Vliegbasis doet oefening tussen voorbereidingen op F-35 door
Tijdens Frisian Flag leken de witte condensstrepen van de vele fighters in de - meestal - strak blauwe lucht boven Friesland met wat fantasie wel wat op een Friese vlag. De rode pompeblêden er dan even bij denken natuurlijk. Ook dit jaar was de grootste Nederlandse luchtverdedigingsoefening weer een dito succes.
Stond voor de Nederlandse jachtvliegerwereld vorige maand nog in het teken van Red Flag, is april de periode van de grootste oefening in eigen huis. Daarmee is meteen ook 1 van de grootste voordelen aangehaald, vindt Hoofd Operaties vliegbasis Leeuwarden luitenant-kolonel Ronald van der Jagt. “Het is een thuiswedstrijd die we gewend zijn hier op Leeuwarden te spelen.” Maar tegelijkertijd niet een die Leeuwarden zomaar even doet, want de basis zit middenin de transitie naar de F-35. “Dat is al vanaf 2018 onze prio 1 en die vergt erg veel tijd. Hebben we daarvan over, dan is dat voor F-16 operaties die we dus steeds meer afbouwen.”
Met al de op stapel staande veranderingen, want vanaf 2020 is ook de MQ-9 Reaper operationeel vanaf Leeuwarden, moet je goed nadenken over je bedrijfsvoering. Van der Jagt: “Alles wat we gewend waren te doen, verandert: dagelijkse operaties, Frisian Flag, maar ook de FWIT die dit jaar gewoon doorgaat. En de First Aircraft Arrival dit najaar is maar 1 ding. Daarna moet je met de F-35 kunnen vliegen. Nu kan dat nog niet, maar dán wel. Er moet daarvoor nog veel gebeuren. Belangrijk is daarbij dat iedereen het snapt: de F-35 is géén F-16 die er anders uitziet.”
De nieuwe Thales Multi Mission Radar van de Koninklijke Landmacht werd getest op Leeuwarden. “We kijken of we, gekoppeld aan de radar van het AOCS Nieuw Milligen, hiermee een betere dekking op lage hoogte krijgen”, vertellen eerste luitenant Jasper (710 Squadron) en majoor Paul (Staf CLSK).
Zijn 2 van deze oefeningen achter elkaar dan wat veel? “Nee zeker niet”, zegt Van der Jagt. “Frisian Flag staat al een jaar of 5 vooruit met potlood ingetekend. Red Flag voor Nederland niet. Als er - financiële - mogelijkheden zijn, is het een optie en dat was het dit jaar. Dan moet je die kans zéker te baat nemen. Voor Frisian Flag zijn daarna alleen de meest kritische zaken, zoals de Litening targeting pod en de AIM-9X met de KDC-10 vanuit Nellis mee terug naar Nederland gegaan. De rest kon later.”
Met beide oefeningen staat de getraindheid van de jachtvliegers er volgens Van der Jagt goed voor, “maar je moet je wel goed bedenken wat je nog met deze F-16 kan. Dat merk je ook in Frisian Flag met de capaciteit van andere platformen: betere radars, sensoren en counter measures. Maar met onze Small Diameter Bombs en Guided Bomb Units zijn we wel weer up-to date.”
Veel andere deelnemers - Duitsers met de Eurofighter, Fransen met de Mirage 2000D en Polen met F-16C en D’s - zijn zo ongeveer ‘vaste gasten op Frisian Flag’. Nieuwelingen zijn er ook: Zwitsers met F/A-18C Hornets. Die konden alleen niet de hele oefening meedraaien vanwege verplichtingen in eigen land en vertrokken al op dinsdag in de 2e oefenweek. “We wisten dat ze eerder weg moesten”, geeft Van der Jagt aan, “maar dat werd tijdens de oefening nog een paar dagen eerder. Dat is uiteraard jammer, maar we zijn blij dat ze er waren.”
Voor het eerst in Frisian Flag gespecialiseerde toestellen voor Suppression of Enemy Air Defence, SEAD. In 2 vluchten kwamen de Amerikaanse F-16CJ’s naar Leeuwarden, want ook zij hadden een tekort aan tankers. Foto: Maurice Hendriks
SEAD
Vliegtuigtypes maakt Van der Jagt niet zo veel uit. “Veel belangrijker is de taak die ze kunnen uitvoeren. Dit jaar hebben we voor het eerst CJ’s; Amerikaanse F-16’s gespecialiseerd in het onderdrukken en uitschakelen van vijandelijke luchtafweer.” De USA stuurde dit squadron speciaal naar Leeuwarden voor de oefening. “Nog nooit eerder deed een gespecialiseerd SEAD-platform mee in de oefening en dat is juist onze primaire missie”, vertelt lieutenant-colonel Blade Thornthon, van het 148th Fighter Squadron, Minnesota Air National Guard. “De organisatie is daarom zeer enthousiast over onze deelname.”
