Introvert, extravert, mensgericht of taakgericht?

Nieuwe leiderschapslessen op de rails

Luitenant ter zee 2OC (TD) Jan Hartman vertelt op de Marinekazerne Erfprins vol enthousiasme over de herziene Leergang Management Vorming bij de Koninklijke Marine. Het is een serie leiderschapstrainingen voor toekomstige korporaals tot en met stafadjudanten, jonge officieren en burgermedewerkers. De eerste trainingen zijn onlangs afgerond.

Leiderschap is op alle niveau’s bij de marine  van groot belang, stelt senior-trainer en unitmanager Hartman van de School voor Maritieme Bedrijfsvoering en Onderwijskunde (SMVBO) in Den Helder. Aan boord van schepen moeten soms deeltaken worden uitgevoerd in kleinere groepjes, waardoor ook jonge korporaals de leidersrol moeten invullen. “Maar leiderschap is bijvoorbeeld ook een veilige werkomgeving creëren, door assertief genoeg te zijn om tegen je leidinggevende te zeggen dat er iets niet in orde is”, legt Hartman uit.

Voorwaardelijk voor bevordering

De serie bestaat uit 6 trainingen, variërend van 1 tot 6 weken. De trainingen zijn ontwikkeld aan de hand van de Visie op Leidinggeven Defensie, waarin begrippen als vakmanschap, coaching, moed, eerlijkheid en verantwoordelijkheid centraal staan. “In de nieuwe opzet sluiten de trainingen inhoudelijk beter op elkaar aan”, aldus de senior-trainer. “Ook zijn ze sinds kort voorwaardelijk voor bevordering.” Daar waar voorheen sprake was van vrije inschrijving, wijzen loopbaanbegeleiders nu dus militairen aan die vlak voor hun eventuele bevordering zitten.

Stil in de klas

4 doorlopende leerlijnen komen steeds terug: Persoonlijke Effectiviteit, Leiderschap, Ethiek & Integriteit en Crew Resource Management (CRM). “Deelnemers krijgen meer inzicht in hun eigen persoonlijkheid. Ben ik vooral introvert of extravert? Ben ik meer mensgericht of taakgericht?”, zo verduidelijkt Hartman. “Dat levert soms verrassende inzichten op.”
Ook ethische dilemma’s komen aan bod. Dat gaat van ‘mag ik spullen van werk thuis gebruiken?’ tot ‘wel of niet vuren in een gevechtssituatie’. “En kun je überhaupt de trekker overhalen?”, vraagt Hartman dan aan de deelnemers. “Dan wordt het vaak even stil in de klas.” Verder leren cursisten onder meer hoe ze goede teams kunnen smeden en hoe ze die zo optimaal mogelijk kunnen laten functioneren.  

Veilige werkcultuur

Het laatste vak, CRM, is nieuw en komt uit de luchtvaart. Het begrip is ontstaan na de vliegramp van 1977 op Tenerife, toen 2 passagiersvliegtuigen – inclusief een KLM-toestel – op elkaar botsten omdat er in de cockpit niet goed gecommuniceerd werd. “CRM is oorspronkelijk een feedback tool, waarmee je kijkt naar wat er mis ging. In 80 procent van de gevallen gaat het om een menselijke fout; die moet je in de toekomst zien te voorkomen.” Bij het vak CRM leer je dan ook een open en veilige werkcultuur te creëren, waarbij je elkaar scherp houdt en durft aan te spreken op fouten.

Veel smaken

De coördinatoren streven steeds naar een zo divers mogelijke samenstelling van de groepen; het liefst zo veel mogelijk ‘smaken’ bij elkaar: vloot en mariniers, man en vrouw, jong en oud, militair en burgermedewerker. “Zo leren de cursisten meer van elkaar en ontstaat er wederzijds begrip. Bijvoorbeeld tussen een burgermedewerker van de Defensie Materieel Organisatie die vertelt waarom hij niet altijd meteen alle spullen kan leveren en een militair die uitlegt waarom hij dat materiaal juist snel nodig heeft”, aldus Hartman. “Die gesprekken zijn heel waardevol.”

Dezelfde taal

De coördinatoren, trainers en gastsprekers hebben nauw samengewerkt aan de nieuwe opzet en blijven die constant evalueren. “De begeleiding vormt nu meer een geheel dan voorheen”, besluit Hartman. “We spreken dezelfde taal en zijn allemaal even bevlogen om de kwaliteit te optimaliseren.”