Dit artikel hoort bij: Materieelgezien 10

Elektrische Fennek rijdt

Tekst kapitein Arthur van Beveren
Foto sergeant-majoor Cristian Schrik

Fluisterstille pantserwagen gepresenteerd op Innovation in Defence

Op de openbare weg neemt het aantal elektrische auto’s gestaag toe. Elektrisch rijden wordt steeds normaler. Maar past een elektrisch voertuig ook in de operationele omgeving van Defensie? Met de E-Fennek wordt daar onderzoek naar gedaan.

Heel anders ziet hij er niet uit dan zijn dieselbroeder. Maar achter het pantser schuilt een totaal andere techniek. De 5,7 liter zes-cilinder lijnmotor is vervangen door een elektrovariant met accupakket. Bij een elektrisch voortuig wil iedereen dan direct weten wat het bereik is. Paul de Man, projectleider vanuit DMO Grondgebonden Wapen Systemen Kennis en Innovatie, krijgt die vraag ook regelmatig: “Maximaal 150 kilometer. Binnen vijf uur is het accupakket volledig opgeladen.” Maar dat zijn volgens De Man niet de belangrijkste gegevens. “Dit project is puur opgestart om kennis op te doen met het elektrificeren van de aandrijflijn op een dergelijk voertuig. Daar horen ook het optreden en onderhoud in operationele omstandigheden bij. Welke problemen kom je tegen en welke oplossingen zijn daarvoor nu of in de toekomst beschikbaar. ”

Volledige opgeladen via de stekker en met een aangepast informatiescherm in de ‘cockpit’.

‘Kennis opdoen met het elektrificeren van de aandrijflijn’

Voordelen

De keuze voor de Fennek is in dit geval niet vreemd. Kijk je naar de verschillende voertuigen in de krijgsmacht-inventaris dan is de taak van deze verkenningswagen het meest gebaat bij een elektromotor. Hij is fluisterstil en verspreidt geen uitlaatgassen, de thermische signatuur is minimaal waardoor hij minder opvalt op warmtebeeld en het comfort voor de crew is beter. De Man: “De bemanning kan elkaar gewoon verstaan zonder gebruik van intercom en zowel de airco als verwarming draaien op elektriciteit uit de accu’s. Je hoort nu wel opeens gepiep en gekraak dat eerst werd overstemd door de dieselmotor”, grapt hij.

Mark Nagtegaal (links) en Paul de Man van de Directie Grondgebonden Wapensystemen bij hun ‘stekker-Fennek’.

Passen en meten

De keuze voor de Fennek had ook te maken met de beschikbaarheid van een schadevoertuig dat het team als basis kon gebruiken. “Liever hadden we natuurlijk eerst de techniek ontwikkeld en daar pantser omheen gebouwd. Maar we moesten werken met de schil van een Fennek. Dat was echt een uitdaging omdat we grotendeels vastzaten aan de vorm, afmeting en maximale toelaatbare massa van het voertuig”, aldus de projectleider die eerder als sergeant veel ervaring op deed in de operationele voertuigtechniek. Het donorvoertuig werd compleet gestript. Bijna alle conventionele onderdelen werden vervangen. Van de motor, transmissie, dieseltank, hydraulische- en pneumatische systemen tot het leidingwerk. “Letterlijk bij elke bout en moer hebben we overlegd of we deze in de nieuwe configuratie nodig hadden.”

Alle conventionele onderdelen zijn vervangen en in de plaats kwamen nieuwe elektrische onderdelen en heel veel kabels.

De E-Fennek heeft een veilige lithium-ijzerfosfaat-accu

Geen brandgevaar

De brandweer heeft inmiddels ervaring met het blussen van brandende elektrische voertuigen. Dan gaat het om brandbare lithium-ion-batterijen in consumentenwagens. Die van de E-Fennek is een lithium-ijzerfosfaat-accu met een Batterij Management Systeem waardoor de accu veel veiliger en minder brandbaar is. Ze zijn niet goedkoop, maar hebben wel een langere levensduur en andere voordelen. Hoe veilig ze in oorlogssituaties zijn is nog niet duidelijk. “Daar moet meer onderzoek naar gedaan worden, en de plekken waar je dat kan testen zijn schaars. Maar voor nu zien we geen grote extra risico’s.”

Links: de lier aan de voorzijde is vervangen door een elektrisch model wat veel ruimte scheelt. Rechts: een glimp van een van de twee accupakketten onder het pantser.

Toekomst

Het project liep enige vertraging op maar inmiddels rijdt de Fennek daadwerkelijk op een elektromotor en is het wachten op de goedkeuring door de fabrikant en de RDW zodat het voertuig toegelaten kan worden tot de openbare weg. “Daarna kunnen we gaan beproeven”, aldus De Man. “Eerst gaan we er heel veel mee rijden. Kijken of hij dat blijft doen onder verschillende omstandigheden. Het gewicht van de E-Fennek is niet veel veranderd maar door de beschikbare ruimte en plaatsing van het accupakket zit er nu meer gewicht aan de achterzijde van de pantserwagen. De wegligging en remeigenschappen zullen daardoor anders zijn.” Na de rijtesten en toestemming weggebruik wordt het CD&E-project van de landmacht gestart. “Dan kan de eindgebruiker ervaren wat de voor- en nadelen zijn en of een elektrisch voertuig in het optreden past. Of andersom, hoe je de operatie kunt aanpassen aan het voertuig”, aldus De Man.

Innovation in Defence

Tijdens het jaarlijkse Innovation in Defence presenteren de kennisinstituten TNO, NLR, NLMARIN en de NLDA de dit jaar voltooide projecten aan Defensie. De E-Fennek was er een van, naast een recordaantal andere kennisprogramma’s, technologieprojecten en innovatie-experimenten. Bij al deze ontwikkeling draait het om kennis. “Hoe beter dit fundament, des te beter de uiteindelijke operationele capaciteiten”, aldus Directeur Operationeel Beleid en Plannen generaal-majoor André Steur. Door als Defensie de kennis in een vroeg stadium in huis te halen, is de krijgsmacht een serieuze onderhandelingspartner voor de markt.

MLU Fennek

De conventionele Fennek ondergaat op dit moment een Midlife Update (MLU). De opknapbeurt zorgt ervoor dat de verkenningsvoertuigen tot minimaal 2034 technisch inzetbaar en operationeel relevant blijven. De landmacht heeft op dit moment 7 verschillende types. Tijdens de MLU wordt dit uitgebreid naar 9. De vernieuwde Fenneks krijgen moderne C4I-middelen (command, control, communications & intelligence). Daarnaast worden de bescherming, vuurkracht, mobiliteit en waarneming verbeterd. De uitlevering vindt gefaseerd plaats tussen 2022 tot en met 2027.