Tekst Evert Brouwer
Foto SM Mike de Graaf
Pegasus-compagnie oefent voor EU-operatie Althea
Het is al vroeg dag bij gebouw Pegasus op de Johan Willem Frisokazerne in Assen. De Bravocompagnie van 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel Regiment Stoottroepen Prins Bernhard staat in de opkomende zon omgehangen klaar om naar oefendorp Marnehuizen te vertrekken, waar acteurs van 2-Rescue overtuigend opstandige Bosniërs spelen om het de Rode Baretten moeilijk te maken.
Een kleine 2 uur later, als het scenario in Noord-Groningen in werking is getreden, komen 2 Amaroks, met daarin 7 militairen, rustig aanrijden bij Marnehuizen Centraal Station. Op enige afstand staan Bushmasters verdekt opgesteld om zo nodig in te grijpen als de patrouille er niet in slaagt de daar aanwezige 'Bosnische betogers' tot bedaren te brengen.
De oefening bereidt de Bravocompagnie voor op een uitzending van 6 maanden naar Bosnië en Herzegovina. Vanaf Camp Butmir, nabij de hoofdstad Sarajevo, vormt de eenheid van 120 militairen vanaf oktober de zogenoemde force protection voor het multinationale bataljon.
Dan komt de combat riot control met de lange lat in actie
Agressieve menigte
De-escaleren en zo min mogelijk gebruik van geweld, dat is de belangrijkste boodschap. Maar dat zou net te gemakkelijk zijn tijdens de oefening, die behalve in Marnehuizen, ook in Assen (patrouilles) en Havelte (verkenningen) plaats heeft. “Het kinetische deel vindt hier plaats”, waarschuwt compagniescommandant kapitein Bernhard van tevoren. Dus komt er een gesimuleerd vuurgevecht aan te pas, compleet met van pijn schreeuwende gewonden en chaos onder demonstranten. In de middag heeft een agressieve menigte zich verzameld bij een brug, om de militairen van Althea de toegang tot een dorp te ontzeggen. Dan komt de zogenoemde combat riot control met hun beschermingsmiddelen en de lange lat in actie.
“Eens kijken hoe ze op al die actie reageren”, zegt kapitein Bernhard tegen zijn adjudant Bas. Beiden zijn verantwoordelijk voor het scenario, waarbij de onderofficier met uitzendingen (als marinier) naar Cambodja (1993) en later enkele malen Bosnië het meest uit eigen ervaring kan putten.
‘In plaats van knokken, moeten we nu empathisch zijn’
Communiceren
Soldaat-1 Luuk bekent dat de oefening om een andere aanpak vraagt dan hij gewend is. Sinds begin dit jaar is de compagnie vrijwel continu in de weer geweest, met oefeningen in de Verenigde Staten, in Drenthe en de functie-opleidingen voor Althea. “We zijn getraind om te knokken. Nu moet ik sociaal zijn, proberen te communiceren met mensen die misschien het Engels niet machtig zijn. Daarom is het goed dat we eerst hebben geleerd hoe je zo’n gesprek voert en laat zien dat je je in de gevoelens van een ander kunt verplaatsen.”
Niet voor niets zijn ook 4 militairen van het Korps Communicatie & Engagement Prinses Ariane aanwezig bij de oefening. Zij gaan, net als een aantal marechaussees, geneeskundige ondersteuning en een National Support Element, mee naar Bosnië. “We helpen bij het leiden van gesprekken. Je moet bijvoorbeeld van tevoren goed afspreken wie de leiding neemt, en op welke toon”, vertelt tweede luitenant Suzanne.
Veiligheid waarborgen
Operatie EUFOR Althea is sinds 25 november 2004 actief in Bosnië en Herzegovina. De missie werd ingesteld door de Europese Unie na de NAVO-operaties IFOR en SFOR, waarbij ons land ook was betrokken. Het doel is de veiligheid te waarborgen en de implementatie van de Dayton-akkoorden uit 1995 te ondersteunen.
De primaire doelstelling van EUFOR Althea is het handhaven van een veilige en beveiligde omgeving in Bosnië en Herzegovina. De missie richt zich op het afschrikken van destabiliserende actoren en het bevorderen van gezamenlijke operaties met de internationale gemeenschap. Dit wordt bereikt door onder meer het uitvoeren van patrouilles, het monitoren van de veiligheidssituatie en het ondersteunen van de Bosnische strijdkrachten bij gezamenlijke trainingen.
