Tekst LTZ 2OC (SD) Joost Margés
Foto boven SGTBDAV Jasper Verolme
Inhuur private beveiligingsteams nu mogelijk door nieuwe wet
Nederlandse koopvaardijschepen kunnen zich vanaf nu niet alleen door Vessel Protection Detachments laten beschermen tegen piraterij in de Golf van Aden. Reders mogen namelijk, onder strikte voorwaarden, ook gewapende private beveiligers meenemen. Dit staat in de Wet ter Bescherming van de Koopvaardij die op 1 februari is ingegaan. “Voor kleinere schepen is dit een oplossing”.
Hoewel het de laatste jaren beter gaat, is er nog steeds piraterijdreiging in met name de Golf van Aden en de wateren ten oosten van Somalië. Koopvaardijschepen worden daar nu nog exclusief beveiligd door Vessel Protection Detachments (VPD’s), bestaande uit mariniers en sinds enige tijd ook militairen van de vloot. Zij maken deel uit van het 100-man & vrouw sterke Fleet Marine Squadron. Vanaf 1 februari mogen nu ook maritieme beveiligingsbedrijven de beveiligingstaken uitvoeren. Tenminste, als zij aan een lange reeks strenge voorwaarden voldoen rond, bijvoorbeeld, bedrijfsvoering, veiligheid en screening en inzet van personeel.
Voorwaarden voor private beveiliging:
- Defensie kan niet of niet op tijd een VPD bieden;
- Schepen moeten meer dan 100 zeemijlen omvaren om een VPD in te schepen;
- Een VPD-team (5.000 euro per dag) kost 40 procent meer dan een team van gewapende private beveiligers;
- Het schip vaart onder Nederlandse vlag;
- Het schip wil specifiek beveiliging tijdens een reis door de Golf van Aden;
- Het maritieme beveiligingsbedrijf heeft als Private Maritime Security Company (PMSC) de juiste vergunning verkregen via de Inspectie Leefomgeving en Transport van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Aangewezen partij
Kapitein-luitenant ter zee Simon Sikkes is Maritime Industry Liaison Officer en desk officer van de Directie Operaties (DOPS) van de Bestuursstaf in Den Haag. Vanuit zijn functie heeft hij contact met de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders, de verzekeraars en de maritieme industrie. “Met andere mensen uit de sector maak ik bijvoorbeeld deel uit van de expertgroep die de brandhaarden in de wereld in de gaten houdt. De Nederlands gevlagde scheepvaart kunnen we dan, wanneer nodig, waarschuwen voor risico’s of zelfs aanraden om havens of zeegebieden te verlaten.”
Alle aanvragen voor VPD’s krijgt Sikkes op zijn bureau. Die hebben dan al onder de loep gelegen bij de Kustwacht en de ministeries van Buitenlandse Zaken, Justitie en Veiligheid en Infrastructuur en Waterstaat. “Wij als Defensie zijn vervolgens de aangewezen partij om die bescherming te bieden. Ik kijk dan of we capaciteit beschikbaar hebben – dat is eigenlijk altijd het geval – en leg contact met de reder. Vervolgens zorgt de VPD-cel in Den Helder voor de uitvoering. Die stelt het team samen en verzorgt de logistiek, zoals rond wapenpakketten en andere materialen.”
Kortere reactietijd
Defensie lijkt zijn zaakjes goed op orde te hebben, qua VPD-inzet. Vindt Sikkes die nieuwe wet die private beveiliging reguleert toch een goede zaak? “De wet is zeker van toegevoegde waarde”, reageert de overste. “Ik snap de historie ervan ook wel. Als Defensie leveren wij nu ruim 10 jaar gewapende beveiligingsteams. Is zelfs een Nederlandse uitvinding. In het begin hadden we lange aanlooptijden en moesten we veel steunverzoeken afwijzen. In die tijd is het idee ook ontstaan rond wetgeving die aanvullende private beveiliging, met naar verwachting een kortere reactietijd, mogelijk zou maken.”
Sikkes maakt hierbij graag de kanttekening dat Defensie sinds 2013 bijna geen enkele aanvraag meer heeft hoeven afwijzen. “En het argument dat wij traag zouden zijn steekt me al helemaal. We kunnen na een aanvraag al binnen 3 dagen een VPD aan boord van een koopvaarder hebben. Misschien niet in of naar de Arabische Golf, maar dat ligt niet aan ons; dat komt door de voorwaarden die overheden in het gebied stellen.”
Aanvallen van 2 kanten
De overste ziet private beveiliging vooral als een goede oplossing voor kleinere schepen die op eigen houtje de Golf van Aden willen doorkruisen. “De civiele bedrijven werken met teams van meestal 4 man en hebben hooguit 1 europallet met materialen bij zich. Dat past dan beter aan boord dan ons VPD met 11 mensen en evenzoveel europallets. Die kun je wel weer prima kwijt als meerdere kleinere schepen in konvooi varen, zoals dat eerder wel is gebeurd met een aantal sleepboten.”
Over het feit dat een VPD standaard uit 11 personen bestaat, wil Sikkes geen discussie meer voeren. “Vanuit de Tweede Kamer kwamen daar ooit vragen over, omdat het de inhuur van een VPD misschien onnodig duur zou maken. Wil je echter autonoom zijn en 24 uur per dag alle kanten van een schip beveiligen, dan heb je dit aantal mensen echt nodig. Met 4 mensen aanvallen van 2 kanten tegelijkertijd afslaan, dag en nacht, wordt lastig. Zulke aanvallen zijn wel voorgekomen.”
Poortwachtersfunctie Kustwacht
Of overste Sikkes verwacht dat de gecertificeerde PMSC’s als paddenstoelen uit de grond zullen schieten? “Dat is afwachten. Bedrijven moeten eerst een vergunning aanvragen, waar hoge eisen aan worden gesteld. Bij het verlenen van die vergunningen is Defensie trouwens niet betrokken. Wij hebben alleen advies gegeven in de fase dat de Wet ter Bescherming van de Koopvaardij tot stand kwam”, licht Sikkes toe. “Ook bij de controle op de uitvoering ervan spelen we geen rol. De poortwachtersfunctie voor de afweging Defensie of privaat ligt bij de Kustwacht.”
De inschatting van de maritieme liaisonofficier is ‘dat we te niet te maken gaan krijgen met tientallen bedrijven’. “Eerder een stuk of 5 en uiteraard niet ‘aan de onderkant van de markt’. Ik verwacht dan ook geen cowboygedrag op zee. Er zijn in het verleden misschien wel incidenten geweest met gewapende private beveiligers op buitenlandse schepen, maar laten we niet vergeten dat ook zij hebben bijgedragen aan het terugdringen van de piraterij.”
