Tekst Arno Marchand en Evert Brouwer
Foto korporaal Jasper Verolme
Eerste operationele F-35 gepresenteerd
Daar stond-ie dan. Vol in het licht en in plaats van een brullende Pratt & Whitney motor, de stampende muziek van dj’s Sunnery James en Ryan Marciano. De doop van de eerste operationele F-35, bij bouwer Lockheed Martin in de Verenigde Staten, ging begin deze maand niet ongemerkt voorbij. Voor de projectleider namens de Defensie Materieel Organisatie (DMO), kolonel Marco Kievit, vormde het een hoogtepunt. “Met het hele team is er een geweldige klus geklaard.”
“De luchtmacht en DMO zijn er lang, ruim 20 jaar, mee bezig geweest”, verklaart kolonel Kievit na de ceremonie in Fort Worth. “Het F-35 project is veruit het grootste project ooit voor DMO. In de komende jaren besteden we tussen de 40 à 50% van het totale projectenbudget van DMO alleen al aan de F-35. Het is voor DMO van belang dat de realisatie van dit project goed verloopt en optimaal aansluit op de behoefte van de luchtmacht. Daarnaast is de aanschaf van het toestel zeer belangrijk voor de Nederlandse industrie. Zowel bij de productie als het onderhoud en de levering van onderdelen. Hiermee krijgen we hoogwaardige kennisopbouw, werkgelegenheid, omzet en winst. DMO draagt bij aan het goed positioneren van de Nederlandse industrie om F-35 werkzaamheden op basis van best value binnen te halen.”
DMO en de F-35
Het projectteam van DMO bereidt de aanschaf voor op basis van de behoefte die vanuit de Defensiestaf en het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) zijn vastgesteld. Dit betreft niet alleen vliegtuigen, maar ook simulatoren, IT-middelen, support equipment en meer.
Tijdens de bouw wordt mede door DMO toezicht op de bouw van vliegtuigen in Italië uitgevoerd. Bij aflevering moet het projectteam zeker stellen dat geleverde vliegtuigen, maar ook simulatoren en support equipment qua aantallen en kwaliteit voldoen aan de door het F-35 programma gestelde eisen. Zo wordt voor geleverde F-35 vliegtuigen door een team van DMO en CLSK een zogenoemde acceptance check uitgevoerd, waarmee niet alleen het vliegtuig zelf wordt gecontroleerd, maar ook de meegeleverde data en software.
Vragen
Het was niet alleen hosanna in al die jaren. “Daar mag je eerlijk in zijn. We hebben de nodige tegenslagen en uitdagingen gehad. Op technisch, maar ook politiek gebied. In totaal zijn er zo’n 5.000 Kamervragen gesteld, dus dat heeft ons aardig bezig gehouden. Als je dan nu het resultaat hier ziet staan, dat we echt met het hele projectteam hebben bereikt, is dat niet voor niets geweest. Dan mag je spreken van een bijzondere mijlpaal. Ondertussen hebben we wel het beste vliegtuig voor de luchtmacht aangeschaft.”
Meteor
De F-35 is een toestel van de zogenoemde 5e generatie. De eerste generatie straalvliegtuigen deed tijdens de Tweede Wereldoorlog haar intrede. De luchtmacht kreeg het eerste type binnen in 1948: de Britse Gloster Meteor. De Amerikaanse F-16 is een vliegtuig van de 4e generatie.
Kolonel-vlieger Bert de Smit, hoofd van het Nederlandse F-35 Operationele Test en Evaluatie team op Edwards Air Force Base, stelt dat het een bijzonder grote stap is van F-16 naar de F-35 Lightning II. “Vliegen in een F-35 is een compleet andere wereld”, weet hij. “De vliegers vallen van de ene verbazing in de andere tijdens oefeningen. Hoe kan het dat zij wel alle luchtafweer zien, maar dat de toestellen niet worden opgemerkt? Dat is echt wennen als je uit een F-16 komt.’’
Keuze
Tot 6 jaar geleden waren ook andere toestellen in de markt om de Nederlandse luchtmacht van nieuwe jachtvliegtuigen te voorzien. Waarom viel de keuze niet op de Europese Rafale (Frans), de Saab Gripen (Zweeds) of de Eurofighter? Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer: ”Die vliegtuigen lopen eerder tegen de technologische grenzen aan. Dan vraagt iedereen zich weer af waarom we daarvoor veel geld uittrekken.”
Buren
Ook België, Noorwegen en Denemarken hebben de F-35 als opvolger voor de F-16 gekozen. Duitsland ziet echter af van het Amerikaanse vliegtuig en is op zoek naar een andere opvolger voor de Tornado’s.
Bedrijfsleven
Het bedrijfsleven profiteert volop van de keuze voor de F-35. Nederland doet sinds 2002 mee aan de ontwikkeling van het toestel. Inmiddels is voor 1,5 miljard euro aan orders binnengehaald door zo’n 100 Nederlandse bedrijven. Dat neemt de komende jaren alleen maar toe.
