Tekst Ritmeester Djenna Perreijn
Foto Archief/diversen
Schepen (bijna) klaar voor Oceans 1
Een revolutie in de maritieme industrie zal nodig zijn om over 10 jaar 40% minder CO2 uit te stoten. De reductie is de ambitie van de Internationale Maritieme Organisatie. Hoe? Bijvoorbeeld door Oceans 1 (One), een wedstrijd tussen vaartuigen die strijden om de meeste CO2-reductie. De competitie moet naast technische, vooral sociale innovatie opleveren: bewustwording bij bemanningen over hun voetprint.
Oceans 1 is het eerste initiatief van Oceans X. Een stichting met allerlei projecten die met name de maritieme sector moeten verduurzamen. De Koninklijke Marine neemt deel aan Oceans 1 met 5 schepen. 2 Oceangoing Patrol Vessels, Zr.Ms. Zeeland en Zr.Ms. Groningen; 2 onderzeeboten Zr.Ms. Zeeleeuw en Zr.Ms. Dolfijn en het ondersteuningsschip Zr.Ms. Pelikaan. Daarnaast doen 2 politieschepen en een Deense ferryboot mee aan de challenge. De deelname van de Deense marine met 1 van hun schepen is zo goed als zeker. Meer informatie over Oceans X en Oceans 1 is te vinden op www.oceansx.nl.
De bemanningen van 9 deelnemers moeten de komende tijd aan de slag. Want hoe vaak staan zij nu eigenlijk stil bij de CO2-uitstoot van hun vaartuig? Tot dusver niet vaak genoeg, zo lijkt, want de maritieme industrie bestaat veelal uit milieuonvriendelijke slurpers. Grote zeeschepen als olietankers en containerschepen gebruiken zware stookolie met als resultaat grotere zwavel- en stikstof uitstoot. Nederlandse martineschepen varen op relatief schonere diesel. "Duurzaamheid is lange tijd ver uit het zicht gebleven", stelt Paul Everts. "Het ging leven toen de vervuiling in havens steeds zichbaarder werd." Everts is Defensie-liaison maritiem bij TNO. Zo is hij betrokken bij de koppeling van het maritieme ecosysteem met de wedstrijd.
Het ligt niet alleen aan dat ontbrekende bewustzijn. Ook de regelgeving loopt volgens Everts achter. Die is voor civiele schepen al veel strenger. Ook in het Klimaatakkoord Parijs, met afspraken tussen 195 landen, wordt niet gerept over het verminderen van uitstoot door de maritieme sector.
Meedoen belangrijker
Het initiatief zal dus vanuit de sector zelf moeten komen. En dat komt het. De Internationale Maritieme Organisatie (IMO) wil dat de CO2-uitstoot over 10 jaar met 40% is gereduceerd. De wedstrijd kan hierbij helpen. Die moet namelijk vooral bewustwording bij bemanningen opleveren. "De resultaten van onze bevindingen zijn niet alleen voor ons interessant. De hele maritieme sector kan er lessen uit trekken. Iemand moet beginnen aan de verandering. Hoewel wij niet de meest milieuonvriendelijke schepen hebben, kunnen we wel een voorbeeld afgeven", denkt luitenant ter zee 1 Hans Nieuman, commandant van Zr.Ms. Zeeleeuw.
Zijn onderzeeboot vaart onder water langzaam op een batterij. Alleen bij transits boven water is langdurig gebruik van de dieselmotoren nodig. "Het gaat mij er niet om of we winnen of verliezen, maar dat naast de sector ook onze eigen bemanning bewust raakt van de uitstoot en hoe we daarin kunnen minderen. Misschien kunnen we met kleine aanpassingen al van invloed zijn."
Winst
Dat is volgens Everts zeker, want voortstuwing is vooral bij hoge golven de grootste verbruiker. "Een paar knopen minder scheelt al een boel. Dan doe je iets langer over van A naar B varen." In de wedstrijd kunnen schepen experimenteren met brandstoffen als methanol, ethanol en waterstof. "Duurzaam, maar niet zo energierijk voor het grote volume dat ze innemen. Fossiele brandstoffen zijn nu eenmaal heel efficiënt." Ook als het niet mogelijk blijkt om definitief van brandstof te wisselen, is volgens Everts ook op andere vlakken winst te behalen. "Het gaat niet alleen om CO2-reductie, maar om alles wat met duurzaamheid te maken heeft. Misschien zit de winst bijvoorbeeld ook wel in minder plasticgebruik aan boord, het uitzetten van lampen of minder vlees eten."
Spiegelen
Tijdens de wedstrijden delen de bemanningen in film en tekst hun bevindingen op het online platform van Oceans 1 met de andere deelnemers. Door het delen van hun vergaarde kennis en ervaringen verdienen ze punten en wordt hun eigen gedrag inzichtelijk: het spiegelt. Vragen die leven bij de bemanning worden voorlegd aan industrie en kennisinstituten en gedeeld met alle deelnemers. Everts: "Hopelijk gaat het vaker over duurzaamheid aan boord, zodat iemand kan opmerken: 'waarom varen we eigenlijk op vol vermogen!?"
0-punt
Zr.Ms. Zeeleeuw heeft net als de andere deelnemers zoveel mogelijk data verzameld. Al die informatie wordt nog onderzocht door de afdeling Data Voor Onderhoud van de DMI, om van alle schepen het 0-punt te kunnen bepalen. Iedereen start straks op 100% zodat goed zichtbaar is wie het meeste CO2-uitstoot wist te reduceren. Als de 0-meting is gedaan, kunnen de schepen beginnen met de pragmatische aanpak.
Vorige maand is tijdens een hackathon met 30 specialisten gezocht naar de beste manieren om alle data te analyseren. "Bemanningen kunnen niet eenvoudig hun eigen uitstoot meten. De hackathon heeft mooie inzichten opgeleverd." Aan de hackathon hebben teams van scheepsbouwconcern Damen en Royal IHC, Royal IHC, JIVC, Defensity College, TNO, TU Delft, CODAM en researchinstituut MARIN meegewerkt. Everts: "Dat is zo gaaf aan Oceans X. Alle partijen kunnen zich aansluiten. Zo bouwen we een netwerk op dat ons beter maakt in data-analyse."
Doorlopende wedstrijd
Het oorspronkelijk plan was om elk jaar een nieuwe race te organiseren. Maar onlangs werd besloten om de wedstrijd door te laten lopen tot er weinig nieuwe resultaten meer worden geboekt. Everts: "In de tussentijd kunnen steeds nieuwe deelnemers uit de maritieme wereld aan- en afhaken. Zo blijft er continue aandacht voor het verkleinen van de CO2-voetafdruk. Ik hoop dat het bemanningen inspireert en uitdaagt om gerichte actie te ondernemen."
