Task Force blijft drugskartels belagen

25 jaar Nederlands-Amerikaanse samenwerking in Caraïben

In het Caribisch gebied werkt Nederland onder de vlag van de Joint Interagency Task Force South (JIATF-S) sinds 1994 intensief samen met de Verenigde Staten en 19 andere landen in de strijd tegen drugsgerelateerde criminaliteit. Eind vorig jaar werd het jubileum gevierd, maar pas kort geleden kon uw verslaggever in de VS in gesprek met enkele hoofdrolspelers.

Bijna wekelijks berichten media over onderschepte drugstransporten in de Caraïben. Eind februari nog werd een recordvangst van 5.000 kilo gedaan door de Kustwacht in het Caribisch gebied. Die vangsten lijken ver weg voor Nederlandse begrippen. Toch worden steeds meer verdovende middelen direct naar Europa verscheept. Nederland is vanwege zijn ligging daarbij een belangrijke doorvoerhaven richting het achterland van Europa. Bovendien houden de landsgrenzen van ons Koninkrijk niet op bij Hazeldonk of Vaals. En let wel: de Antillen horen ook bij het Koninkrijk der Nederlanden. Dit Caribische gedeelte van het koninkrijk heeft daarbij flink te lijden onder de negatieve effecten van de drugssmokkel.

Werk in stilte

Op het meest zuidelijke puntje van het vaste land van de Verenigde Staten, in Key West, Florida, staat het hoofdkwartier van JIATF-S. Het was al een militair strategische plek voordat vanaf midden 19e eeuw een treinverbinding naar de Keys kwam. Nog altijd is er hier een permanente aanwezigheid van de US Navy, met de Naval Air Station Key West. ’s Avonds kun je militairen rennend tegenkomen in het centrum. In formatie, ontbloot bovenlijf, zingend, onder politiebegeleiding met veel toeters en bellen. 

JIATF-S doet zijn werk echter meer in stilte. Dat is ook het succes van deze organisatie, die in 1989 als JTF-4 werd opgericht. De task force spoort samen met de law enforcement-diensten transporten op volle zee en in de lucht op, van voornamelijk de grote drugskartels uit Zuid-Amerika. Dit stelt de agencies, zoals de CIA, DEA, FBI, US Coast Guard en het Amerikaanse ministerie van Justitie in staat om over te gaan tot daadwerkelijke aanhouding en vervolging.

Bekijk hoe een US Coast Guard boarding team van de cutter Bertholf een low profile go-fast boot gevuld met drugspakketten onderschept.

Integraal onderdeel

Nederland maakt sinds het begin integraal deel uit van JIATF-S, in de vorm van Commander Task Group 4.4 (CTG 4.4), ook een rol van de Commandant der Zeemacht in het Caribisch Gebied. In de internationale wateren tussen de Bovenwindse Eilanden (Saba, Sint-Maarten, Sint-Eustatius) en de Benedenwindse Eilanden (Aruba, Bonaire, Curaçao) opereert een Nederlandse stationsschip met Amerikaanse Law Enforcement Detachments (LEDETs) van de US Coast Guard, terwijl de Kustwacht Caribisch gebied dicht onder de eilanden actief is. Een Nederlandse liaison in Key West wisselt informatie uit met de internationale counterparts. Staan wij alleen maar ten dienste van de Amerikanen? Volgens marineattaché in de VS, kapitein ter zee Hugo Ammerlaan, zit er meer achter. “De relatie met de Amerikanen is wederkerig. Wij helpen hen met counterdrugs-operaties, zij helpen ons met bijvoorbeeld humanitaire hulp, zoals na de orkaan Irma in 2017.”

Gezamenlijke aanpak

Rear Admiral USCG (schout-bij-nacht) Pat DeQuattro is directeur van JIATF-S. Hij ziet een aantal goede ontwikkelingen in de voorbije 25 jaar: “Samenwerking met de verschillende landen is hechter geworden. Gezamenlijk pakken we de dreiging van wereldwijde criminele organisaties aan. Het delen van informatie geeft ons meer inzicht in deze organisaties.” Daardoor is er volgens DeQuattro een verschuiving ontstaan van de aanpak van koeriers naar het aanvallen van de netwerken zelf en de grote spelers. “Maar de vijand verandert mee. Ze zijn adaptief, goed gefinancierd en maken gebruik van zowel maritieme middelen als vliegtuigen en technologische ontwikkelingen. Daar kunnen wij onze samenwerking tegenover zetten. We maken gebruik van vloot- en luchtcapaciteit en informatievoorziening van zowel Europese als Midden- en Zuid-Amerikaanse landen.” 

Elke maand grote vangsten

In de hal van het hoofdkwartier van het Tactical Law Enforcement Team South (TACLET South) op US Coast Guard Air Station Miami hangen tientallen glimmende plaatjes op houten borden aan de muur. Elk plaatje toont het aantal pounds van een drugsvangst, het team dat de vondst deed en het schip dat als uitvalsbasis diende. Dat zijn niet alleen Amerikaanse kustwacht- en marineschepen, maar ook Nederlandse, zoals Zr.Ms. De Zeven Provinciën en Zr.Ms. Groningen. Een houten bord is nog leeg: “Er moeten nog veel plaatjes bij komen”, vertelt chief petty officer (sergeant-majoor) David. “Elke maand komen er grote seizures bij.” Na 17,5 jaar verruilt David de operationele tak van deze elite-eenheid van de Amerikaanse kustwacht voor een opleidingspositie. Een aantal keer voer hij mee op een Nederlands marineschip.

Onveilige situaties

Hoewel wij in Nederland veel kunnen mopperen over onze krijgsmacht, is de kwaliteit van het materieel en de mensen volgens de Amerikanen hoog. Coast Guard-collega lieutenant Mike – potig, flinke armen; deze elite-eenheid van de kustwacht vereist topfitte medewerkers – laat met een lach doorschemeren dat hij liever op een Nederlands schip meevaart, dan op een Amerikaans. “Binnen de kleine Nederlandse crew word je direct opgenomen. We varen 45 tot 60 dagen mee en trainen ook samen met Nederlandse mariniers. Dat gaat van close quarter battle tot radiocommunicatie en medische oefeningen. We komen bij het boarden van drugsschepen vaak in onveilige situaties terecht. Schepen worden door criminelen zelf tot zinken gebracht, chemische dampen komen vrij en het aan boord gaan zelf kan voor verwondingen zorgen.”

Misdaad ondermijnt staten

Zo’n boarding tussen Zuid- en Noord-Amerika gebeurde in 2019 ruim 250 keer. Dat is een fractie van de 3.000 verplaatsingen die plaatsvonden. Toch vertegenwoordigen de cocaïnevangsten door de wetshandhavende partners van JIATF-S ruim 50% van de totale hoeveelheid die door Amerikaanse eenheden wordt gepakt (binnen en buiten de VS). 

Hoewel verdovende middelen hun weg in de samenleving vinden, doet een onderschepping van 5.000 kilo (1 kilo vertegenwoordigt een handelswaarde van €30.000,-) een criminele organisatie echt pijn. Dit soort grote vangsten, dicht bij de bron, zijn bovendien efficiënter dan capaciteit inzetten die nodig is om in Nederland een veelheid aan kleine dealers op te sporen. DeQuattro ziet dan ook de komende jaren een samenwerking met nog meer landen voor zich. “Want dit is niet alleen een zaak van landsbescherming, maar ook een van volksgezondheid en publieke veiligheid. De georganiseerde misdaad ondermijnt staten. Daarom leid ik met trots de mannen en vrouwen die dagelijks de strijd aangaan.”