Leeuwarden is spil in grote internationale oefening
Leestijd: 7 minuten
Na vele edities Frisian Flag en al decennialang ervaring met dit soort grote Flag-oefeningen, was Vliegbasis Leeuwarden eind maart en begin april gastheer van Ramstein Flag 2025 (RAFL25). Geïnitieerd door het NATO Air Command (Aircom) in Ramstein – vandaar de naam – met dezelfde opzet als de Friese variant, maar met een aantal duidelijke verschillen en een grotere internationale footprint. Die loopt van Denemarken, Duitsland tot aan het Verenigd Koninkrijk en de Noordzee ertussen. Met de Friese basis als middelpunt.
Tekst: Arno Marchand | Foto’s: sergeant-majoor Jan Dijkstra
Links: Niet vaak te zien in Nederland zijn Griekse F-16’s. Franse Rafales, op de achtergrond, behoren tot de meer reguliere bezoekers van Frisian, of in dit geval Ramstein Flag. Dat geldt even zo voor de Zweedse JAS 39 Gripens (foto rechts).
Als iemand het verschil tussen de twee varianten goed kan aangeven, is het de supervisor van RAFL25 wel, air battle manager majoor Marcel Burgers. Niet in de laatste plaats omdat hij dezelfde functie bekleedt tijdens de laatste Frisian Flag in 2023. “Voor deze Ramstein Flag gebruiken we een gedeelte van de scenario’s van Frisian Flag, maar daarop zijn we gaan uitbreiden. Wij hebben als 323 Air Combat Development Centre op Leeuwarden heel veel kennis om een Advanced Air Combat Training zoals deze te organiseren. Het maakt voor ons dus ook niet uit of het nu Frisian of een Ramstein Flag is. We hebben nu alleen wat minder kisten op Leeuwarden staan.”
Als Commandant Luchtstrijdkrachten is luitenant-generaal André Steur gastheer. Hij leidt op Leeuwarden de Commandant Aircom generaal James Hecker (links) en zijn plaatsvervanger Air Marshal Johnny Stringer rond. Foto’s: sergeant-majoor Hilbert Buter
Inderdaad is het op de Friese basis wat minder druk dan bij voorgaande Frisian Flag-edities toen er wel vijftig tot zestig kisten per dag vlogen. Dat zijn er nu maximaal veertig. Burgers: “Dat komt omdat er meer bases in het buitenland bij de oefening betrokken zijn. Dat hebben we mede gedaan omdat we ook in de avond vliegen, tot ongeveer half 12.”
Op de Deense vliegbasis Skrydstrup in begint gelijktijdig de missie voor een Deense F-35 en een Hongaarse JAS 39 Gripen.
Grootste verschil
De verspreiding van vliegbases en de deelname van liefste vijftien landen, maakt de oefening een stuk realistischer. “Dat is precies de insteek geweest voor deze Ramstein Flag”, vervolgt Burgers. “Als het er echt om gaat, dan opereer je ook niet allemaal vanaf één basis. Met alle uitdagingen van dien van het op afstand met elkaar te communiceren. Dat is echt het allergrootste verschil ten opzichte van Frisian Flag.”
Plannen van de missies gebeurt op Leeuwarden, waarna die met beveiligde videoverbindingen worden gebrieft en na de missies gedebrieft. “Dat is ook echt een grote toegevoegde waarde van hoe we nu trainen”, geeft Burgers aan. “Het was bovendien één van de prioriteiten die het Aircom aan de oefening stelde.”
Ook in Denemarken staan deze Italiaanse F-35 en zwaar gemodificeerde G-550 CAEW die wordt gebruikt voor airborne early warning- en command and control-taken.
Aircom is het hoofdkwartier van de NAVO-luchtmachten op Ramstein Airbase in Duitsland. Het is de instantie die de oefening heeft geïnitieerd, waarbij Nederland heeft aangeven deze kunnen hosten, legt Burgers uit. “Aircom begon met de planningsfase, tot het op een bepaald moment de organisatie overdroeg. Vanaf toen was het aan ons om de oefening handen en voeten te geven, waarbij Aircom ons ondersteunde.” De scenario’s van RAFL25 zijn volgens Burgers anders dan die van Frisian Flag omdat de wereld ondertussen ook erg is veranderd. “De scenario's zijn gewoon toegespitst op wat wij morgen moeten kunnen uitvoeren.”