Vanaf oktober 2025 levert ons land een infanteriecompagnie en een ondersteunende eenheid van maximaal 175 militairen voor een periode van 1 jaar. Daarnaast worden staffuncties op het hoofdkwartier in Sarajevo tot en met december 2027 voortgezet. De Nederlandse bijdrage is bedoeld om de veiligheid en stabiliteit in de regio te bevorderen, mede in het licht van toenemende spanningen en externe invloeden zoals Rusland.
Bushmaster
Luuk blijkt een prima ‘leerling’. Hij weet aanvankelijk de demonstranten tot bedaren te brengen. Maar als er mitrailleurvuur klinkt op de achtergrond en er gewonden zijn onder de betogers, is er geen houden meer aan en dus wordt de Quick Reaction Force (QRF) opgeroepen. Dat is een zwaarder bewapende eenheid die uit het zicht gereed staat om zo nodig steun te verlenen.
Met daarbij een voor de luchtmobiele brigade atypisch (pantser)voertuig: de Bushmaster. Speciaal voor deze missie heeft een aantal ‘Bravo’s’ de chauffeursopleiding in Oirschot gehad en zijn schutters op de .50 getraind. “Tijdens een schietoefening in Bergen (Duitsland) hebben we daadwerkelijk met dat zware wapen geschoten”, vertelt schutter soldaat-1 Allard. “Dat is voor ons wel even wat anders, want we zijn gewend met onze rugzak en persoonlijk wapen op pad te gaan. Maar het is hartstikke leuk om eens wat anders te doen. Dat geldt ook voor mijn chauffeur. We zijn na de opleiding meteen gaan zitten om samen een plan te trekken. Dat werkt goed.”
‘Blijf maar weg, jullie brengen alleen ellende’
Eigen veiligheid
Ze kunnen tijdens de oefening dus meteen aan de slag bij het centraal station, waar op dat moment waarnemers van het Liaison and Observation (LOT) en de patrouille onder vuur liggen. Onder de acteurs van 2-Rescue vallen slachtoffers en de Rode Baretten vallen direct terug op hun instinct, training en ervaring. Eigen veiligheid eerst, de QRA inschakelen en zodra het dan kan de gewonden verzorgen. Bijkomend probleem: de actievoerders zien de Nederlanders als veroorzakers van alle ellende. “Ga naar huis, we gaan deze mensen meenemen”, roept een korporaal van de patrouille in het Engels. Hij krijgt meteen antwoord: “Blijf maar weg, jullie brengen alleen maar ellende.”
Vanwege de politieke onrust in Bosnië en Herzegovina is het multinationaal bataljon inmiddels versterkt. De Nederlandse compagnie gaat wat dat betreft ook informatie verzamelen over de ontwikkelingen op dat gebied. “Zowel met de voertuigen als te voet aan we meerdaagse patrouilles uitvoeren”, zegt kapitein Bernhard. “Vanuit een temporary station area, meestal een Bosnische kazerne, zoeken we ook contact met de plaatselijke troepen.”
Hij kan zich voorstellen dat de robuuste aanwezigheid in Bosnië bij menigeen vraagtekens zal oproepen. “De spanningen nemen toe in het land: er zijn niet voor niets 2 compagnieën aan het bataljon toegevoegd. Maar het reisadvies van Buitenlandse Zaken is groen en dus is het niet ondenkbaar dat we daar Nederlandse toeristen tegenkomen in korte broek, terwijl wij in vol ornaat met wapens rondlopen.”
Rake klappen
De compagnie houdt er in ieder geval rekening mee dat er steviger moet worden opgetreden. “Het eerste en derde peloton zijn getraind voor combat riot control”, legt de kapitein uit. Die 2 pelotons kunnen later tijdens de oefening hun kunnen laten zien. Noa en haar demonstranten hebben zich dan verzameld bij een gebarricadeerde brug om de toegang van de militairen te beletten: ‘No more lies, EU dies’ klinkt het onophoudelijk uit de inmiddels schor geschreeuwde kelen. Als de militairen doorbreken, krijgen ze een regen van houten blokken over zich heen. Er vallen rake klappen. “Er zijn nog wel wat leermomenten”, constateert ook kapitein Bernhard. “Na een evaluatie van deze oefening hebben we nog genoeg tijd om de puntjes op de 'i' te zetten en goed voorbereid naar Bosnië te gaan.”
