Mariniers beleven Slag om de Schelde

Marinier Barrie Luteijn is totaal verrast als het strand van Westkapelle tot 1 van de hotspots van de Slag om de Schelde wordt gebombardeerd. “Ik ben geboren en getogen in Zeeland, maar dat hier in 1944 zwaar is gevochten bij amfibische landingen… dat wist ik niet! Best interessant voor een marinier.”

Luteijn hoeft zich nergens voor te schamen. Hij is zeker niet de enige voor wie de Slag om de Schelde (1944) een totaal onbekend hoofdstuk uit de Tweede Wereldoorlog is. “Iedereen kent D-day en Normandië, maar dat er ook in Nederland destijds zo heftig gevochten is, wordt helaas nogal eens vergeten”, weet kapitein der mariniers Ton Broers, in het dagelijks leven plaatsvervangend commandant Militair Tehuis Bronbeek en voor nu de toerleider op deze Battlefield Tour Slag om de Schelde. 

De toer is een cadeautje van de leiding van het Korps Mariniers, dat vanwege het 350-jarig bestaan al het personeel in de gelegenheid stelt op deze manier kennis te maken met de historische amfibische operaties. “Want hoewel het Korps niet daadwerkelijk met personeel bij de Slag om de Schelde was betrokken (de Nederlandse deelname bestond uit 14 Nederlandse commando’s bij Westkapelle en 11 in Vlissingen, red), werd hier wel de basis voor ons amfibisch optreden gelegd”, doceert Broers.

Antwerpse haven

En dus leidt de enthousiast vertellende Broers dit jaar 10 keer een buslading vol mariniers rond langs de strijdvelden van Walcheren. De toer begint met een uitgebreide achtergrondbriefing op de Marinekazerne Vlissingen. Daarbij wordt het verloop van de slag, uitgesplitst in drie operaties, in het juiste perspectief gezet. Samengevat: de geallieerden wilden na het oprukken vanuit Normandië graag de haven van Antwerpen gebruiken als aanvoerhaven, maar werden daarin gedwarsboomd door de Duitse troepen die de Scheldemonding in handen hadden. Vlissingen (Uncle Beach) en Westkapelle (Red, White en Green Beach) werden aangewezen voor amfibische landingen, gecombineerd met het onder water zetten van grote delen van Walcheren. Het zou één van de zwaarste operaties worden uit de Tweede Wereldoorlog, mede omdat Hitler persoonlijk opdracht had gegeven om ‘mit allen denkbaren Mitteln die Westerschelde zu sperren’.

Bloedige gevechten

De Battlefield Tour begint met een bezoek aan het Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp. Ideaal om in de juiste (lokale) sfeer te geraken vanwege een indrukwekkende inkijk in het offer dat zowel de geallieerden als de Zeeuwen destijds brachten. Hierna vertrekt de groep richting Vlissingen voor een bezoek aan Uncle Beach met de bekende Oranjemolen, waar de Britten van No 4 Commando een bruggenhoofd sloegen. De combinatie van uitgebreide Duitse fortificaties en onderwater gezet zompig terrein leidde hier tot bloedige gevechten.

Bewustwording

Op de Vlissingse dijk bevinden zich meerdere plaquettes en monumenten die aan de strijd herinneren. “En dat is precies waar het ons om te doen is”, zegt Broers, terwijl hij de geschiedenis rond het zinken van 3 Biber-vaartuigen uitlegt. “We willen de, met name jonge, mariniers wat meer bewustwording bijbrengen van de amfibische operaties uit de Tweede Wereldoorlog. Die kennis draagt zeker bij aan hun hedendaagse core business.” Dat is zeker het geval voor mariniers 1 Gerjan op den Brouw en Rhandy Govers, die zich opperbest vermaken tijdens dit dagje on the battlefield. “Mooi gebaar van de korpsleiding, zo deelt iedereen een beetje in het verjaardagsfeestje”, klinkt het.

Heilige grond

Hoezeer de vroegere en huidige amfibische operaties met elkaar verweven zijn, wordt goed duidelijk in Westkapelle. Daar wordt Red Beach door de Britten nog steeds gezien als een heus bedevaartsoord. Kapitein Tom Campbell van de Royal Marines, nu als liaison geplaatst in Doorn, is zich daar terdege van bewust. “Dit is holy ground voor ons Britten, hier is destijds fors gevochten door onze marines. En die strijd van toen heeft nog altijd actualiteitswaarde.”

“Want vergis je niet”, somt Broers op. “Zaken als close air support, naval gunfire support, optreden met landingsvaartuigen en commando-structuren zijn helemaal niet zo nieuw als wij soms denken. Wat we nu zien als heel modern, is voor een groot deel hier op het slagveld al ontwikkeld. En daar doen we in onze huidige operaties nog steeds ons voordeel mee.” 

Bronnen: Slag om de Schelde (Wikipedia), lezing kapitein Ton Broers