Nederlandse en internationale ondersteuning
Niet alleen Leeuwarden is druk met RAFL25. Zo levert Vliegbasis Volkel eenheden en is de gevechtsleiding mede in handen van het Air Operations Control Station Nieuw Milligen. Dat doen het overigens samen met een Duits gevechtsleidingsstation, een AWACS van de Franse luchtmacht en een van de NAVO en een Italiaans Command and Control-toestel. Bovendien staat in Nieuw Milligen het DACCC, zie template 4 in deze Vliegende Hollander.
Air-to-air refuelling is voor een tankvliegtuig zoals de A330 MRTT van de MMU de belangrijkste taak. Voor jachtvliegers van bijvoorbeeld deze Britse Typhoons, is het echter een onderbreking van hun warfighting-missie. Foto: Arno Marchand
Air-to-air refeulling
Vanaf Vliegbasis Eindhoven opereert een deel van de internationale tankervloot: zowel een Canadese CC-150 als de A330 MRTT’s van de Multinational MRTT Unit. “Om precies te weten wat er op Leeuwarden wordt gepland, hebben alle deelnemers daar liaison officers zitten die meedraaien in de planning”, vertelt gezagvoerder op de A330 MRTT majoor Martin. “Op die manier zit ook de MMU volledig in de oefening, al staan we ergens anders. Op twee plekken zelfs, want we vliegen vanaf onze beide bases – dus Eindhoven en Keulen – en dagelijks met twee vliegtuigen. Je merkt absoluut dat je met een realistische oefening bezig bent. Natuurlijk zijn er wel wat zaken gesimuleerd en daardoor net iets anders dan bij een werkelijke inzet. Maar zoals de procedures doorlopen worden, benadert het de realiteit zeker.”
In de lucht tanken is een belangrijk deel van de oefening, zowel voor de MRTT-bemanning, als voor de jachtvliegers. “Alleen verschilt de beleving enorm. Voor een tankvliegtuig is tanken natuurlijk het highlight van de missie. Maar voor een jachtvlieger is tanken een irritante, maar noodzakelijke onderbreking van zijn warfighting-missie. Zolang wij ons realiseren wat onze rol is, kun je het leven van die jachtvlieger makkelijker maken. Dat is het doel waarvoor wij er zijn.”
Dag en nacht staat de brandweer paraat, hopelijk om niet in actie te hoeven komen. De verkeerstoren heeft rondom een versiering gekregen in de vorm van de Friese vlag.
Hopelijk ook niet nodig, maar indien toch, dan is het belangrijk dat de vliegtuigafreminstallatie – of kort gezegd barrier – op de juiste plek is uitgerold.
Zonder brandstof vliegt er geen kist. Veel werk dus voor de POL (Petrol, Oil and Lubricants) op Leeuwarden.
Vanzelfsprekendheden
Het idee voor een flag-oefening georganiseerd door Aircom komt simpelweg voort uit behoefte. “Vroeger wisten wij ‘als ik hier ga vliegen met mijn luchtmacht, dan weet ik precies wie er links van me hangt of rechts, welke landmachteenheden er onder me liggen’, enzovoort”, begint luitenant-kolonel Willy van Kampen zijn uitleg. Met een mond vol is hij officer primary responsibility van Aircom Exercise Division in Ramstein. “Op die situatie waren we als NAVO-eenheden getraind. Maar die vanzelfsprekendheden zijn we verloren, omdat we qua grootte en middelen nou eenmaal niet meer de luchtmachten hebben van vroeger. Die luxe is er gewoon niet meer. Daarnaast zijn we de afgelopen jaren overgeschakeld van inzet in wars of choice zoals in Afghanistan en Irak naar de wars of necessity: op anderhalf uur vliegen bij ons vandaan is het oorlog. We moeten ons eigen grondgebied verdedigen.”
