Eagles gaan door muren

Fuseliers bereiden zich voor op grote oefening Bastion Lion

Het is donker en koud. Een dun straaltje daglicht wurmt zich van ergens buiten naar binnen. Deze kamers en gangen zijn een kleine wereld, het ruikt er naar stof. Het slooppand aan de Torenstraat in Waalwijk is door de oefenvijand omgetoverd in een vesting. Rollen concertina versperren toegangen, prikkeldraad is op enkelhoogte door een ruimte gespannen. Wie zonder op te letten binnenstapt ‘kust’ de betonnen vloer. Versperringen van oude kasten en houten platen zorgen dat de aanvaller wordt vertraagd en gekanaliseerd. In de richting die de verdedigers willen, recht in hun vizier. Recht in de kill zone.

Check de clip!

Soldaat-1 Luca (22) is een van de eersten die tijdens oefening Urban Eagle naar binnengaat. Gebruikmakend van nachtzichtapparatuur en de zaklamp op zijn Colt C7. “Dan krijg ik wel een adrenalinerush. Ik ken het gebouw niet, we zijn er nog nooit binnen geweest. Ik weet niet wat er links of rechts van de muur zit. We hebben geen plattegrond, iedere ruimte is anders. Daar moet ik op anticiperen.”

Indoorvliegen

Een extra factor is dat de oefening in bewoond gebied plaatsvindt. Als de Bravo-compagnie van 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene met getrokken wapens single file langs de huizen kruipt, trekken de fuseliers dan ook veel bekijks van buurtbewoners. Maar daar letten Luca en zijn collega’s niet op. De ‘Eagles’ zitten in hun focus, richting het doelwit aan Torenstraat. In hun midden ook collega’s van de geneeskundige dienst en de ‘Lumberjacks’, genisten van het derde peloton 411 Pantsergeniecompagnie.

Eenmaal binnen zoekt Luca de route. Hiervoor gebruikt hij een drone. “Daarmee verken ik ruimtes, zie ik of er vijand en obstakels zijn. Die informatie gaat naar het hogere en lagere dek.” Zo weten ook de genisten wanneer ze naar voren moeten om hun cirkel- en kettingzaag in een raam, deur of muur te zetten. Soms is hakken en breken namelijk de makkelijkste manier om obstakels te omzeilen. En in dit oude bedrijfspand mag dat, wat de training realistischer maakt.

Rood 1, 2, 3

Met de informatie van Luca herziet tweede luitenant Sverre (26) continu zijn plannen. Het gebouw is opgedeeld in 3 blokken: rood 1, rood 2 en rood 3. Zo kan hij track houden op de vorderingen en beslissen welk peloton moet inhouden en plaats moet maken voor een ander peloton. ‘Doorschrijden’ in infanterietaal. “Elke deur die opengaat, zorgt voor nieuwe problemen”, zegt Sverre. “Het kan zomaar zijn dat daar de vijand zit te wachten. Dan probeert een soldaat zo veilig mogelijk inzicht te krijgen om het hoekje. Telkens een klein stapje, geweerloop richting mogelijk gevaar. Als we dan eenmaal instappen, overvallen we de vijand met snelheid en agressiviteit.”

Grootste oefening van 2025

Urban Eagle is niet zomaar een oefening. De actie in Waalwijk is een laatste stap in een lang opwerktraject richting de grootste landmachtoefening van dit jaar. Op het Duitse oefenterrein Güz Altmark gaan volgende maand 3.000 militairen van 13 Lichte Brigade aan de bak tijdens Bastion Lion. Ook hier ligt de focus op het vechten in een stad, met straten, gebouwen hoog en laag, rioleringen en andere uitdagende situaties, vertelt commandant van het 17^e, luitenant-kolonel Niels Verhoef. Ervaring op dat vlak is hoognodig omdat de grootste veldslagen rond en in steden worden gevoerd, zegt hij. “Dat zijn centra van politieke en symbolische macht. Vaak zijn het ook logistieke knooppunten die belangrijk zijn voor het vervolg van de strijd. Die steden moet je dus onder controle hebben.”

Onderlinge coördinatie

Die les is ook duidelijk te zien in de oorlog in Oekraïne, weet Verhoef. In een stad ligt de verhouding verdedigers-aanvallers anders dan in een open landschap. Bij dat laatste heeft de aanvaller 3 keer meer manschappen nodig om de kans op succes te vergroten. In een stad met alle gebouwen, verdiepingen, hoeken en gaten is de verhouding 1 op 7 of zelfs 9. “Verdedigers staan in een stad dus veel sterker”, zegt Verhoef.

Voordat een compagnie effectief en efficiënt kan optreden in verstedelijkt gebied ben je maanden trainen verder. “Deze compagnie is nu helemaal op niveau”, aldus de commandant. “Eerst hebben ze geleerd hoe ze als enkele soldaat een ruimte binnengaan. Vervolgens hoe ze als groep een verdieping zuiveren en hoe ze als peloton een heel huis aanpakken. In dit gebouw (in Waalwijk, red.) kunnen meerdere eenheden aan de slag. Snel en veilig werken vraagt dan om een goede onderlinge coördinatie.”

Grote hal

In het slooppand wacht inmiddels de volgende uitdaging: een grote fabriekshal. Weinig dekking, concertina’s om te vertragen, meerdere wapens gericht op 1 toegangsdeur. Een stuk ingewikkelder dan kamers zuiveren, weten Luca en Sverre. “Normale kamers in een huis kunnen we met een stick van 4 man controleren. Maar die standaardprocedures werken niet in een grote ruimte. Dan heb je 1 of zelfs 2 groepen nodig en gaan we springend voorwaarts.”

Zo kent het scenario telkens nieuwe problemen. “Dan is het soms kiezen tussen slechte oplossingen, en ik moet de minst slechte en toch meest veilige kiezen”, zegt Sverre. Zodoende stappen de fuseliers in meerdere groepen door de deur, in hoog tempo. Zoveel mogelijk wapens vurend richting de vijand. “Zodat zij laag moeten blijven”, vervolgt de luitenant. De eerste militairen gaan op rechts als een vurend blok voorwaarts. De tweede groep kan dan aan de linkerkant relatief veilig langs muur oprukken. Op deze manier is de blootstelling zo klein mogelijk. “Maar op zo’n moment kunnen er slachtoffers vallen”, realiseert Sverre zich. “In steden kost het veel mankracht om opdrachten te halen.”

Tempo maken

“Het basisniveau is hoog”, blikt commandant Verhoef terug. “De truc is om te zorgen dat alleen nog het tempo omhoog gaat. Nu konden ze systematisch van ruimte naar ruimte bewegen.” Maar tijdens Bastion Lion wordt dat anders. In het grootste oefendorp van Europa moet de hele 13 Lichte Brigade aan de bak, inclusief het 17^e. “Dan kan de compagniescommandant keuzes maken; jij gaat linksaf, jij rechts. Zo kunnen tegelijk meerdere ruimtes worden gezuiverd. Dat zorgt voor tempo en meer druk op de vijand. Als het aan mij ligt, gaan we dat in april zien.”