Innovatie in simulatie

FRISC-simulator traint voor topsport

De Formule 1 op het water. Zo omschrijven experts kleine, snelle vaartuigen zoals de FRISC (Fast Raiding Interception and Special Forces Craft) die in gebruik is bij marine, mariniers, commando's en marechaussee. Maar Formule 1 betekent ook: topsport. Heftige trillingen en schokken door de klappen op het water zijn zeer belastend voor mens en materieel. De Fast Small Ship Simulator (FSSS)-in-ontwikkeling brengt daarin verlichting.

“Dit project is een samenwerkingsverband tussen DMO, het Maritime Research Institute Netherlands (Marin) als kennisinstituut en de leveranciers Cruden en Tree C Technology”, vertelt ir. Karin van Bodegraven. Ze begeleidt als innovatiemanager KIXS namens DMO dit innovatieve en daarmee zeer uitdagende Codemo-project. “We zijn vorig jaar maart gestart met de ontwikkeling van dit prototype. Het project heeft een looptijd van 2 jaar, dus zijn we zowat halverwege. Momenteel zitten we in de integratiefase, waarin verschillende componenten bij elkaar komen. De motion base, het visualisatiesysteem en de basissimulatiesoftware van Marin zijn inmiddels geïntegreerd. 

“Een aantal voor de FRISC specifieke softwaremodules is nog in ontwikkeling. De integratie vindt dus later plaats. Zo is het bijvoorbeeld zaak het vaargedrag van de FRISC te koppelen aan de eigenschappen van water, zoals de golfslag. Kleine planerende vaartuigen als de FRISC gedragen zich namelijk heel anders op het water dan grote schepen. Hiervoor zijn speciale algoritmen nodig die rekening houden met bijvoorbeeld de opwaartse krachten van het water. Na de zomer zijn deze algoritmen klaar voor validatie. Dan wordt de hele combinatie van hardware en software getuned, zodat er een levensechte ervaring ontstaat. Eind dit jaar komt de simulator vervolgens voor ruim een half jaar naar Den Helder. De eindgebruikers kunnen dan kijken of de apparatuur aan hun opleidings- en trainingseisen voldoet.”

Zeer innovatief

Voor die tijd staat er nog heel wat op het programma. Want deze simulator is meer dan een apparaat om te leren varen. “Veel meer”, zegt Noël Bovens (projectmanager Marin): “Bij dergelijke vaartuigen is het voor de bestuurder van belang dat'ie weet wat de golven doen. Want die beïnvloeden het vaargedrag enorm. Met deze simulator willen we 3 belangrijke innovaties introduceren: hij is motion based, dat wil zeggen dat je de golfslag real time kunt voelen. Daardoor luistert de visualisatie ervan nauw en moet de bestuurder de golven kunnen 'lezen'. Het gedrag van de boot hoort te zijn afgestemd op de golfslag: bij planerende vaartuigen als de FRISC heb je te maken met slamming; het klappen op de golven. Daarvoor is een aparte module in ontwikkeling.” 

Een vierde grote innovatie is dat Marin voor dit project de eerste stappen zet om algoritmen te ontwikkelen voor klotsende golven, zoals de opvarenden die ervaren bij een Landing Platform Dock (LPD) of bij het varen in de branding langs de kust. Deze modules komen ook in het prototype. 

Heftige klappen

Om de simulator zo goed mogelijk de werkelijkheid te laten nabootsen, krijgen de ontwikkelaars hulp van de eindgebruikers. Personeel van de Defensie Vaarschool (DVS) en de Surface Assault and Training Group (SATG) van de mariniers helpt bij het ontwikkelen en invullen van mogelijke scenario's, waarbij de gebruikers volop praktijkervaringen uitwisselen.

“Dit is straks een prachtig middel bij ons streven naar het verminderen van de fysieke belasting”, stelt eerste luitenant der mariniers Johan van Ingen, coördinator amfibische opleidingen. “Een FRISC-instructeur krijgt al gauw 1000 uur per jaar aan heftige klappen op het water te verwerken. Niet best voor het vaartuig en ook niet voor knieën en rug van de vent.” Andere voordelen van het gebruik van een simulator: opleiding en training zijn niet meer weersafhankelijk, minder slijtage van operationele FRISC’s, veel lagere brandstofkosten en vooral vaker kunnen oefenen op bijzondere verrichtingen, zoals het 'pacen', het langszij komen bij andere schepen. 

Gevoel moet kloppen

Bij de uitwerking van een les high speed navigation zijn zeer ervaren FRISC-bestuurders zoals sergeant-majoor Nieky Dekker (SATG) en kwartiermeester Alren Regtop (DVS) aanwezig. Gezien hun jarenlange ervaring kunnen zij de programmeurs belangrijke tips meegeven. “Vooral bij high speed navigation is het belangrijk dat het gevoel klopt”, weet Alren. “De objecten die je tegenkomt, de oevers die voorbij schieten, hoe de stroming aanvoelt, hoe je zicht is als je een bochtje draait. Het gevoel moet in de simulator hetzelfde zijn als in een echte FRISC. Het ziet er tot nu toe allemaal goed uit, maar er is nog wel een lange weg te gaan.”

Logisch, een simulator van het niveau Formule 1 heb je niet zomaar ontwikkeld. Maar als 'ie er straks staat, dan heb je ook wat. En stijgt je niveau met sprongen. Vraag maar aan Max Verstappen...