Oud-marinier Bastiaan Everink laat weer van zich horen

Opera ‘Hercules’ eerbetoon aan alle militairen

Bastiaan Everink (50) maakte bijna 30 jaar geleden een opmerkelijke carrièreswitch. De veteraan verliet na 5 jaar het Korps Mariniers om operazanger te worden. Zijn defensieverleden loopt vandaag de dag nog steeds als een rode draad door zijn muzikale loopbaan. Waar mogelijk gebruikt de bariton zijn podium om als ambassadeur van Defensie veteranen met PTSS te ondersteunen en maatschappelijk draagvlak voor hen te creëren.

Het laatste wapenfeit van Everink in zijn rol als defensieambassadeur dateert van 28 september. Toen vond in een uitverkocht Concertgebouw in zijn woonplaats Amsterdam de wereldpremière plaats van een opera die een eerbetoon is aan hen die streden, strijden en zullen strijden voor vrijheid. De naam van het stuk: ‘Hercules’, een soldiersopera in 1 akt. Niet vernoemd naar de held uit de mythologie, maar naar het transportvliegtuig van de luchtmacht. Het vliegtuig waarmee Everink ten tijde van de Eerste Golfoorlog in 1990 naar Irak vloog.

Strijdtoneel

“Ik werd benaderd door Kees Vlaardingerbroek van de NTR ZaterdagMatinee”, vertelt Everink. “Hij wilde een speciaal werk voor mij laten componeren. Ik zei meteen: ‘Dat moet over een soldaat gaan’. We hebben toen mijn boek Strijdtoneel als inspiratiebron gebruikt. Hierin vertel ik onder andere over mijn militaire carrière. Hele stukken in ‘Hercules’ gaan over mijn ervaringen als militair. Maar omdat het boek geen opera is, hebben we het werk ietwat gedramatiseerd en een operaclimax toegevoegd. Thema’s als gezond, gewond en dood komen aan bod. Ik ben erg trots!”

Everink en Vlaardingerbroek verzamelden voor de eenmalige uitvoering een ‘Champions League’-waardig team om zich heen. Componist Rob Zuidam en sopraan Annemarie Kremer zegden meteen toe. Ook de Vlaamse librettist Valentijn Dhaenens stemde in en nam de tekst van ‘Hercules’ voor zijn rekening. “Hij schreef vaker over oorlog en kan zich goed inleven in wat er zich afspeelt in het hoofd van een soldaat. Alsof hij veteraan is, één van ons”, legt Everink uit. Het Radio Filharmonisch Orkest en dirigent James Gaffigan completeerden de 28e het team. 

Zelfmoordpoging

Het moment dat Everink besloot zich in te zetten voor zijn oude strijdmakkers dateert uit 2014. Het was op de dag dat hij als ‘Nabucco’ zijn operadebuut maakte in het Italiaanse Lecce. Zijn buddy, met wie hij in 1991 in Irak had gediend, belde hem op. “Hij vertelde dat hij voor de tweede keer een zelfmoordpoging had gedaan en zich had laten opnemen in een psychiatrische kliniek. Ik schrok me rot.” Everinks mariniersmentaliteit kwam boven. “Niemand blijft achter, iedereen komt mee naar huis.”

Everink voegde de daad bij het woord. Hij werd uitgenodigd om op Veteranendag 2015 zijn unieke verhaal te vertellen. Hij drong er bij de organisatie op aan dat ook zijn buddy uit Irak mee moest in zijn verhaal. Dat lukte. “In eerste instantie wilde mijn buddy niet mee, omdat hij zich verraden voelde door Defensie. Defensie wilde zijn PTSS namelijk niet erkennen. Ik beloofde hem dat zijn dossier bij de minister op het bureau zou komen. Uiteindelijk stemde hij toe en hebben we voor de koning, de minister-president, de minister van Defensie en alle veteranen ons verhaal gedaan.”

