Duidelijk signaal boven de Poolcirkel

Nordic Response toont weerbaarheid, ook op de flanken

Boven de Poolcirkel deden afgelopen weken 800 Nederlandse militairen mee aan de NAVO-oefening Nordic Response. Mariniers voerden daar op 2 plekken amfibische landingen uit. Daarmee gaven ze met internationale partners een duidelijk signaal af: ook in het uiterste noorden van het NAVO-grondgebied zijn wij er klaar voor, mocht dat nodig zijn. Een reportage vanuit ’s werelds noordelijkst gelegen stad Hammerfest.

Als de klep van de LCVP opengaat, is er geen weg meer terug. In het donker snellen 8 mariniers uit het landingsvaartuig en nemen ze al knielend posities in op Yellow Beach. Met hun witte uitrusting zijn ze één met de besneeuwde omgeving. Zodra de tweede sectie mariniers arriveert, beklimt de eerste het steile strand om een gunstigere positie in te nemen bij de toegangsweg. Op het moment dat ze zich even later met hun snelle sneeuwscooters (ski-doos) tussen de huizen begeven, wacht hen een onaangename verrassing. Home Guard-reservisten uit de Noorse provincie Finnmark nemen hen onder vuur. Daarmee is de toon gezet in de oefenstrijd.

Spierballen tonen

Het is de opdracht dat een combinatie van het 21e Raiding Squadron van 2nd Marine Combat Group (2MCG) en militairen van het Duitse Seebatallion zo snel mogelijk het vliegveld van Hammerfest en het hoofdkwartier van de Noren innemen. De reservisten proberen dat op hun beurt te verhinderen. Landingsvaartuigen zetten vanaf Zr.Ms. Johan de Witt de mariniers aan land.

Op het Landing Platform Dock vertelt de commandant Netherlands Maritime Force commandeur Arjen Warnaar waarom NAVO-landen juist hier hun spierballen tonen. “Als je een denkbeeldige tegenpartij bent, dan kijk je waar mogelijke zwakke plekken zijn. Misschien zitten die wel op de flanken van het NAVO-grondgebied. Dus is het voor ons goed om te laten zien dat wij ook hier kunnen optreden.” De commandeur verwijst naar Rusland, dat Nordic Response op de voet volgt. “Wij worden hier goed in de gaten gehouden. Zowel vanuit de lucht als op zee met spionageschepen. Dat geeft mij het gevoel dat wij hier niet voor niets zijn.”

Laaghangende bewolking

Om de amfibische landingen op Yellow Beach uit te voeren, is ook elk schakeltje aan boord van de marineschepen essentieel. Of het nu gaat om de meteoroloog, die vertelt dat laaghangende bewolking de inzet van een Britse Merlin bemoeilijkt, of de commandant van 2MCG die het aanvalsplan en het ideale tijdsschema van de landingen op papier zet. Alle informatie komt bij elkaar om het draaiboek te optimaliseren. Het idee is om een compagnie mariniers met tientallen ski-doos en BV960-rupsvoertuigen aan land te zetten. Dat gebeurt in waves met landingsvaartuigen. Dit moet de aandacht trekken van de Noorse reservisten van de Finnmark Home Guard, zodat de Merlin kilometers verderop gemakkelijker eenheden kan droppen. Dat dwingt de oefenvijand tot kiezen óf tot vechten aan 2 fronten tegelijk.

Busregeling moet kloppen

Timing is cruciaal. Daarin speelt sergeant van de mariniers Verbindingsdienst Martijn een essentiële rol. Hij is geplaatst op de Johan de Witt en heeft contact met alle landingsvaartuigen en helikopters die tussen schip en land bewegen. “Ik monitor wanneer ze aankomen, weggaan en terugkeren. Tegelijkertijd moeten alle troepen en voertuigen in dit schip op tijd klaarstaan, zodat de transporten van en naar land soepel gaan en het plan geen vertraging oploopt. Of zoals wij dat zeggen: dat ‘de busregeling’ blijft kloppen.” Dat kan hectisch zijn. “Zeker als je werkt met vaartuigen en helikopters. Ik schaak op meerdere borden tegelijkertijd en dan moet ik echt mijn hoofd erbij houden.”

