Tekst Arno Marchand
Foto Louis Meulstee
Paramilitaire eenheid op een civiele luchthaven
Vorig jaar nog tikten de twee oranje-wit-blauwe Dorniers 228’en van de Kustwacht gezamenlijk de 10.000 sorties en 22.250 vlieguren aan. Een jaar later is het einde van hun dienststijd daar. Begin november vliegen de twee toestellen vanaf thuisbasis Schiphol-Oost hun laatste patrouillevlucht boven de Noordzee. Vanaf dan neemt de opvolger, de Dash 8, het over. Met die overstap verdwijnt ook de band met het Commando Luchtstrijdkrachten.
De Kustwacht Eenheid (KWE) Schiphol-Oost is een van de kleinste luchtmachteenheden en een bijzondere. Als vlucht van 334 Squadron op Eindhoven vliegt het met twee civiel geregistreerde toestellen, is het geplaatst bij onderhoudsbedrijf JetSupport op een burgerluchthaven. De KWE is daarmee volgens vlieger luitenant ter zee 2OC Maarten Camfferman een vreemde eend in de Schipholbijt, maar heeft een goede band met het vliegveld. “We opereren als paramilitaire eenheid totaal anders dan de overige civiele gebruikers van Schiphol. Volgens mij vindt de luchthaven het ontzettend leuk. Als we opstijgen, gaan we dwars over het veld, laag langs de toren. We zwaaien naar elkaar. Leuk dat wij zo tussen het commerciële luchtverkeer doorfietsen. We hebben een hele goeie band met de luchtverkeersleiding, omdat ze ons volledig vertrouwen. Zij weten gewoon dat als ze een opdracht geven, wij die uitvoeren.”
‘Je zit hier op een klein eilandje van Defensie’
Kameraadschap
Het kleine clubje van veertien vliegers en vijftien waarnemers noemt Camfferman ‘meer dan collega’s’. “Wat me het meest raakt is de kameraadschap binnen de groep. We draaien Frontex-missies waarbij we met een groep op een soort uitzending binnen Europa zijn, draaien nachtdiensten samen en we zien elkaar buiten het werk om. Kameraadschap is echt hecht.”
Dat gevoel leeft ook bij zijn collega’s, zoals chef-vliegdienst majoor Jeroen Hazes: “Een kleine groep mensen waarmee het heel prettig samenwerken is. Je zit hier op een klein eilandje van Defensie waar je zelfstandig werkt, korte lijntjes hebt en veel vlieguren maakt. Maar veel mensen van buiten weten niet wat wij hier doen. Je maakt hier van alles mee. Op 15 oktober hadden we een familiedag; worden we opgepiept voor de orka die is aangespoeld bij Cadzand. Ook dat is ons werk.”
“Het voordeel van deze plek is dat hier figuurlijk gesproken geen commandant op je vingers kijkt”, zegt Camfferman. Hij tekent daar meteen bij aan: “Maar je moet je werk natuurlijk wel goed doen, want als jij niet levert, dan gaan ze natuurlijk wél vragen stellen. De chef-vliegers die hier de leiding hebben, voeren gewoon goed beleid.”
‘We zijn hier net een familie’
JetSupport
Maar op zo’n afstand van andere militairen, is het gevoel daarbij te horen er nog wel? Dat verschilt van persoon tot persoon. “Ik voel me echt wel onderdeel van 334 Squadron”, zegt Camfferman. “Ik ben bovendien vertrouwenspersoon op Eindhoven. Daardoor hou je de band.” Hazes geeft aan zich echt wel militair te voelen maar de band met Eindhoven voelt hij minder sterk. Luchtwaarnemer/missiecommandant opperwachtmeester Joery Blankenstein voelt zich militair en marechaussee, “maar zéker ook kustwacht. We zijn hier net een familie. We hebben zo’n goeie band met z’n allen.”
Dat geldt overigens niet alleen voor de vliegers en waarnemers, benadrukt Camfferman. “Het personeel van JetSupport zien we absoluut ook als collega’s. Zo’n twintig man is gecertificeerd om aan de Dorniers te werken. Die monteurs gaan dus ook met ons mee naar Frontex. Daarin zit geen verschil met het andere kustwachtpersoneel.”
