Tekst KAP Jaap Wolting
Foto Hans Roggen
Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale sectie voor: de afdeling Innovatie. In deze rubriek belicht Landmacht bijzondere trajecten die deze groep initieert of ondersteunt. Ditmaal: project Jupiter.
‘Duitsland bouwt de laser’
Luitenant-kolonel Reinout de Vries valt meteen met de deur in huis: “Bouw binnen vijf jaar samen met Duitsland een laser op een Boxer om daarmee drones uit te schakelen, dat was in één volzin de opdracht die ik in augustus 2019 kreeg”. Inmiddels zitten we in 2023. Tijd voor een sit-rep.
We hebben afgesproken in het mooie Twente, bij DEMCON. Dit bedrijf met vestigingen in Tokyo en Singapore ontwikkelt en produceert hoogwaardige technologie en innovatieve producten. En daar, in Enschede, staat een sterk staaltje… ja Reinout, wat is dit nu eigenlijk voor groene container?
“Nederland en Duitsland trekken voor project Jupiter samen op”, vertelt de DMO-er (Defensie Materieel Organisatie, red.) enthousiast, terwijl hij de deur van het door DEMCON gebouwde Energy & Cooling Testbed opentrekt. “Onze oosterburen bouwen de laser, Nederland de energie en de koeling. Middels dit hypermoderne, mobiele testbed kunnen we elke parameter monitoren, elke sensor uitmeten.”
Hoogspanning
Even voor de leek. Het klinkt wellicht simpel, een laser uitvinden om drones mee uit te schakelen. Ooit nagedacht over de energie die daarvoor nodig is, en de benodigde koel-inspanning die verricht moet worden om te voorkomen dat alles smelt? Het standaardvoltage in een militair voertuig is 24 volt. Een laser werkt met vele kilowatts, zeg voor het gemak van het rekenvoorbeeld 48 kilowatt. Om dat wattage te laten leveren door een voeding van 24 volt, wordt het ‘draadje’ 2.000 ampère dik. Voor de beeldvorming: jouw elektriciteitsdraden thuis zijn 16 ampère. Door een hoogspanningskabel gaat vaak niet meer dan 1.000 ampère. Roger?
‘Een sterkere laser heeft meer koeling nodig’
Mengpaneel
Defensie krijgt voor het project hulp van het Nederlandse bedrijfsleven. Derek Riezebos werkt bij DNV, dat de krijgsmacht als onafhankelijk instituut ondersteunt op het gebied van energie bij kennisopbouw, materieelverwerving en technologieontwikkeling. Hij legt graag uit in welke fase de laser nu zit. “We hebben óns testbed – voeding en koeling – bij Rheinmetall gekoppeld aan het Duitse testbed met de laser. De techneuten van alle aangesloten industrieën menen dat het haalbaar is om dit passend te maken in de Boxer. Momenteel is het net alsof ze met blokjes Lego spelen. Wie heeft recht op hoeveel liter in, aan en op de Boxer? Want als de laser krachtiger wordt, heb je automatisch een zwaardere voeding nodig. En die sterkere laser heeft ook weer meer koeling nodig. Draai je aan één knop, heeft dat effect op alle andere knoppen. Het doel van de demonstrator (in het proces het product tussen testbed en prototype, red.) is aantonen wat realistisch is. Het uiteindelijke gewenste effect is het uitschakelen van drones. Het makkelijkste is dat door een zo groot mogelijke laser in te zetten. Maar dan past het niet meer in het voertuig. Het is dus balanceren.”
Moeilijkste variant
De Vries: “Eind 2024 moet onze demonstrator gereed zijn. Jupiter levert ons de kennis op om stráks een laser als effect-wapen toe te passen. We ontwikkelen nú de moeilijkste variant – inbouw in een voertuig – om zoveel mogelijk te leren, maar mogelijk komt de laser eerst in een meer statische opstelling om bijvoorbeeld naast een vliegveld of hoofdkwartier neer te zetten.”
‘Je ziet niets, je hoort niets’
Splin-ter-nieuw
Nog even over dat innovatieve wapen. Zoiets bestaat toch zeker al wel? “Neen”, aldus overste De Vries. “We kennen een laserdoelaanwijzer en een laserafstandsmeter, die hebben we, kennen we, kunnen we. En natuurlijk zijn er lasers die door heel dik metaal snijden. Dat zijn echter afstanden van hooguit centimeters. Wij gebruiken een systeem met hoogwaardige optiek om drones op kilometers afstand uit te schakelen.” Aha, zoals in Star Wars! “Nu moet ik je teleurstellen”, glimlacht Riezebos. “Verwacht geen rode zapstralen, geen doordringend gezoem. Als de laser een drone uitschakelt – ja, we hebben het al in Duitsland getest en het werkt – zie je niets, hoor je niets. Het is net zo spannend als verf zien opdrogen.”
It’s all about… energy
Inmiddels – het project loopt al jaren – is het projectteam erachter gekomen dat Jupiter enorm veel bijvangst heeft opgeleverd. Al had het project maar één deliverable ‘bouw een laser op een Boxer’, het testbed zal niet snel achterin een loods stof komen te vangen. “Er staat een uniek iets met legio mogelijkheden, bomvol sensoren om alles te meten en te archiveren”, aldus De Vries.
“Meerdere partijen zien de ongekende mogelijkheden. Niet zo vreemd natuurlijk, want energie is een hot topic. Er is meer dan ooit vraag naar elektrische aandrijving. Op dit moment is dus de bijvangst minstens zo belangrijk als het project zelf. Er loopt bij DMO een aantal Midlife Update Projects – bijvoorbeeld de energiebalans voor wapensystemen op de Boxer en de CV90 – die gebruik maken van onze ervaringen. En het wil natuurlijk wel wat zeggen dat zelfs de Duitse tegenhanger van DMO ons testbed voor verschillende doeleinden wil gebruiken. Dit is internationale militaire samenwerking ten voeten uit.”