Seebatallion

Het helikopteridee valt deze avond in duigen vanwege een defect. Dus schakelt 2MCG over op Plan B: alle troepen en voertuigen gaan per landingsvaartuig naar Yellow Beach. Rond 01.00 uur arriveert de main force, een peloton van het Duitse Seebatallion, op het strand. De voorste marinierseenheden zijn dan al op hindernissen van de Noren gestuit. Oefenmijnenvelden, wegversperringen, een 4 meter hoge sneeuwmuur en tegenstanders in loopgraven bemoeilijken een snelle doortocht.

Noren spelen het sluw

Vanuit een rode helikopterhangar in Hammerfest houdt het Marine Training Command (MTC) situatie op de grond nauwlettend in de gaten. Deze mannen fungeren als waarnemer, scheidsrechter en trainer. Ze luisteren naar het onderlinge radioverkeer, kijken in het veld mee en delen waar nodig straffen uit. “Op basis van alle informatie bepalen wij of, en zo ja welke, militairen zogenaamd gewond zijn geraakt of uitgeschakeld”, legt de SO-1 van het MTC, luitenant-kolonel der mariniers Corné Lankhaar, uit. “Die halen we 1 of 2 uur uit het spel. Daarna mogen ze weer meedoen, zodat iedereen wel optimaal leert.”

Op kaarten aan de muur houdt het MTC vorderingen van de Noren en Nederlanders met vlaggetjes bij. “Die Noren spelen het sluw”, zegt Lankhaar waarderend. Er zijn gewonden en doden aan beide zijden. De Finnmark Home Guard vertraagt de mariniers, maar kan ze niet stoppen. Na een nacht lang vechten is in de buurt van het vliegveld dan ook geweervuur te horen.

Sneeuw verandert in pap

Lankhaar kijkt naar buiten en ziet dat het regent. Met 2 graden Celsius is het relatief warm. Dat klinkt misschien beter dan -10 of -20 graden, maar volgens de overste is het dat niet. De laag sneeuw van ruim een meter dooit namelijk rap en verandert in pap. Alles is kletsnat.

“Als je je dan 3 of 7 dagen buiten moet redden, is het key om jezelf warm en droog te houden. Dat laatste is nu lastig”, stelt Lankhaar. “Verplaatsen in die pap is bovendien zwaar, zeker met volledige bepakking.”

Tijdens een korte gevechtspauze bewijzen wallen onder de ogen dat de mariniers sinds de landing stevig aan de bak zijn geweest. Tijd om te rusten is er echter amper. Op een van de besneeuwde heuveltoppen rondom Hammerfest kunnen ze hooguit een uur slapen in hun witte Extreme Cold Weather-tenten. Vlot brengen ze daarna sneeuw aan de kook om thermoflessen mee op te toppen. Het is tijd om te patrouilleren in de snijdende wind.

Artillerievuur

24 uur na de amfibische landingen gaat de oefening een nieuwe fase in. Omdat de Noorse reservisten maandag weer ‘gewoon’ moeten werken, zet het MTC in het weekend een tweede scenario op papier. De mariniers moeten in het donker zuidwaarts trekken langs Rijksweg 94. De Noren moeten hen stapsgewijs tegenhouden en zich ongezien terugtrekken naar verdedigende posities verderop.

Lankhaar blikt alvast terug. Niet alles ging zoals het hoort. Zo stonden sommige mariniers te lang op een kluitje, waardoor ze kwetsbaar zijn voor artillerievuur. “Maar we zien ook veel goede dingen”, zegt hij. “Een observatieteam had bijvoorbeeld 48 uur vóór de amfibische landingen al zicht op Yellow Beach en kon zo zien of de vijand in de buurt was. Met andere woorden: of dit een geschikte landingsplek zou zijn. Dit team trok ’s nachts met sneeuwscooters over het eiland en bleef ongezien. Dat is top. Door deze oefening zie je precies waar we meer op moeten trainen.” Zodat de mariniers op elk terrein, waar ook ter wereld, kunnen opereren.