chef der Equipage in de vorige column schreef: “Die mentaliteit, dat we allemaal die stap extra ook willen zetten, omdat we weten dat die extra inspanning hard nodig en superbelangrijk is, daar draait het om!”
Vice-admiraal René Tas
Commandant Zeestrijdkrachten
