Tekst Jack Oosthoek
Foto John van Helvert
Nieuwe SMART-L ELR ‘haviksoog’ voor LCF
De 4 Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF) van de marine krijgen ‘haviksogen’. De nieuwe, ultramoderne SMART-L Extended Longe Range (ELR) radars sporen ballistische raketten in een vroeg stadium op, geen overbodige luxe in deze tijd van mondiaal groeiende onveiligheid. “Wat de SMART-L ELR kan, kunnen weinig andere radars,” weet luitenant ter zee 1 (TD) Menno Beneker van de Defensie Materieel Organisatie (DMO).
De SMART-L ELR waarschuwt ook tegen vijandelijke schepen en vliegtuigen. “Het is een luchtwaarschuwingsradar, maar dan met extra capaciteit en functies”, verduidelijkt projectleider kapitein-luitenant ter zee (TD) Bert Helder. Eind vorige maand arriveerde het eerste exemplaar per binnenschip vanuit Hengelo bij de Directie Materiële Instandhouding (DMI) in Den Helder. Met de groeten van leverancier Thales Nederland dat Defensie 6 systemen levert: 4 voor de marine; en 2 aan de luchtmacht voor air control-doeleinden.
‘Wat de SMART-L ELR kan, kunnen weinig andere radars’
Nieuw tijdperk
De nieuwelingen vervangen de huidige, 15 jaar oude SMART L-radars. Zien ze er qua uiterlijk nagenoeg hetzelfde uit, inwendig ligt dat anders. “Als je beide ‘motorkappen’ opent, zie je een wereld van verschil”, vertellen Helder en Beneker. Het lijkt wel alsof de marine met de nieuwe SMART-L ELR’s een heel nieuw tijdperk binnenvaart.
De systemen worden volledig digitaal bestuurd en ‘kijken’ liefst 2.000 kilometer ver. Ligt een schip waarop een radar staat op minder dan die afstand van de lanceerplek, dan is hij in staat om een ballistische raket snel na de lancering ‘op te pakken’. De huidige SMART-L radars kunnen dat minder rap.
‘Als je beide motorkappen opent, zie je een wereld van verschil’
Alternatieve aanpak
Terwijl hij de vijandelijke raket volgt, kan de SMART-L ELR alle noodzakelijke gegevens doorgeven aan een schip dat in staat is om een ballistische raket te vernietigen. Dat dit niet ‘intern’ gebeurt, komt omdat de Nederlandse marine shooter capacity ontbeert. De alternatieve aanpak werkt echter ook prima, zoals de marine-oefening voor lucht- en raketverdediging Formidable Shield in de Schotse wateren onlangs bewees.
Daarin werd vanaf de eilandengroep Hebriden een ballistische raket afgevuurd. De ‘oude’ SMART-L van Zr. Ms. De Ruijter, voorzien van de nieuwste ELR-software, onderschepte hem snel en volgde het projectiel op zijn reis buiten de dampkring, op circa 300 kilometer hoogte. Alle data-informatie ging via het NAVO-communicatienetwerk naar een Amerikaanse destroyer. Helder zag het allemaal handenwrijvend aan: “De SMART-L ELR is het neusje van de zalm.”
Gouden Driehoek
Zoals het er nu uitziet, installeert DMI de eerste nieuwe radar medio volgend jaar op Zr. Ms. De Zeven Provinciën die nu nog voor meerjarig onderhoud in Den Helder ligt. In 2019 staan op zee operationele testen gepland. “Pakken die goed uit, dan gaat het systeem definitief over naar het Commando Zeestrijdkrachten”, vertelt Helder. De overige SMART-L ELR’s worden in de komende jaren geleverd.
Volgens Helder en Beneker is het project al met al een voorbeeld van adequate samenwerking binnen de ‘Gouden Driehoek’ van overheid (Defensie), industrie (Thales) en kennisinstituten (TNO). “Alles loopt volgens de planning, het project blijft binnen het budget en voldoet aan de eisen. Het is nog wel afwachten of de SMART-L ELR op een bewegend ‘platform’, een schip op zee, goed werkt. Wat we daarvan bij de Hebriden zagen, belooft in ieder geval veel goeds.”
‘Samenwerking constructief, transparant en open’
“De culturen van Defensie en Thales matchen goed. Alles is bespreekbaar, tot nu toe escaleerde er niets in het project.” Waar gewerkt wordt, vliegen de spaanders soms om je oren, maar volgens projectmanager Armando Spinosa en testmanager Berry Leerkotte van Thales kunnen de Hengelose firma en Defensie in het project goed met elkaar overweg.
De ELR-‘bal’ begon in 2006 te rollen met een eerste proef op Zr. Ms. Tromp bij Hawaï. Thales probeerde de nieuwste ELR-technologie uit in de bestaande radar. De resultaten overtroffen de verwachtingen, blikken Spinosa en Leerkotte terug. “Zelfs de Amerikanen waren onder de indruk.”
In 2012 kreeg de nieuwe SMART-L ELR gestalte. Besloten werd om die op de laatste technologie te baseren: digitaal in plaats van analoog. Zodoende werd de SMART-L ELR een volledig programmeerbare radar. Leerkotte: ”In de ontwerpfase liepen we nog wel tegen een probleem met de behuizing aan. De ELR werkt met een andere antenne dan zijn voorganger, waardoor de indeling anders moest. Ook veranderden we de lucht- in een waterkoeling.”
In 2014 kwam de productie van de SMART-L ELR op gang. Medio 2015 ging het eerste exemplaar de ‘testmolen’ in bij DMI in Den Helder. Aansluitend plaatste Thales een aandrijving, bearing drive, onder de antenne. Daarmee kan die zowel links- als rechtsom op verschillende snelheden ronddraaien. Daarmee is de radar flexibeler dan de bestaande SMART-L radar.
Thales, DMO, DMI en Defensie Toezicht kunnen volgens de heren prima door één deur. Spinosa en Leerkotte kwalificeren de samenwerking als ‘constructief, transparant en open’.