Volgens de vlieger is Frisian Flag behoorlijk vergelijkbaar met Red Flag. “Het gevoel is hetzelfde: erg tactisch maar ook erg gecomprimeerd. In Amerika bereid je de ene dag voor en vlieg je de volgende. Hier doe je beide binnen 24 uur. Tamelijk uitdagend, zeker gezien alle taalbarrières. Ik heb nog niet eerder met zoveel landen samengewerkt. Maar dat is dan ook ons hoofddoel: het bouwen van relaties en coördineren met Europese landen. Verder zijn er iets minder deelnemers, maar door alle omstandigheden zeer uitdagend met vergelijkbare trainingswaarde als Red Flag. Amerikaanse collega’s die ik van tevoren over deze oefening sprak, gaven dat ook aan.”
Op veel plekken in de luchtmacht is hard gewerkt om zoveel mogelijk F-16’s op Frisian Flag te krijgen. Er waren ruim 20 F-16’s van Leeuwarden en Volkel inzetbaar.
Rollend scenario
Frisian Flag blijft een oefening van vliegers voor vliegers en daarmee qua complexiteit veel kleiner dan Red Flag, waar een permanente organisatie achter het concept zit. Vast recept op Leeuwarden: dagelijks een ander scenario. “Wij hebben geen rollend scenario zoals op Red Flag, dat ‘eenvoudiger’ begint op dag 1 en extreem moeilijk eindigt op dag 14”, legt vlieger majoor Bart van het 322 TACTESS uit. “Voor ons is de uitdaging het werken in grote packages met uitgebreide briefings en debriefings. Jonge vliegers doen hier in heel korte tijd heel veel ervaring op. Daar heb je uiteraard wel ervaren flightleads voor nodig, bij wie ze kunnen meevliegen.”
Frisian Flag is voor de Fransen een ideale oefening. “Ook niet al te ver bij ons vandaan”, geeft overste Raphaël aan. “We kunnen het transport gewoon over de weg doen.”
Beste
Mirage 2000-vlieger van de Franse luchtmacht luitenant-kolonel Raphaël, was zelf nog niet eerder op Frisian Flag, maar zijn squadron wel. “Vanaf 2015 zijn we hier ieder jaar met een andere groep vliegers. We komen graag naar Frisian Flag, omdat we hier we veel van onze trainingsdoelen behalen. De oefening is ook zeer belangrijk om ons Engels en de NAVO-standaarden te oefenen. Een large force excercise als deze is zelfs een noodzaak om voorbereid te zijn op echte inzet die ook altijd in grote formaties plaatsvindt. Er is gewoon geen vergelijkbare oefening in Europa zoals deze.”
Maximaal vlammen
Leuk, 58 jachtvliegen de lucht in sturen voor een gevecht boven de Noordzee, maar iemand moet dat in goede banen leiden. Daarvoor is de gevechtsleiding van het Air Operations Control Station Nieuw Milligen (AOCS NM) die de luchtgevechten ‘controlt’ en de jachtvliegtuigen naar de tankvliegtuigen praat. “We moeten zwaar opmannen voor deze oefening, want we hebben dagelijks zo’n 20 man en vrouw nodig”, geeft Master Controller majoor Carine de Vries aan. “Dat redden we niet alleen met ons eigen personeel. We halen daarvoor ook controllers uit staffuncties van het AOCS en het CLSK.”
‘Nieuw Milligen’ controlt in week in 1 de ochtend- en middag-wave zowel de gevechts- als tankvliegtuigen. In week 2 alleen de laatstgenoemde en staan ze back up voor de NAVO AWACS die vanuit de lucht het gevecht leidt samen met de Duitse equivalent van het AOCS. “Het is flink aanpoten,” geeft De Vries aan, “maar ook heel erg gaaf. Wanneer heb je nou 58 vliegtuigen aan de lijn? Dit doen we 1 keer per jaar en dan is het maximaal vlammen.”
