De marine in 2035

Kolonels en one stars als denktank tijdens operationeel seminar

Hoe zien de maritieme operaties er in het jaar 2035 uit? Wie een glazen bol heeft, mag het zeggen. Het voorspellen van de toekomst blijft lastig. Toch wil de marine zich zo goed mogelijk voorbereiden op komende ontwikkelingen. Tijdens een 3-daags operationeel seminar verdiepten kolonels en 'one stars' zich in de toekomstige operaties vanaf zee.

Het CZSK wil niet alleen nu, maar ook in de nabije toekomst relevant blijven. Om dat te kunnen bereiken is er een nieuw joint gedachtegoed ontwikkeld en beschreven: het Future Littoral Operating Concept (FLiTOC). Het document is een raamwerk voor het toekomstig optreden van de Nederlandse krijgsmacht in kustgebieden (littoral). Het FLitOC is inmiddels goedgekeurd door de Doctrine Commissie van CZSK. De schrijvers richten zich nu op het volgende document: Littoral Operations 2035 (LitOps2035), de verdere doorvertaling voor CZSK.

Binnen de kaders

Een van de schrijvers van LitOps2035 is luitenant-kolonel der mariniers Jan Willem van Dijk. Hij beschrijft het document als een ‘functioneel concept dat zich richt op 3 gevechtsoperaties vanuit zee: amfibisch, maritieme strike en maritieme speciale operaties’. “De doorvertaling voor CZSK is complex”, concludeert Van Dijk. “Er moet niet alleen gezocht worden naar de beste conceptuele oplossingen, ook moeten alle daaraan gerelateerde investeringen en programma’s passen binnen de financiële kaders en binnen de ambitie.”

Doorvertaling

Het was een interessante uitdaging voor de ruim 80 kolonels, generaals en commandeurs tijdens het operationeel CZSK-seminar, dat vorige maand plaatsvond in Vormingscentrum Beukbergen, te Huis ter Heide. De nagenoeg ‘bovenste laag’ van de marine vormde deze dagen een denktank voor de doorvertaling van het LitOps2035. Centrale vraag: welke methode en capaciteiten heeft CZSK nodig om in de toekomst relevante gevechtskracht vanuit zee te kunnen blijven leveren in kustgebieden?

Prikkelend

Kapitein ter zee Herman de Groot vond het naar eigen zeggen ‘best lastig om vooruit te kijken’. “Wij denken nog te systematisch”, geeft de Groepsoudste Onderzeedienst toe. “Je moet het van 2 kanten benaderen: vanuit het hier en nu én je moet je in de toekomst kunnen verplaatsen.”

Op de 2e dag discussieerden de deelnemers in groepen over diverse aangereikte thema’s, werkten die uit en presenteerden het resultaat aan een panel. De Groot concentreerde zich samen met 13 collega’s op de mogelijkheden van kinetische effecten vanuit zee. Hun conclusie was verrassend en enigszins prikkelend: ‘Zijn intel en beïnvloeding in de toekomst niet veel belangrijker dan kinestische effecten?’

Adaptief

De Groot sprak overtuigend over het belang van specialisten. “We maken ons blij met de tijdlijn van spullen, maar vergeet de tijdlijn van mensen niet. Die zit heel anders in elkaar. De ‘dingen-kant’ ontwikkelt zich ontzettend snel. Maar hoe lang duurt het voordat de mens iets nieuws onder de knie heeft?”, vroeg hij zich hardop af in zijn betoog. “Een militair opleiden tot sergeant duurt 11 jaar. Als je daar adaptief mee om wilt gaan, moet je daar op voorbereid zijn.”

Draagvlak

Kapitein ter zee Frank Lenssen durfde het aan om in zijn presentatie een beetje olie op het vuur te gooien. “We ontwerpen nu de iPhone 10, terwijl we in 2035 de iPhone 20 nodig hebben. We zouden slimmer naar de korte termijn moeten kijken.” Die korte termijn ligt volgens de chief of staff van NLMARFOR vooral op het vlak van het winnen van hearts & minds. “Willen wij als marine toekomst hebben, zullen we meer begrip en draagvlak moeten creëren voor nut en noodzaak van ons werk en specifiek ons operationeel product. Niet alleen bij de samenleving, maar ook binnen de andere operationele commando’s.”

Toverwoorden

Opvallend vaak werden de afkortingen SA (Situational Awareness) en SU (Situational Understanding) genoemd. Zijn dat de toverwoorden voor de toekomstige marine-operaties? Volgens De Groot, die momenteel binnen de Onderzeedienst middenin de vernieuwingen zit, wel. “Awareness is het binnenhalen van informatie, understanding is het begrijpen ervan. We moeten manieren vinden om de SA en SU binnen de kaders van het menselijk brein te brengen. Pas dan kunnen we de toekomstige technologie aan.” Tijdens het seminar werd het eventuele potentieel van Artificial Intelligence (AI) besproken. "Durven wij straks ons lot in handen te leggen van AI?”, was een terugkomende vraag die gesteld werd.

Worsteling

Het panel, gevormd door C-ZSK vice-admiraal Rob Kramer, generaal-majoor Frank van Sprang, vice-admiraal Ben Bekkering en professor dr. Bob de Wit (hoogleraar Strategisch Leiderschap), luisterde aandachtig naar de presentaties. Ook ‘toehoorders’, commandeur Huub Hulsker (COMNLMARFOR) en brigade-generaal der mariniers Jeff Mac Mootry (D-OPS), dachten actief mee met de voordrachten. Kramer knikte instemmend na enkele stevige conclusies aangehoord te hebben. “Dit zijn interessante discussies, maar het blijft een grote worsteling met de vraag hoe we hier invulling aan willen en kunnen geven. Vaak ontbreekt het aan de juiste middelen om dit te kunnen doen. De oude schoenen moeten weg, maar passen de nieuwe wel?”

Op scherp

Bekkering, hoofd Permanent Militair Vertegenwoordiging bij de NAVO en EU, erkende eveneens de complexiteit van het integreren van nieuwe technologie in toekomstige operaties. “Werk met korte commandolijnen en breng de ambitie terug naar je eigen tactische niveau”, luidde zijn gefundeerde advies.

Samen met De Wit, die op de 1e dag een inspirerende lezing hield, schetste Bekkering vanuit zijn ervaring bij de NAVO belangrijke lijnen voor het verdere denkwerk. De Wit zette de discussie op scherp door bijna filosofische vragen te lanceren: “De innovatie is er, maar mag die gebruikt worden en op welke manier? Zijn wij bereid technologie in te zetten, at any cost?”