'Ze doen moeite alles uit de training te halen'

Nederlandse marine helpt Somalische kustwacht

In de verte trekken 2 wuivende armen de aandacht van de mariniers in de combatboat. In het roestige schuitje, waar de Nederlanders naartoe varen, zitten 12 militairen van de Somalische kustwacht. Zij krijgen vandaag een training van Nederlandse en Zweedse militairen aan boord van Zr. Ms. Rotterdam. “We hopen de militairen zelfredzamer te maken.”

Zr. Ms. Rotterdam voer in augustus uit voor anti-piraterijmissie Atalanta. Op 3 december keerde het amfibische transportschip terug in thuishaven Den Helder. Piraten die enkele jaren terug nog veelvuldig schepen kaapten, houden zich tegenwoordig vaker bezig met wapen-, drugs- en mensensmokkel. “De focus van de missie ligt daarom meer op het opbouwen van het land”, vertelt kapitein ter zee Harold Liebregs, commandant van Zr. Ms. Rotterdam. "Daar hoort het trainen van de kustwacht bij. Zo hopen we de militairen zelfredzamer te maken. Daarnaast kunnen de Somaliërs ons meer vertellen over de situatie aan land; intell verzamelen is dus ook een doel. Nu we hun gegevens hebben genoteerd, kunnen wij of collega’s van andere deelnemende landen, later opnieuw contact opnemen." 

Kist vol schoenen

Als alle Somalische militairen aan boord van de Zweedse CB90 zijn gestapt, vaart deze in volle vaart terug naar het grijze marineschip. De mannen zijn gekleed in uniform, maar schoeisel ontbreekt bij de meesten. "We wisten vooraf niet in welke staat de kustwacht zou verkeren", vertelt commandant Liebregs. “Ze bezitten bijna niets, hebben niet eens eigen bootjes." Op dag 2 van de training zorgt de bemanning van de Rotterdam dat er een kist vol schoenen klaar staat. De tolk van de Nederlandse marine overhandigt een paar in maat 45 waar de aankoopkaartjes nog aanzitten. De langste en dunste van de groep neemt ze in ontvangst en lijkt ze goed te passen. Hij steekt zijn duimen op en loopt in ietwat onwennige passen weg. "Hij is erg dankbaar", vertelt de tolk. "Of hij ze nu gaat dragen of verkoopt; het blijft een goed doel." 

Good job

Na een medisch onderzoek, het opnemen van persoonlijke gegevens en het wegwerken van een lunchpakket, begint de les. Tijdens rollenspellen oefenen de militairen friendly approaches; een vriendelijke benadering van bijvoorbeeld opvarenden van vissersbootjes. Het maakt een belangrijk onderdeel uit van missie Atalanta, omdat op deze manier intell wordt verkregen. "Je zwaait en vraagt door de megafoon of je aan boord mag stappen", legt een Nederlandse marinier uit. In het dok is met rood-wint lint een boot nagemaakt. "Bij een kleiner bootje ga je met een kleiner clubje. Met de kapitein van het vaartuig ga je in gesprek. Met zijn toestemming kun je de bemanning fouilleren."

De Somaliërs knikken bevestigend en vertellen dat ze ervaring hebben met friendly approaches. Fouilleren daarentegen is voor velen nieuw. Aarzelend volgen ze het voorbeeld van de Zweedse mariniers en tasten ze de ranke lichamen van hun collega's af. "Vergeet niet onder de pet te kijken, good job", moedigt de Zweed aan. Alle bezittingen uit de zakken verdwijnen in plastic zakjes. De militairen schudden hun instructeur na afloop lachend de hand. "Ik denk dat het best spannend voor hen is", vertelt de Zweed achteraf. "Ze zijn nog nooit op zo'n groot schip geweest, maar ze komen snel los en stellen veel vragen." "De meesten beginnen bij nul", vult commandant Liebregs hem aan. "Maar ze doen moeite alles uit de training te halen; dat is bemoedigend om te zien." 

De Nederlandse en Zweedse opvarenden geven de Somaliërs verder les in Zelfhulp Kameradenhulp en doorzoekingen. Ook militairen van kustwacht van de Seychellen volgden training aan boord, toen het schip in de buurt van de eilandengroep voer na een havenbezoek. "Het grootste verschil tussen onze en jullie werkwijze, is het gebruik van tolken", vertelt de Seychelse luitenant Luigi Loizeau. "Dat scheelt een hoop, want er varen hier veel nationaliteiten rond. We pakken zoveel mogelijk van dit soort trainingen mee. Het is leerzaam en bovendien ook heel gaaf om een Nederlands marineschip te mogen bekijken."