Pakte goed uit

Zowel Everink als zijn buddy genoten die betreffende Veteranendag van het feit dat ze er weer net als vroeger samen stonden. “Alle fouten zijn inmiddels hersteld”, vertelt hij. “Defensie gaf toe hem 2 keer verkeerd te hebben gediagnosticeerd, betaalde hem een ereschuld en gaf hem voor de rest van zijn leven een invaliditeitspensioen.” Het pakte allemaal goed uit. “Hij heeft weer levenslust, zijn kinderen zijn weer bij hem, de schulden zijn afgelost en hij werkt weer 3 dagen in de week. Hij voelt zich opnieuw en met trots een oud-marinier.” 

In aanloop naar de Veteranendag 2015 had Everink beeldmateriaal nodig om zijn verhaal te ondersteunen. Hij reisde af naar Mali. “Stond ik in de washokken, werd ik aangesproken door een adjudant van de mariniers. ‘Ben jij van die Pavarotti-groep?’, vroeg hij. Sterker nog: ‘Ik ben de Pavarotti’. ‘Dus jij wil mee op patrouille? Daar hebben we geen tijd voor’, reageerde hij. Ik begreep hem volkomen. Toen heb ik hem uitgelegd dat ik er juist was om in Den Haag hun verhaal te vertellen, ten overstaande van de koning, als ambassadeur.”

Heelhuids terug

“Jullie doen ongelooflijk belangrijk werk. Werk waar jullie zelf niet over kunnen vertellen. Werk waar jullie familie niet over kan vertellen, omdat de kans bestaat dat ze lastig worden gevallen”, vertelde Everink tegen de mariniers. “Ik ben hier om dat verhaal straks in Den Haag te vertellen. Het verhaal dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, dat je daarvoor moet vechten en dat sommige militairen daarvoor soms een hoge of zelfs de allerhoogste prijs betalen. Dat jullie hier niet alleen maar zijn om schooltjes te bouwen en les te geven, maar de woestijn in gaan om terroristen aan te pakken.”

Uiteindelijk ging Everink toch mee op patrouille. Hij nam achterin plaats. “Ik kende mijn plek. Daarmee verdiende ik respect.” Bij terugkeer werd hij aangesproken door de contingentscommandant. Hij vroeg hem om een gunst. “Of ik iets wilde zingen bij het vertrek van een patrouille die op een gevaarlijke missie ging, waarmee hij hoopte dat iedereen weer veilig terug zou keren naar het kamp. Dat heb ik gedaan. Ik zong vanaf een rots, terwijl de pantservoertuigen voorbij raasden, de aria van de ‘Toreador’ uit ‘Carmen’. Gelukkig kwamen alle mariniers heelhuids terug. Op Veteranendag werden deze beelden ook vertoond.” 

Iedereen aan boord

Vorig jaar trad Everink op tijdens het 5 mei Bevrijdingsconcert op de Amstel. Iedere artiest werd gekoppeld aan een veteraan. “Ik dacht meteen aan mijn collega’s uit Irak. Ze krijgen in Nederland vaak niet het respect dat ze verdienen en stuiten geregeld op onbegrip als ze spreken over hun missie of psychische klachten. Ik wilde graag dat de Dutch Marines Rowing Challenge tijdens mijn aria kwam aanvaren. Een vereniging waar veteranen, sommigen met PTSS, met elkaar trainen, prestaties neerzetten en sponsorgeld binnenhalen om PTSS-gerelateerde projecten te ondersteunen. Zo houden ze iedereen aan boord.”

Steentje bijdragen

Terug naar ‘Hercules’. De opera werd live op de radio uitgezonden en door miljoenen mensen wereldwijd beluisterd. “Ik vond het een heel groot geschenk dat ik dit verhaal mocht vertellen. Het is echt een opera die bij mij past, met een hedendaags thema en de bijbehorende problematiek. Een opera waarin ik kan zijn wie ik graag wil zijn. En dat komt omdat ik vrij ben. Bij de marine heb ik geleerd dat je altijd goed moet zorgen voor de mensen om je heen. Op deze manier draag ik mijn steentje bij en wil ik vechten voor hen die strijden voor onze vrijheid”, besluit Everink.