‘Ik heb m’n hart verloren aan het blauw’

Motormonteur Witteveen dankbaar voor droombaan

Later dit jaar, in augustus, bestaat de Marine Luchtvaartdienst (MLD) 100 jaar. In een serie artikelen laat Alle Hens verschillende prominente (oud-)MLD’ers aan het woord over hun tijd bij dit vliegend marine-onderdeel. Dit keer het woord aan adjudant TDV b.d. Herman Witteveen (84), die als vliegtuigmaker/motormonteur aan vele tientallen vliegtuigen en helikopters sleutelde. ​

In zijn 34-jarige carrière zag hij hoe toestellen crashten en onderzocht hij de oorzaken, voer hij de wereld rond, was hij getuige van een zeemansbegrafenis en zag hij hoe de MLD volwassen werd. “Ik heb m’n hart verloren aan het blauw”, benadrukt de oud-marineman. Een militair in hart en nieren, die zijn ziel en zaligheid aan de MLD verpandde. “Ik deed periodiek onderhoud, maakte nieuwe motoren klaar en deed reparaties. En als er een keer een bout van een stoel loszat of een teller was kapot, dan riepen ze me ook.”

Ontwikkelingen

Witteveen zag van dichtbij hoe de MLD zich vanaf de jaren ´50 sterk ontwikkelde. Hij was erbij toen in 1951 de eerste helikopters de lucht in gingen en toen ze jaren later gebruikt werden bij onderzeebootbestrijding. “Ook op ander gebied ging de technologie vooruit, waardoor het werk makkelijker en praktischer werd. Zuigermotoren werden vervangen door straalmotoren; die kon je in een mum van tijd repareren.”

Er kwam niet alleen beter materieel, ook opleidingen verbeterden. Op personeelsgebied was vooral het verkorten van de uitzendduur in de jaren ‘70 ingrijpend. “Van 18 naar 12 maanden; dat was wat!”, benadrukt de pensionado. “Dat zorgde voor opluchting en ontlading, vooral bij het thuisfront.”

Provisorische operatie

Wat Witteveen zoals in operationeel opzicht meekreeg? Bijvoorbeeld de eerste nachtredding in 1967. Sleepboot ‘Vikingbank’ voer uit om het schip ‘Alkyone’ te helpen, dat gestrand was op de zuiderpier bij Hoek van Holland. Tijdens een poging om het schip los te trekken, kwam de sleper zelf op de pier terecht. Een Agusta Bell van de MLD werd middenin de nacht ingezet om de opvarenden te redden. “Het was echt provisorisch, met al het gebrekkige spul aan boord van de helikopter. Auto’s stonden op de kant met koplampen te schijnen, anders kon je niets zien. Je kunt je nu niet voorstellen dat het is gelukt.”

Noodlanding

Witteveen mijmert ook terug naar 1973, toen de Breguet Atlantic voor de kust van Wassenaar een noodlanding maakte. “Niemand had verwacht dat de kist zou blijven drijven. Hij had zo’n groot drijfvermogen vanwege nieuwe, kunststof vleugels. Met een sleepboot werd de kist naar Den Helder getrokken. Bij het uit het water takelen knapte de kabel nog.” Het patrouillevliegtuig, met een nieuwwaarde van toen 22 miljoen gulden, is toen voor een paar honderd gulden aan een lokale schroothandelaar verkocht.

Curaçao

In zijn carrière werd Witteveen regelmatig overgeplaatst. De eerste 15 jaar van z’n huwelijk wel 9 keer. En waar hij ging, ging zijn vrouw An (81). Van Gilze-Rijen, Den Helder (De Kooy) en Rotterdam tot Valkenburg en zelfs Curaçao, waar ze 3 jaar woonden. “De eerste keer in De West was in 1956. We deden ons werk vanuit een halfopen neushangaar. In korte broek en ontbloot bovenlijf. Eind jaren ‘60 ging ik nog eens terug en toen hadden ze splinternieuwe hangars. We zaten niet meer op houten kistjes, maar op verstelbare platforms.”

Karel Doorman

Na Curaçao werd Witteveen voor 18 maanden aan boord van de Karel Doorman II geplaatst. “M'n eerste keer varen en direct op zo'n groot schip. Ik heb alleen maar nieuwe ervaringen opgedaan. Zo was ik ineens onderdeel van oefeningen en operaties.”

Als vliegtuigmaker-motormonteur moest Witteman hetzelfde werk doen als aan de wal, maar wel met veel minder mensen en middelen. “Er was simpelweg onvoldoende plek aan boord om alles en iedereen mee te nemen. Het was vaak improviseren. Je kunt je voorstellen wat voor uitdaging het is om met kleine onderdelen op een dobberend schip te werken.”

Rookverbod

Witteveen weet nog goed hoe hij eens een test moest doen met een carburateur. “Vanwege de veiligheidsnormen moest dan een tijdelijk rookverbod ingesteld worden. Maar dat gold dan ook voor het officiersverblijf. Niet voor 5 minuten, maar voor een hele dag. De commandant kwam toen boos naar me toe met de vraag ‘waar ik mee bezig was!’ Niet voor niets noemden ze de Doorman wel ‘Hr. Ms. Rookverbod.”

Zeemansgraf

Later, aan boord van onderzeebootjager Hr. Ms. Groningen, maakte Witteveen mee dat een collega tragisch overleed. “Tijdens het olieladen op zee brak aan dek een zogenoemd kinnebaksblok, waardoor een kabel met kracht losschoot en de chef d’équipage en een matroos raakte. De schipper overleefde het drama niet. Een paar dagen later kreeg hij met militaire eer een zeemansgraf. Dat was indrukwekkend.”

Vrijheid en afwisseling

‘Oom Herman’, zoals z´n bijnaam luidde binnen de MLD, kijkt al met al zeer positief terug op zijn tijd bij de MLD. “Ik ben dankbaar voor deze droombaan en dat ik hier zolang heb mogen werken. De vrijheid en de afwisseling waren zo mooi. Zo heb ik ooit de Agusta Bell in elkaar gezet die nu bij de ingang van Maritiem Vliegkamp De Kooy in Den Helder staat.” Ook het nauwe contact met de vliegers is hem altijd bijgebleven: “Je was van elkaar afhankelijk; kolonel en korporaal. Als ik een vliegtuig niet gereed had gemaakt, kon de vlieger de lucht niet in; die verbondenheid was speciaal.”