Gevecht tegen fictieve tegenstander tijdens Steadfast Noon
Meer dan veertien landen en zeventig gevechtsvliegtuigen oefenden van midden tot eind oktober tijdens Steadfast Noon. Dat is de jaarlijkse nucleaire NAVO-oefening die ditmaal mede plaatsvond vanaf Vliegbasis Volkel. Vanaf daar trainden gevechtsvliegtuigen van Nederland en NAVO-partners in de uiterst belangrijke Hoofdtaak 1: nucleaire afschrikking. Voor het eerst kiest het bondgenootschap voor openheid bij deze oefening. Een absolute primeur.
Tekst: Coen Heil | Foto’s: sergeant-majoor Hille Hillinga, SHAPE
Om dat bijzondere karakter te onderstrepen zijn tijdens een internationaal persmoment op Volkel diverse personen beschikbaar voor tekst en uitleg. De Amerikaanse kolonel Daniel Bunch is Chief of Nucleair Operations van het Suppreme Headquarters Allied Powers Europe en is in die functie verantwoordelijk voor alle nucleaire inzetten van de NAVO. Commodore Marcel van Egmond is de Commandant Air Combat Command (ACC) en gaat daarmee over de inzet van de Nederlandse F-35’s. Tot slot is luitenant-kolonel Bram een van de F-35-vliegers die meedraait in de oefening.
“Nederland is als eerste nucleair gecertificeerd in dit gevechtsvliegtuig"
Felicitaties
Bunch benadrukt het belang van Steadfast Noon. “We vechten tegen een fictieve tegenstander, maar gebruiken realistische dreigingen. Daarbij voorzien we de deelnemende landen aan deze oefening van het allerhoogste trainingsniveau. Uiteindelijk draait het allemaal om de paraatheid om deze missie uit te voeren en het bondgenootschap te verdedigen met alles wat we kunnen doen.”
De planning van een oefening waaraan veertien landen meedoen, neemt volgens hem maanden in beslag. “De NAVO neemt haar besluiten op basis van consensus. Dat betekent dat 31 landen samenkomen op politiek niveau voor het nemen van beslissingen. Daarbij maakt Frankrijk geen deel uit van de Nuclear Planning Group, waardoor het zijn onafhankelijke besluitvormingscapaciteit behoudt.
Bunch is zeer content met de bijdrage van de Nederlandse F-35’s en wijst op een primeur. “Zij zijn de eersten die nucleair gecertificeerd zijn in dit gevechtsvliegtuig. Tijdens deze missie hebben we ook de capaciteiten van de F-35 gedemonstreerd en lessen getoond aan de overige bondgenoten. Nogmaals, enorme felicitaties aan onze collega's uit Nederland.”
‘Een kernwapen is niet zomaar een wapen’
Geloofwaardigheid
Commodore Van Egmond hamert vooral op de uitstraling van het eventueel inzetten – in het uiterste geval – van nucleaire wapens. “Als je wilt afschrikken, moet je goed getraind zijn en laten zien dat je het kunt. Want alleen dan gelooft de tegenstander je en zal die zich wel twee, drie keer bedenken om een aanval op een NAVO-bondgenoot uit te voeren.”
Om de vliegers een zo realistisch mogelijk scenario voor te schotelen, wijkt de voorbereiding volgends de commandant amper af van iedere andere oefening. “Alle deeltaken moeten goed op elkaar aansluiten. En vervolgens moeten we hier laten zien dat we het geheel goed kunnen uitvoeren.”
Maar wat is er dan anders dan bij reguliere bewapening? “Dat zit in de procedures die we volgen”, legt de commodore uit. “Met name het aantal extra procedures dat om zorgvuldigheid vraag, want een kernwapen is niet zomaar een wapen.”
Ten slotte geeft de officier aan best wel trots te zijn op Vliegbasis Volkel als gastlocatie. “Om de zoveel jaar zijn wij aan de beurt”, zegt hij. “Het is goed om te zien dat veel landen hier komen. En het is ook goed voor de manschappen om samen te oefenen. Want in crisistijd zouden er zomaar onverwachts bezoekers kunnen komen.”
Tijdens Steadfast Noon wordt dus niet met nucleaire wapens gevlogen
Psychologisch aspect
Tijdens Steadfast Noon wordt getraind als in een ‘Red Flag’ scenario – ook wel bekend als de hogeschool van de luchtverdediging, geeft F-35-vlieger Bram aan. “Het is dus een grote oefening met meerdere vliegtuigen en meerdere landen. De bemanning krijgt zo de best denkbare training, om beter te worden in deze missie en om alle tegenstanders af te schrikken.”
Let wel, er wordt tijdens Staedfast Noon dus niet met nucleaire wapens gevlogen. Om het vliegen daarmee zo realistisch mogelijk te maken, doen de vliegers een zogenoemde ‘traineeship fight’. En ze vliegen missies met de simulator, waarin zij alles kunnen oefenen.
Wat maakt het vliegen met fictieve nucleaire wapens anders dan een normale vlucht? “Je bent je als vlieger meer bewust van de zwaarte van de missie, van de verantwoordelijkheid”, geeft de Bram toe. Hoewel de kist dus niet anders aanvoelt dan normaal, weegt het psychologische aspect zwaar. “Maar we worden mentaal getraind en getoetst om deze missie uit te voeren, want het is natuurlijk niet zomaar iets.” Daarom nemen de vliegers deze missie niet licht op en vinden er verschillende procedures plaats. “Het gebruik van nucleaire wapens is het hoogste niveau van geweld dat we binnen de NAVO kunnen gebruiken. Vandaar het belang van deze oefening.”
Samenvattend: de nucleaire afschrikking van de NAVO is essentieel voor de veiligheid van het bondgenootschap. Het fundamentele doel van de nucleaire capaciteit van de NAVO is om vrede te bewaren, dwang te voorkomen en agressie af te schrikken. “Deze oefening is dan ook echt bedoeld om te voorkomen dat we in een oorlog terechtkomen”, besluit commodore Van Egmond.
