Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto Jarno Kraayvanger
Nieuwe Scania Gryphus rolt binnen
Hét decennia-oude werkpaard van Defensie wordt nu echt vervangen. De alom bekende viertonner maakt vanaf maandag plaats voor de Scania Gryphus. Wat overigens niet betekent dat de DAF snel uit het straatbeeld verdwijnt. Het duurt nog minstens vier jaar voor de hele krijgsmacht over het nieuwe voertuig beschikt. Een megaproject!
Aantallen
Het gaat in totaal om ruim 2.800 Scania Gryphus 5-tonners, 10-tonners en 15-tonners, inclusief laadbaak of container en optioneel aggregaat. Er zijn er ruim 2.400 bestemd voor de landmacht, meer dan 130 voor de marine en ruim 270 voor de luchtmacht. Het Defensie Ondersteuningscommando krijgt er samen met de marechaussee zo’n twintig. Vanaf volgende week worden vrijwel wekelijks de oude DAF’s met opbouw vervangen door de nieuwe systemen. Deze vervanging maakt deel uit van het Programma Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW) van ruim 1,6 miljard euro.
De duizenden exemplaren zijn niet allemaal hetzelfde; er zijn vele tientallen verschillende uitvoeringen. Dat verschil zit onder meer in de modules die op het voertuig gezet worden: van eenvoudige laadbak met huif tot uitschuifbare commandopost en brandstofcontainer. En laat er geen verwarring over ontstaan; de Gryphus is het voertuig, maar het wordt vanwege alle systemen een integraal systeem voor alle krijgsmachtdelen.
HO en LO
En dan is er nog een verschil tussen High Operational (HO) en Low Operational (LO). De eerste is met acht wielen en vier assen geschikt voor het écht zware werk en kan bovendien worden voorzien van een gepantserde cabine. De LO wordt vooral ingezet bij rijopleidingen en op vliegbases en beslaat minder dan tien procent van de vloot.
Modules
De Gryphus-combinatie is modulair, ofwel een soort mix & match. De werkplaatscontainer van de één kan in een paar minuten verwisseld worden door de brandstofcontainer van de ander. Bijvoorbeeld bij onderhoud. Bij de ouderwetse viertonner kan dat niet zo eenvoudig, omdat de laadbak op het voertuig vaststaat. Toch is het niet de bedoeling dat de Gryhpus constant van module wisselt. Programmamanager kolonel Ron Hamelink zegt daarover: “De sets vormen een huwelijk, die moet je alleen bij noodzaak uit elkaar halen.”
Wat en wanneer?
Hoewel er de afgelopen maanden her en der al wat Scania’s afgeleverd zijn, wordt maandag op Legerplaats Stroe het startsein gegeven voor de defensiebrede verstrekking van het nieuwe ‘systeem’. Alleen de rijopleidingen van Defensie kregen eind 2019 al 72 lesvarianten (10-tonner LO), want de chauffeurs moeten wel worden bijgeschoold. Het staaltje techniek uit de 21e eeuw is toch even anders dan het jaren 80 model van DAF.
Standaard afmeting
De modules van de Gryphus hebben trouwens een standaard 10 of 20 ft. ISO maat. Daardoor passen ze ook op andere vrachtwagens of op treinen en schepen.
Gebruikerstesten
De levering van de Gryphus HO stond eind 2019 al gepland. Dat de invoering nog ruim een jaar duurde heeft volgens de kolonel verschillende oorzaken. “We stellen hoge eisen en het voertuig wordt onderworpen aan tal van testen. Door de fabrikant, maar ook door ons. Als zaken niet voldoen of anders moeten, wordt het aangepast. Soms kom je daar pas achter bij de gebruikerstesten. Bovendien heeft de productie vanwege corona even stilgelegen.”
Wie levert wat?
De firma Scania levert alleen de vrachtwagen, eventueel met een laadbak of personeelsmodule. De modulaire containersystemen komen van de Britse producent Marshall Land Systems. De veertig brandstofcontainers worden geproduceerd door het Italiaanse bedrijf AMATEC en de aggregaten zijn van het Nederlandse Brinkmann en Niemeijer.
Deze partijen leveren ieder hun aandeel af bij de Defensie Uitleen Organisatie (DUO) in Stroe, waar ze gecombineerd worden. De operationele eenheden halen vervolgens hun systeem in Stroe op. Lastig daarbij is dat de leverschema’s niet parallel lopen. Zo komt de laatste Scania eind 2023 al binnen, terwijl Marshall tot 2025 nodig heeft om alle containers te leveren. Dit vraagt wat van de planningsvaardigheden van de landmacht, die verantwoordelijk is voor de fysieke omwisseling.
Wordt het wel een succes?
Terug naar midden jaren '80. De invoering van de viertonner. Er zijn sindsdien vrijwel geen militairen geweest die hier niet in gezeten hebben. Al was het maar tijdens de militaire opleiding, waarbij je met helm scheef op je hoofd schuddend achterin zat. Dit oersterke exemplaar is bijna niet weg te denken uit de organisatie.
Wordt de Gryphus wel net zo’n succesnummer? “Nee”, grapt Hamelink. “Want dit systeem is nóg indrukwekkender. Enorm robuust en modern. Met elf meter bovendien vier meter langer en ook fors hoger en breder dan z’n voorganger. Het is een enorme stap voorwaarts.”
