'Ik ben best een bijzonder iemand'

Eerste vrouwelijke commandant van marineschip bezoekt ‘haar’ Schorpioen

Het duurt even voordat de deur opengaat van de kamer van de 92-jarige LTZ 2OC b.d. Mas Massizzo, die verblijft in een sfeervolle woonzorgflat in Baarn. De kleine kamer herinnert op allerlei manieren aan haar rijke verleden bij de Koninklijke Marine. Op een kastje liggen een scheepsklok en het embleem van Hr. Ms. Schorpioen, boven het bed prijkt een schilderij van het schip en in de vensterbank liggen stapels plakboeken. Overal herinneren zwart-wit foto’s aan haar ‘blauwe’ geschiedenis. 

Massizzo was de allereerste vrouwelijke commandant ooit van een Nederlandse marineschip. Van 1966 tot 1968 voerde ze het commando over Hr. Ms. Schorpioen, een logementschip voor dames van de Marine Vrouwen Afdeling (MARVA) dat in Den Helder aan de kade lag. Zo’n 100 marinevrouwen aten en sliepen op het schip. Ze werden strikt gescheiden van de mannen, die aan wal verbleven. 

Glimmende ogen

Enkele weken geleden mocht Massizzo nog een keer naar ‘haar’ oude schip, dat tegenwoordig bij het Marinemuseum in Den Helder te bezichtigen is. Daar maakt het schip deel uit van de collectie museumschepen, en is het museumrestaurant er aan boord gevestigd.  “Het was een mooie dag”, blikt ze met glimmende ogen terug op het bezoek. “Jullie hebben me meerdere keren verrast”, lacht ze tegen landmachtkapitein Marcel van Bloemendal die haar namens de Stichting Baarnse Veteranen begeleidde.  

Oranjebitter

Tot haar grote verrassing bezocht zij namelijk niet als enige het schip. Er was namelijk ook een groepje oud-MARVA’s opgetrommeld die onder Massizzo hadden gediend. En zelfs burgemeester Mark Roëll van Baarn bleek meegereisd naar Den Helder. Tijdens de reünie werden smakelijke verhalen opgedist uit het verleden. Zo vertelden oud-MARVA’s dat zij stiekem een fles oranjebitter op het schip hadden gedronken tijdens een Koninginnedag. Zij hadden dat goed verborgen voor Massizzo; die trok verwonderd haar wenkbrauwen op bij het horen van de anekdote. 

Nuchter

Het was destijds nog vrij bijzonder om als vrouw bij de marine te werken en al helemaal als commandant van een schip. Hoewel Massizzo er zelf vrij nuchter op terugkijkt, stonden de kranten er bol van. “Mevrouw de commandant”, kopte het Leidsch Dagblad in 1966. Maar ‘als vrouw kun je net zo goed militair zijn als een man’, vertelde zij destijds al tegen het dagblad.  

Oldtimer

Massizzo was een sportieve en ondernemende dame. Zo prijken op haar blauwe veteranenjas batons van haar tijd in het voormalig Nederlands-Indië, het Jeneverkruis (20 jaar officier), de Vierdaagse, de Tweedaagse Militaire Prestatie Tocht en de Nationale Sportmedaille NOC*NSF. In Nederlands-Indië werkte ze kort na de oorlog als chauffeur van het MARVA-huis. “Soms reed ik in een drietonner”, vertelt Massizzo stoer. Ze hield van mooie auto’s en wijst trots naar een zwart-wit foto op het prikbord boven haar bureau, waar ze stralend naast haar eigen auto staat, een oldtimer Fiat cabriolet.    

Ochtendschaften

Massizzo voerde vanaf de Schorpioen het bevel over zo’n honderd officieren, onderofficieren en manschappen. Een deel van hen werkte op het schip, maar de meesten gingen ’s ochtends van boord - na het overal om 07.00 uur en het ochtendschaften. Ze werkten in Den Helder bijvoorbeeld als telefoniste, tandartsassistente of ziekenverzorger. De minderjarigen moesten ’s avonds uiterlijk om 24.00 uur weer binnen zijn.

IJzeren wil

Tijdens de recente reünie omschreven de oud-MARVA’s hun voormalige commandant als ‘streng doch rechtvaardig’ en met: ‘je wist wat je aan haar had’. Massizzo noemt zichzelf een doener, niet zozeer een prater. De nu fragiele dame mag inmiddels op leeftijd zijn, ze beschikt nog steeds over een ijzeren wil. Toen de burgemeester van Baarn afdaalde naar de slaapvertrekken, stond ze erop zelf ook van de steile trap af te gaan. Goedbedoelde adviezen van naasten om daar van af te zien, sloeg ze kordaat in de wind. 

Nachtpon

Mannen die afdalen naar het slaapvertrek van de dames: een groter contrast met het verleden bestaat er nauwelijks. Indertijd mochten er niet eens mannen aan boord komen, behalve de klusjesman en de stoker. En als zij aan boord waren, dan moest iedereen daar rekening mee houden. De dames konden dan niet zomaar in nachtpon rondlopen, maar moesten netjes gekleed gaan, herinneren de reüniegangers zich lachend.

Verkering

Een ander groot verschil met vroeger betreft het einde van het dienstverband van vrouwen. Destijds gingen vrouwen de dienst uit als ze in het huwelijk traden. “Ik heb wel meerdere keren verkering gehad hoor, dat wisselde wel eens”, vertelt Massizzo, maar getrouwd is ze nooit. Daardoor kon ze gewoon doorwerken.

Ze was behalve chauffeur ook werkzaam als secretaris van de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten en van de Chef Marine Staf, werkte in de huishoudelijke dienst en klom op naar divisiechef en uiteindelijk dus commandant. Een hele carrière, nietwaar? Ineens lijkt ze het zich te beseffen: “Ja, ik ben eigenlijk best een bijzonder iemand.”