Levensreddend team

Chinook en medevac: vliegend hulpverlenen in Mali 

In een heftig trillende omgeving en met schaars licht een infuus prikken of iemand kustmatig beademen. Lastig, maar voor de medevacteams van de Koninklijke Luchtmacht in Mali is dit gesneden koek. Hun werkomgeving: een Chinook transporthelikopter. Dagelijks staat er een medisch team als onderdeel van de flight-crew standby voor het oppikken, stabiliseren en uiteindelijk afvoeren van zwaar gewonde slachtoffers. De Vliegende Hollander nam een kijkje bij deze medische helden in Mali. 

Als er door de speakers van het Nederlandse Camp Castor in Mali ‘Medevac, medevac, medevac!’ klinkt, komen het medisch vliegteam en de Chinook flight crew direct in actie. Binnen tientallen minuten hangt de zware transporthelikopter in de lucht. Aan boord een flight nurse en een medevac opgeleide vliegerarts die snel voorbereidingen treffen voor het verlenen van spoedeisende hulp. Een mortieraanval, een ontploffing van een improvised explosive device, heftige schietincidenten of een zwaar auto-ongeluk; in Mali kan het allemaal zomaar gebeuren.

Kostbaar

Om medisch van betekenis te zijn, is een snelle reactietijd pure noodzaak. En daarvoor is de Chinook bij uitstek het middel. Uiteraard inclusief flight crew. Het vliegend personeel houdt zich bezig met de vlucht en beveiliging, de hulpverleners zijn er voor de mens in medische nood. “Tijdens de heenvlucht leggen we alles in de heli gereed”, vertelt flight nurse sergeant 1 Jack. Pijnstillers, infusen en allerlei andere hulpmiddelen liggen klaar voor gebruik, zodat de medevacs bij aankomst direct aan de slag kunnen. “Want,” zegt Jack, “tijd is kostbaar in dit soort situaties.” 

Zien hoe de Chinook over het Malinese land vliegt? Kijk dan deze clip

Vliegende kerstboom

Medisch hulpverlenen in een Chinook is niet altijd even makkelijk. Hoewel de helikopter snel ter plaatse kan zijn, is het een werkomgeving met beperkingen. “Als arts of verpleegkundige moet je beseffen dat je in een compleet andere setting zit”, zegt vliegerarts luitenant-kolonel Ralph. Vliegen met de deuren open, weinig bewegingsruimte, heftige trillingen, veel lawaai en beperkt licht. Standaard omstandigheden waarin een medevac moet opereren. “Het dreigingsniveau in Mali zorgt ervoor dat we in de avonden met zo weinig mogelijk licht werken. Het is namelijk niet de bedoeling dat we als een verlichte kerstboom over Mali vliegen.” Maar ook het tijdsbestek waarin de medici handelen, is beperkter dan op de grond. “In de lucht is het een kwestie van rap keuzes maken. Wij pikken vaak meerdere zwaargewonden op en onze teams bestaan slechts uit 2 medici per helikopter. Dus dan is het een kwestie van ‘Treat first what kills first’.”

Bescherming

De Chinook vliegt nooit alleen. Door de veiligheidsdreiging in de regio gaan er altijd 2 heli’s op pad. Meestal met een Apache als beveiliging. Of met een 2de Chinook als wakend oog. “Als we aan de grond staan, is het altijd belangrijk dat we vanuit de lucht beschermd worden. Vooral in dit soort gebieden”, zegt Ralph. “Bij meldingen met veel gewonden rukken er soms 2 Chinooks uit. Daarnaast gaan er ook altijd militairen mee voor de rondom-beveiliging, zodat wij rustig onze handelingen kunnen uitvoeren.”

Klein gebaar

De laatste grote medevac-actie vindt plaats in Noord-Mali, in de stad Kidal. Na een mortieraanslag op een VN-kamp rukt het vliegend medisch team met 2 Chinooks uit om enkele zwaargewonden op te pikken en naar een locatie te vervoeren waar de patiënten verder behandeld worden. Een bijzonder moment voor de medevacs. Flight nurse Jack: “Er was een flink aantal zwaargewonden. Terwijl ik bezig was met de behandeling, kneep 1 van de patiënten in mijn hand. Van angst en blijdschap dat hij geholpen werd. Dit soort directe contactmomenten zijn bijzonder mooi. Zo’n bewust moment met een patiënt is dan een klein gebaar dat aangeeft hoe belangrijk dit werk is dat wij als medevacs doen: mensen in leven houden.”

Tekst: eerste luitenant Johanna van Waardenberg
Foto’s: sergeant-majoor Maartje Roos
Video en montage: sergeant-majoor Dave de Vaal