Eerst droppen, dan slepen

Extractiesysteem AirTEP voor het eerst bemand getest

Troepen in vijandelijk gebied oppikken en afzetten blijft voor helibemanningen een riskante onderneming. Gelukkig zit er een systeem aan te komen dat werken onder zulke omstandigheden gemakkelijker en veiliger maakt: de AirTEP. Vorige week werd dit extractiesysteem op Vliegbasis Gilze-Rijen en op de Vaarschool van het Korps Commandotroepen in Raamsdonk getest.

AirTEP staat voor Airborne Tactical Extraction Platform. Hangend onder een heli kun je er tien man op lastig bereikbare, kritieke locaties droppen of ophalen. Dat laatste werkt als volgt. Op de plaats van bestemming duwt de loadmaster het ongeveer 55 kilo zware apparaat uit de stilhangende heli. Vervolgens laat hij het ding met de katrol aan boord in de buurt van de mensen op de grond zakken. Met het ontkoppelmechaniek klapt hij de AirTEP open en kunnen de passagiers plaatsnemen. “Het enige wat de loadmaster nu nog moet doen, is het koord aan de AirTEP van de katrol halen”, voegt adjudant-instructeur Ed van Rens van het Defensie Expertise Centrum 3e Dimense (DEC3D) in Schaarsbergen. “Het platform hangt dan alleen nog aan de haak onder de heli. Een secundaire borging zorgt ervoor dat-ie niet kan losschieten.”

Brandende flat

De AirTEP is een revolutionair systeem van Franse makelij. Wereldwijd zijn er zo’n twintig landen die het toestel gebruiken. De mogelijkheden van de ‘omgekeerde paraplu’ beperken zich volgens Van Rens niet tot het militaire domein. Zo zette de Canadese brandweer een AirTEP in om mensen van het dak van een brandende flat te halen. Defensie kocht de AirTEP aan op verzoek van de Special Operating Forces van het Korps Commandotroepen. Zij willen het apparaat hebben voor haar Special Patrol Insertion and Extraction-operaties.

Van Rens vertelt dat de toestellen bestemd zijn voor de gehele Special Forces-gemeenschap. Naast operators uit Roosendaal gaan ook de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten van de Koninklijke Marechaussee, de Maritime Special Operating Forces van het Korps Mariniers en de Dienst Speciale Interventies ermee werken. “Vanwege de aard van hun werkzaamheden horen de Pathfinders van 11 Luchtmobiele Brigade en de duikers van 11 Geniecompagnie er ook bij.”

Volharding

Het is aan Van Rens zijn volharding te danken dat het project geen stille dood is gestorven. Tien jaar geleden was het expertisecentrum al bezig met de AirTEP. Helaas kwam het project toen niet van de grond, doordat de Militaire Luchtvaart Autoriteit de secundaire borging afkeurde. Deze voorziening zorgt ervoor dat de AirTEP blijft hangen in geval de haak van de helikopter onbedoeld zou openen. Dit is uiteraard essentieel voor de veiligheid, want deze haak is ten slotte niet ontworpen voor het vervoer van mensen. Door de Defensie Materieel Organisatie en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum wordt al negen jaar gewerkt om deze borging gecertificeerd te krijgen. Naar verwachting gaat dat snel gebeuren. “Er zijn nog enkele hobbels te nemen, maar we hebben wel al toestemming om de AirTEP bemand te testen.”

Vereisen

“Momenteel zijn we op zoek naar een operationeel concept”, valt sergeant-majoor Stefan met de deur in huis. Volgens de loadmaster zijn alle testdagen hiervoor goed verlopen. Op Gilze-Rijen werden bij herhaling extracties in kleine ruimten uitgevoerd. Bij de vaarschool lag de nadruk op extractie uit het water. Hier kwam de helibemanning er gaandeweg achter wat een werkbare methode zou kunnen zijn om de AirTEP veilig en snel dicht in de buurt van de operators te krijgen. “Eerst droppen, dan slepen”, stelde Stefan proefondervindelijk vast. Die opzet werkt goed, maar het duurt allemaal wat lang. Volgens de instructeur moet er nog ‘gefinetuned’ worden. “Vooral met het oog op veiligheid willen we precies weten waar we de AirTEP het beste te water kunnen laten en hoe ver we moeten slepen.”

Op de laatste testdag werd ook meermaals beproefd of operators de AirTEP zelfstandig boven water kunnen openen. “Er zijn operationele omstandigheden denkbaar, waarin dit een vereiste is.” Volgens Stefan komen er conceptprocedures hoe je de AirTEP bij verschillende scenario’s inzet.

Uit de hand

Tijdens vier dagen vliegen met de AirTEP merkte testvlieger kapitein Matthijs bij herhaling op dat het apparaat makkelijk een slingerbeweging opbouwt. Dit bemoeilijkt het veilig neerzetten van ervan. Wat het ook niet makkelijker maakt, is dat de Cougar al wat ouder is en geen automatische piloot heeft. “Hierdoor moet de vlieger meer uit de hand doen en is er meer samenspel nodig tussen cockpit en cabine.” Ander dingetje dat nadere aandacht behoeft, is de snelheid waarmee je met operators op de AirTEP vliegt. Matthijs: “We hebben de afgelopen dagen met 100 knopen per uur gevlogen (ongeveer 180 km/u, red.). Zeker in de winter, als je net uit het water komt, is dat iets te fris. Zelfs voor een commando.”