Tekst KAP Joris van Duin en Evert Brouwer
Foto Ministerie van Defensie Oekraïne/X/Mediacentrum Defensie
Tweede oorlogsjaar bracht Oekraïne maritiem succes
2 jaar oorlog in Oekraïne betekent ook 2 jaar maritieme strijd op de Zwarte Zee. Een gevecht dat Oekraïne, al heeft het eigenlijk geen marinevloot (meer), vooralsnog in het voordeel beslecht. Cruciaal is de inzet van het nieuwste wapentuig: onbemande zeevaartuigen, ofwel zeedrones, vol explosieven. Niet alleen laten die Russische schepen zinken. Ook zorgen ze ervoor dat de Russische vloot op afstand blijft, waardoor Oekraïne graan over zee kan uitvoeren.
Vaak schommelend beeld, in het donker gefilmd en als resultaat een zwaar beschadigd óf gezonken Russisch oorlogsschip. Door dergelijke video’s te publiceren, laten de Oekraïense strijdkrachten sinds een aantal maanden de hoge effectiviteit van de relatief nieuwe zeedrones zien.
Geen schijn van kans
Op Valentijnsdag van dit jaar kwam de Caesar Koenikov met zeedrones in aanraking. Het Russische amfibische transportschip van 113 meter met 90 bemanningsleden kon tanks en honderden militairen vervoeren. En ook op 4 maart 2024 was het raak. Patrouilleschip Sergey Kotov van de Vasilyklasse had geen schijn van kans toen het in de buurt van de Krimbrug voer. Uit onderstaande video blijkt dat dit bijna 100 meter lange schip door zeker 3 Sea Baby-zeedrones werd geraakt.
De Magura V5 heeft een bereik van meer dan 800 kilometer
Een derde van de vloot
Met het tot zinken brengen van de Sergei Kotov, komt het aantal zwaar beschadigde of vernietigde schepen op minimaal 28, zo claimen de Oekraïense strijdkrachten. Daarnaast wisten de geel-blauwen een Russische onderzeeboot te vernielen. Alles bij elkaar zou het volgens Oekraïne gaan om een derde van de Russische Zwarte Zeevloot. Recente Oekraïense successen in de strijd in de Zwarte Zee komen met name ook op naam van de Magura V5. Zo heet de maritieme aanvalsdrone die in eigen beheer wordt geproduceerd.
Magura V5 en Sea Baby
De Magura V5 (foto boven) en de Sea Baby zijn de bekendste Oekraïense maritieme kamikazedrones. Drones van deze types vielen met wisselend succes schepen van de Russische Zwarte Zeevloot aan, zoals de Olenegorsky Gornyak in augustus vorig jaar. Op 17 juli 2023 raakte een aantal Sea Baby’s de Krimbrug, waarbij een steun en de overspanning beschadigd raakten.
Sinds Oekraïne de Magura V5 inzet, is er nog meer succes. Zo konden de Ivanovets (31 januari) en de eerder genoemde Caesar Koenikov (14 februari) er niet aan ontkomen. Volgens de fabrikant is de Magura V5 5,5 meter lang en 1,5 meter breed. Het onbemande vaartuig kan snelheden van bijna 80 kilometer per uur halen en heeft een bereik van meer dan 800 kilometer. De zeedrone heeft een payload van 320 kilo aan explosieven. Niet zo gek dat een schip dat hiermee in aanraking komt, op zijn minst zwaar beschadigd raakt.
Satellietbeelden laten zien dan de Zwarte Zeevloot is verplaatst
Simpel en doeltreffend
De strategie van Oekraïne is simpel en doeltreffend. Vaak cruiset het met meerdere zeedrones tegelijker op het doelwit af. Dit gebeurt in het donker, waardoor de zeedrones niet of te laat met het blote oog zijn waar te nemen. De bestuurders van de Magura V5 hebben daarentegen wel goed zicht, door de infraroodcamera die bovenop de drone zit.
De succesvolle droneaanvallen van Oekraïne volgden op meerdere raketaanvallen op de haven van Sebastopol op de door Rusland bezette Krim. Hierbij raakten Russische schepen beschadigd, maar werd ook het marine-hoofdkwartier van de Zwarte Zeevloot getroffen.
Op basis van satellietbeelden concludeerde het Institute for Study of War dat Rusland tenminste een deel van haar vloot heeft verplaatst. Een aantal schepen en onderzeeboten ligt nu niet meer in het kwetsbaardere Sebastopol, maar in havensteden verder naar het oosten. Hierdoor heeft Oekraïne nu in feite de controle over een belangrijk deel van de Zwarte Zee, ondanks dat het zelf geen noemenswaardige vloot heeft.
Graan kan weer ‘gewoon’ naar de plaats van bestemming
Die controle is van groot economisch belang. Oekraïne wordt gezien als de graanschuur van de wereld en vervoert enorme hoeveelheden graan over zee. Veel Afrikaanse landen zijn hiervan afhankelijk. Volgens de VN komt er een ernstige voedselcrisis als het Oekraïense graan grote delen van de wereld niet bereikt. In 2022 was een zogenoemde graandeal tussen Oekraïne en Rusland van kracht, waardoor transportschepen relatief ongestoord door de Zwarte Zee konden varen. Na het verlopen van die deal moest het graan tijdelijk via land worden vervoerd. Inmiddels, mede door de dreiging die uitgaat van de maritieme zeedrones, blijft de Russische marine op afstand en varen schepen vol graan weer ‘gewoon’ naar hun bestemming.
‘De mijnenjagers dragen bij aan de veiligheid op de Zwarte Zee’
Maritiem-militaire steun
Op maritiem gebied is de steun van Nederland groot. Zo wil ons land 2 mijnenjagers van de Alkmaarklasse leveren. Dit gebeurt mogelijk in 2025, als nieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen hun intrede gaan doen. Oekraïense bemanningen worden voor de mijnenjagers opgeleid. Daarnaast hebben Nederlandse mariniers samen met Britse collega’s bijna 1.000 Oekraïense mariniers opgeleid. Tot augustus 2023 kregen zij een amfibische training van ruim een half jaar. Recent maakte Nederland overigens ook plannen bekend om 14 Rigid Hull Inflatable Boats (RHIB’s), 8 gemilitariseerde rivierpatrouilleboten en CB90-gevechtsboten te leveren.