Duitse Eurofighters behoren ook tot de vaste gasten tijdens oefeningen op Leeuwarden.
De NAVO vroeg zich af ‘hoe moet ik mijn oorlog gaan vechten, wat heb ik dan nodig en hoe gaan we trainen’. Van Kampen vervolgt. “Toen kwam in 2023 het idee op om te kijken of wij als Aircom een Flag-oefening konden organiseren. Laten we eens inventariseren bij welke landen dat eventueel zou kunnen. Vanuit Aircom is toen de vraag gegaan naar de lidstaten: hebben jullie een oefening die vergelijkbaar is met een flag-oefening die als basis kan dienen voor een Ramstein Flag? Daar kwamen onder meer Griekenland, Nederland en Portugal uit.’
Alleen, op dat moment is er net een Frisian Flag geweest. Bovendien vindt in 2024 de reconstructie van het banenstelsel op Leeuwarden plaats. Nederland geeft daarom aan best te willen hosten, maar dan liever in 2025. “Toen was de keuze van Aircom voor 2024 Griekenland of Portugal. Het werd de eerste, afgelopen september en oktober.”
Links: De Franse luchtmacht stuurde deze keer alleen Rafale B-tweezitters naar Leeuwarden. Rechts: De Finse luchtmacht is met zijn F/A-18C Hornets geregeld te gast op Leeuwarden.
Zo realistisch mogelijk
In het schema kruipen-lopen-rennen, was de eerste editie van Ramstein Flag zeker kruipen en stonden alle deelnemende eenheden op één vliegbasis. Van Kampen: “De Commandant Aircom heeft voor 2025 een duidelijke opdracht meegegeven: ‘as realistic as possible’. Vandaar dat in deze editie met meerdere bases in verschillende landen werkt. Daarbij zijn de verbindingen essentieel voor een goed verloop van gezamenlijke missieplanning, briefing en debriefing.” En dat gaat volgens hem in deze tweede editie erg goed. “Op een aantal gebieden lopen we al echt. Op sommige moeten we echter nog groeien, maar dat is volstrekt logisch. We werken nu al in de domeinen land, lucht, maritiem en space. Maar we missen in deze editie bijvoorbeeld en helaas het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando. Zij hebben namelijk net hun grootste oefening Joint Project Optic Windmill gehad. Een volgende keer hoop ik dat ze er bij zijn, net zoals special operating forces en cyber. Dus er is zeker nog ruimte om te groeien.”
…waarna alle deelnemers tegen 23.30 uur weer terug zijn op Leeuwarden.
Eervol
Als Nederland Ramstein Flag dit jaar niet zou hosten, had er een Frisian Flag op de kalender gestaan. Burgers: “Alleen wisten wij al een hele tijd geleden al dat Nederland had aangeboden om host nation te zijn voor een Ramstein Flag. Dus van Frisian Flag is eigenlijk geen sprake geweest.” Supervisor zijn van de belangrijkste oefening dit jaar in West-Europa voelt desgevraagd zeker eervol voor Burgers. “Vooral als het gaat zoals ik het gepland heb”, voegt hij daar met een lach aan toe en tot besluit: “En dat doet het.”
Deelnemers
Vanaf Vliegbasis Leeuwarden Nederland
F-35A Lightning II
MQ-9A Reaper
Duitsland
Eurofighter EF2000
Finland
F/A-18C Hornet
Frankrijk
Rafale B
Griekenland
F-16C Fighting Falcon
Verenigde Staten
F-35A Lighting II
Zweden
JAS 39C Gripen
Civiel: Draken Europe
Falcon 20
Vanaf Vliegbasis Eindhoven
Multinational MRTT Unit
A330 MRTT
Canada
CC-150
Denemarken, Hongarije, Italië, Roemenië, Spanje, Turkije en het Verenigd Koninkrijk vliegen vanaf vliegbases in de omringende landen. Polen is waarnemend deelnemer (observer). België en Tsjechië vliegen niet mee, maar leveren personeel zoals grondtroepen en voor radarsystemen.