‘Wij ondersteunen ook humanitaire missies’
Gemis
Frontex is nog wel een gevoelige kwestie. Dat is het Europees agentschap voor beheer van de gemeenschappelijke Europese buitengrenzen. Die staan geregeld onder druk, vooral op de Middellandse Zee. Om de vluchtelingenstromen in kaart te brengen gaat de Dornier geregeld naar Zuid-Europa om daar vandaan een paar weken lang de bewegingen op zee in kaart te brengen en daar waar nodig schepen aan te sturen, bijvoorbeeld voor noodhulp. “De afgelopen jaren zijn we elf keer uitgezonden geweest”, vertelt Hazes. “Alleen wordt het door Defensie niet als een uitzending gezien. Toch ondersteunen wij ook humanitaire missies. Militairen die op de grond of op zee aan dezelfde missie werkten, kregen die missiestatus en bijbehorende medaille wel. Dat voelt als een gemis. Wij zijn alleen niet dertig dagen aaneengesloten geweest. In de vier en een halve week die we meestal gingen, losten collega’s ons meestal halverwege af om kennis en ervaring zo breed mogelijk te verdelen. Maar we gingen dus wel een paar keer per jaar.”
‘PAL Airlines is geen onbekende voor Nederland’
ISR Europe
Die inzet blijft zo, ook als de vervanger van de Dornier in dienst komt, de Dash 8. De eerste arriveerde op 10 september op Schiphol. Het voert sindsdien test- en acceptatievluchten uit, zodat het de Kustwachttaken op 1 november kan overnemen. Het zustervliegtuig moet dit jaar ook nog arriveren, zodat de luchtvloot weer geheel op sterkte is.
De nieuwe vliegtuigen zijn eigendom van ISR Europe, een samenwerkingsverband van JetSupport en PAL Airlines uit Canada. Die laatste is geen onbekende voor Nederland, want zij leveren ook de Dash 8 patrouillevliegtuigen van de Kustwacht Caribisch Gebied. De werkplek op Schiphol-Oost blijft ook dezelfde. Alleen de band met de luchtmacht verdwijnt.
‘Achterin gaan we dus echt vooruit!’
Nieuwe capaciteiten
Met de Dash 8 gaat de Kustwacht er in mogelijkheden flink op vooruit. “Het grote verschil is de rondzoekradar”, geeft Hazes aan. “Daarmee kan je in één sweep om je heen kijken en de keuze maken waar we naartoe gaan.” Dat beaamt Blankenstein: “Bij de Dornier is wat we visueel waarnemen, ook hetgeen we kunnen afhandelen. Dat betekent dat we ’s nachts beperkt waren. Daarbij zijn de sensoren op de Dornier losse systemen en bij de Dash is alles gekoppeld aan het missiemanagementsysteem. Daarmee kan ik als missiecommandant alle gegevens aan elkaar knopen en krijg je een grote databundel waarin alle informatie zit. Dat werkt een stuk efficiënter en is echt een verbetering. Achterin gaan we dus echt vooruit!”
‘Een prachtig platform waarmee we ook voor Defensie veel in kaart zouden kunnen brengen’
Jammer
Ondanks dat de luchtmachtband nu met het kustwachtvliegtuig verdwijnt, blijven Camfferman, Blankenstein en Hazes bij de Kustwacht betrokken. Laatstgenoemde verlaat de KLu met functioneel leeftijdsontslag en stapt daarna over naar ISR waar al veel andere ex-luchtmachters en personeel van de Marine Luchtvaartdienst een plek hebben gevonden. Camfferman wordt bij het Kustwachtcentrum stafofficier luchtvaart om daar luchtvaartkennis op een hoger niveau te krijgen. “Ga ik het vliegen missen?”, vraagt hij zich hardop af. “Ja, ik denk het wel. Gelukkig blijf ik er wel mee bezig.” De Koninklijke Marechaussee blijft als enige defensieonderdeel betrokken bij de kustwachtvliegtuigen, dus Blankenstein blijft luchtwaarnemer/missiecommandant.
Van de overige luchtmachtvliegers stappen er twee over naar ISR Europe, de anderen krijgen allemaal een andere functie binnen het CLSK. Bijna altijd is dat op een vliegende functie bij de Multinational MRTT Unit, AWACS op Geilenkirchen, als instructeur op Sheppard Air Force base en naar de nieuwe Gulfstream 650.
“Wel jammer dat het kustwachtvliegtuig uit de defensieorganisatie gaat”, besluit Hazes. “We hebben met de Dash 8 een prachtig platform waarmee we ook voor Defensie veel in kaart zouden kunnen brengen. Dat zou in deze tijd goed uitkomen.”
