02

Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 04 | 2014

Air-to-air refueling is essentieel

Tekst Arno Marchand
Foto sergeant 1 Joyce Rutjes

Grote vraag naar tankvliegtuigen vraagt creatief gebruik van Europese aanbieders

‘Tanken in de lucht is voor gevechtsvliegtuigen simpelweg noodzaak. Na een uur of 3 is de brandstof gewoon op.’ Zo kort en krachtig stelde de commandant van de Vliegbasis Eindhoven kolonel Johan van Soest de onmisbaarheid van air-to-air refueling (AAR). Maar een oefening voor tankvliegtuigen bestond nog niet. Tot de European Air Refueling Training (EART) dit jaar op Eindhoven dan.

Tankvliegtuigen zijn een schaars goed, zéker in Europa. Om ze zo efficiënt mogelijk in te zetten, hebben Nederland, Duitsland en Frankrijk hun tankvliegtuigen ondergebracht bij het European Air Transport Command (EATC). Hierin zijn ook diverse transportvliegtuigen – bovendien ook van België – ingedeeld. Sinds de oprichting in 2010 heeft deze internationale eenheid op Eindhoven meer dan 750 AAR-vluchten gepland en uitgevoerd.

x
Nederland heeft met de twee KDC-10’en van de Koninklijke Luchtmacht een binnen Europa zeer schaars en bovendien zeer gewild goed in handen. Foto: Frank Crébas, www.bluelifeaviation.com
x

Timing

Maar tankvliegtuigen hebben zogenoemde receivers – andere vliegtuigen dus – nodig om te kunnen tanken. Zie daar de goede timing, namelijk tegelijk met Frisian Flag (zie andere artikel). Op Leeuwarden gaan twee keer per dag 45 jachtvliegtuigen de lucht in voor een grote oefening. ‘De perfecte kans om twee takken van sport te verenigen’, geeft Directeur Operatien commodore Dennis Luyt aan. ‘Een geweldig plan om zo te werken, net als in echte operaties.’

x

Lessen

‘Tijdens Operation Unified Protector boven Libië kwamen bemanningen en planners van tankvliegtuigen in heel andere situaties terecht dan tijdens vredesoperaties’, vertelt gezagvoerder op de KDC-10 majoor Fred. ‘Daaruit waren 2 duidelijke lessen te trekken. Er is onvoldoende kennis van de verschillende gebruikte types in Europa en er is een tekort aan oefeningen voor tankvliegtuigen.’

x
Met de EART trainen tankerbemanningen uiteenlopende scenario’s in internationaal verband en wisselen kennis en ervaring uit tussen bemanningen en logistiek personeel. Foto: Arno Marchand
x

Eindhoven Europees voorbeeld

Deze eerste training voor tankvliegtuigen is een initiatief van het European Defence Agency (EDA), geeft Giampaolo Lillo aan. De EDA Directeur Samewerking Planning en Support prijst de inzet van Nederland. ‘Als er 1 basis is waarop je Europese samenwerking ziet, dan is het Eindhoven. Daarnaast heeft Nederland de leiding genomen in het ambitieuze project van de multinationale aanschaf van een tank- en transportvliegtuig in 2020.’

x
Het EATC dat nu nog uit 4 landen bestaat, wordt in de toekomst mogelijk uitgebreid met Spanje en Italië en met de types A330MRTT en A400M.
x

Vertienvoudigd

Het EATC heeft standaard de beschikking over Duitse Franse en Nederlandse tankvliegtuigen. ‘In de toekomst komen daar waarschijnlijk Spanje en Italië bij’, zegt kolonel Niels Lokman, Hoofd Functionele Divisie van het EATC. ‘Alle toestellen zitten in 1 pot en wij zorgen voor doelmatige inzet. Sinds de oprichting van het EATC is het uitwisselen van vlieguren met deze landen vertienvoudigd.’

Enorm tekort

Al tijdens de Kosovo-oorlog in 1999 bleek het enorme tekort aan Europese tankvliegtuigen. Ruim tien jaar later was er niets verbeterd en zelfs verslechterd, zo bleek in 2011 tijdens het conflict in Libië.

In beide gevallen moest Amerika ruim driekwart van alle tankers leveren voor operaties boven de Middellandse Zee. Europa heeft tezamen 40 tankvliegtuigen van 10 verschillende types waaronder deze twee Nederlandse KDC-10’en. Amerika heeft er 550 van drie verschillende types. Foto: adjudant Eric Vorstenbosch

Quick Aircraft Turnaround

Net als Frisian Flag kent de EART een ochtend- en middagmissie. Die start dagelijks om 06.30 uur. Om 9 uur is take off en om 11.30 landing. ‘s Middags starten ze op 13.00 en komen terug om 15.30 uur.

Door een Quick Aircraft Turnaround op Eindhoven en goed overleg door een tanker planner op Leeuwarden, kunnen de tankers beide missies vliegen. En prestatie van formaat door het grondpersoneel van Eindhoven. 

Kennis is schaars

Het EATC moet zorgen voor verbeterde inzet van AAR onder andere door het in kaart brengen hoe de landen opereren. ‘We weten allemaal iets op AAR-gebied, maar échte kennis is zeer schaars.’

‘Daarnaast moeten we de planning verbeteren, operaties verhogen en samen trainen’, vervolgt Lokman. ‘Dat laatste is erg lastig gezien de enorme belasting op de tankers.’ Foto: Arno Marchand

Training en operaties

Tijdens de EART maakte de KDC-10’en in 12 dagen maar liefst ruim 70 vlieguren voor AAR van F-16’s en AWACS-radarobservatievliegtuigen. Naast de tankmissies werden de vliegtuigen ook ingezet voor transport van personeel en materieel

AWACS’en vliegen behalve voor Frisian Flag, op verzoek van de NAVO sinds half maart dagelijks in het luchtruim boven Polen en Roemenië. Daar houden zij de situatie in de Oekraïne in de gaten.

KC-767A en A310 aan vleugel KDC-10

Tanken in de lucht kan op twee manieren. De KDC-10 en bijvoorbeeld F-16’s gebruiken het boom-systeem. De Duitse tanker gebruikt het hose and drogue-systeem en de Italiaanse beide.

De flying boom is een veel gecompliceerder systeem dan de slangen van de hose and drogue. Het grote voordeel is echter de veel hogere snelheid van brandstofoverdracht. Foto: Arno Marchand

Flexibeler

De Italiaanse majoor Daniele, vlieger op de KC-767A, leert veel tijdens de EART. ‘Bijvoorbeeld van de Duitse planningssoftware. Die is veel flexibeler dan die van ons.’

‘Iedereen heeft ongeveer dezelfde standaards, maar in de interpretatie kan veel verschil zitten. Tankeroperaties zijn in deze oefening de focus. Ik zou daarom graag volgend jaar weer terugkomen.’

Ondergeschikt

Bij de Duitse A310MRTT is de Air Refueling Officer de mission Commander. ‘Dat gaat dus verder dan de verantwoordelijkheid van een boomoperator’, vertelt Luftwaffe-majoor Stefan.

‘Behalve het tanken ben je verantwoordelijk voor het hele tankvliegtuig. Ik ben op diverse oefeningen geweest maar deze is geweldig. Normaliter is het tanker-deel ondergeschikt aan dat van de gevechtstoestellen. Volgend jaar zijn we er zéker weer bij.’ Foto: Arno Marchand