Buienradar in de woestijn

JIVC koopt eerste mobiele weerradar voor Defensie

JIVC bestelde onlangs een ‘buienradar’ voor Mali. Ja, voor in de woestijn. Vliegers moesten regelmatig rechtsomkeert maken of hun koers bijstellen vanwege plotselinge hoosbuien of zandstormen. Op die snelle weersveranderingen was niet te anticiperen met de aanwezige apparatuur, dus vroeg de luchtmacht om iets adequaters. JIVC formeerde een projectteam en zorgde als de bliksem voor een goede weerradar.

Het hele (formele) traject duurde krap een jaar: van aanvraag tot operationele oplevering. Behoorlijk snel, volgens JIVC-projectleider Danny van Straten. “Voor missie gerelateerde aanvragen gelden iets andere regels”, verklaart hij. “We konden daardoor sneller dan normaal schakelen. Uiteraard maakte de luchtmacht, die de aanvraag deed, voorafgaand wel een grondige kosten-batenanalyse. Deze aankoop was immers niet begroot.” Het verwervingstraject liep vlot. Wereldwijd zijn er weinig specialisten op het gebeid van weerradars, de keuze voor het Duitse Gamic was daardoor snel gemaakt.

Stof, hitte en wind

De gewenste mobiele radar moest binnen een straal van 100 kilometer (plotselinge) weersveranderingen zien opkomen. Stof, hitte en sterke wind mochten de apparatuur daarbij niet belemmeren. Een radarkoepel, airconditioningsysteem en nog een aantal kleine aanpassingen op een bestaand type (zee-)radar bieden uitkomst. Op zich geen heel bijzonder product voor Defensie, weet technisch radarbeheerder sergeant-majoor Rob van Heteren van de Joint Meteorologische Groep (JMG). “Dergelijke systemen staan ook op onze schepen en luchtverkeerstorens. Die apparatuur kun je alleen niet zomaar oppakken en meenemen. Een mobiele variant hadden we nog niet in ons assortiment. Vandaar dat die speciaal besteld moest worden.” Je zou denken dat zo’n apparaat tijdens de missie in Afghanistan ook erg welkom was geweest. “Dat zou heel goed kunnen, wellicht heeft men er toen één gebruikt van een partnerland.”

Plotselinge weersveranderingen

Inmiddels wordt de nieuwe radar, vergezeld door een meteoroloog, alweer ruim een half jaar gebruikt in Mali. En de eerste ervaringen zijn positief, weet Van Straten. “Met deze radar heeft men meer tijd om te anticiperen op plotselinge weersveranderingen. Dit kan variëren van minuten tot uren. Bovendien detecteert de apparatuur ook de intensiteit en duur van een bui. Dat kunnen de standaard aanwezige satellieten niet.” Van Heteren: “De radar neemt alleen nog geen stof waar. Daarom werkt de leverancier momenteel aan een softwareverbetering.” Toch kunnen zandstormen met behulp van de nieuwe radar nu ook al ontdekt worden, omdat er altijd een flinke regenbui aan vooraf gaat. “De intensiteit, duur en snelheid zijn nu alleen nog niet te meten”, vult Van Straten aan. 

Technische les

JMG ontving onlangs ook een reserveradar en een exemplaar speciaal voor opleidings- en trainingsdoeleinden. Meteorologen kunnen nu dus nog beter voorbereid op missie. De les ‘interpreteren radarbeelden’ werd voorafgaand aan de uitzending, ook zonder fysieke radar, al gegeven door Meteo Trainingen & Opleidingen van JMG. “Maar de eerste technische les heb ik in Mali ter plaatse moeten geven nadat ik het apparaat had opgebouwd”, vertelt de sergeant-majoor. Inmiddels is ook deze les onderdeel van het standaard trainingspakket in Nederland. “Een weerman komt een heel eind met deze basiskennis wanneer een technisch probleem oppopt. Al staan mijn collega adjudant Gertie Gerritsen van Bureau Out of Area en ik altijd stand-by vanuit Nederland.” “Grote reparaties of modificaties pakt de leverancier echter op”, vult Van Straten aan. “Dat gebeurt onder supervisie van JIVC. Wij blijven wat dat betreft verantwoordelijk en houden de prestaties van de radar in de gaten met de gemaakte afspraken.”

Welke bestemming de radar na Mali krijgt, weten beide heren nog niet. “Maar bij min veertig kan dit apparaat nog presteren”, weet de JIVC-projectleider. “Dus wie weet waar hij nog terecht komt. Wat dat betreft is ‘ie net als militairen wereldwijd inzetbaar.”