Tekst KAP Jaap Wolting
Foto Nederlands Instituut voor Militaire Historie
Moedig, onderscheidend optreden
Koning Willem-Alexander kent 16 regimenten en korpsen van de Koninklijke Landmacht een vaandelopschrift toe omdat zij zich in de strijd in Afghanistan hebben onderscheiden. Landmacht brengt maandelijks een eenheid voor het voetlicht om achtergrond te geven over het hoe en waarom van haar opschrift. Ditmaal: het Regiment Geneeskundige Troepen.
Waarom nu precies ‘Uruzgan 2006 – 2010’ op de standaard?
Van 2003 tot en met 2010 leverde het Regiment Geneeskundige Troepen (RGNKTR) militairen voor de operationele gezondheidszorg ten tijde van de Nederlandse bijdrage aan ISAF, waaronder de Nederlands-Australische Task Force Uruzgan (TFU) en de role-3 op vliegbasis Kandahar. De operationele gezondheidszorg was georganiseerd in een ‘paarse’ keten die liep van het gevechtsterrein tot in het Centraal Militair Hospitaal in Utrecht. In de periode 2006 – 2010 vielen 185 Nederlandse gewonden door vijandelijke activiteiten. Daarvan raakten er 107 dusdanig gewond dat accuraat en tijdig geneeskundig optreden essentieel was om hen in leven te houden. Geneeskundig personeel stond daarbij regelmatig bloot aan gevaar. De werkdruk was hoog en de aard van het werk – met gesneuvelden, gewonden en verminkingen – zeer belastend.
Kritische succesfactor
Het regiment onderscheidde zich vanwege de geleverde geneeskundige verzorging onder gevechtsomstandigheden aan de manoeuvre-, gevechtssteun en logistieke eenheden. De aanwezigheid van gekwalificeerd geneeskundig personeel droeg wezenlijk bij aan de inzetbaarheid van de militairen van die eenheden, het behoud van gevechtskracht, hoog moreel en overlevingskans van gewonden. Hun aanwezigheid en rol tijdens (gevechts)acties en verplaatsingen was een kritische succesfactor.
Belang vaandel en standaard
Het vaandel is de ‘vlag’ van een eenheid, geschonken door de koning of koningin. Erop staat de gestileerde eerste letter of het monogram van de naam van die vorst. Als de vlag is bevestigd aan een lange stok, heet het een vaandel. Eenheden te paard kregen een kleinere vlag met een korte stok: de standaard. De opschriften op vaandels worden altijd door de vorst toegekend. Vroeger namen de troepen de vaandels mee als ze ten strijde trokken. Tegenwoordig staan ze symbool voor saamhorigheid en trouw van de eenheid aan de vorst.
Bijdragen aan de strijd
Hieronder enkele illustraties van bijdragen aan de strijd in Afghanistan. De redactie heeft hiervoor geput uit gevechtsverslagen en rapportages. Onderstaande voorbeelden zijn slechts fragmenten en vertellen niet het complete verhaal. De gebruikte rangen komen overeen met de rangen die de genezeriken hadden toen ze op uitzending waren.
Van 2003 tot en met 2010 leverde het Regiment Geneeskundige Troepen militairen voor de operationele gezondheidszorg ten tijde van de Nederlandse bijdrage aan ISAF.
[…] Hoewel de Battle Group het vuuroverwicht wist te herwinnen, maakte de vijand een direct hit op een Patria wat resulteerde in 2 gewonden en een mobility kill van de Patria. Onder vuur brachten 2 EOD-ers de gewonden naar het dichtbij geparkeerde GNK-voertuig waar de AMV-er en PTLS-er meteen in actie kwamen. Door de behandeling in het veld, waarbij vijandelijk mortiervuur tot 300 meter (dangerclose) kwam, is vermoedelijk het onderbeen van de gewonde sergeant-majoor gered. […]
De operationele gezondheidszorg was georganiseerd in een ‘paarse’ keten die liep van het gevechtsterrein tot in het Centraal Militair Hospitaal.
[…] “Ook deze patiënt had tijdens het afgaan van de IED op het munitiekistje in de YPR gestaan. Het kistje was opengescheurd en de scherpe punt was bij zijn knie naar binnen gedrongen en omhooggegaan. Daardoor keek je bij het been zo op het bot en bij zijn billen op zijn ingewanden. Bij zijn ingewanden spoot het bloed eruit. Ik pakte snel Quicklot met een stopverband en liet een soldaat meehelpen de diepe bloeding dicht te drukken. Toen snel een infuus aanleggen.” […]
In de periode 2006 – 2010 vielen 185 Nederlandse gewonden door vijandelijke activiteiten. Daarvan raakten er 107 dusdanig gewond dat accuraat en tijdig geneeskundig optreden essentieel was om hen in leven te houden.
[…] “Na de IED-strike meldde ik over het net dat de E-Benz getroffen was en dat ik overal collega’s zag liggen. Vervolgens liet ik mijn voertuigbemanning over het dak van onze Patria-gewondentransport naar achteren komen. Ik gaf ze opdracht zich gereed te maken en goed naar mij te luisteren. Ik gooide m’n headset af en maakte me zelf ook klaar. Op dat moment waren Golf en Yankee al druk bezig een pad te searchen naar de plek van de aanslag en mijn voertuig. Al ging dat enorm snel, het leek een eeuwigheid te duren. Eindelijk zag ik Golf-1 bij mijn achterdeur en kreeg ik een go-teken. Het eerste wat ik moest doen was inzicht krijgen in de situatie, hoewel niet alles gesearched was.” […]
Het regiment onderscheidde zich in Afghanistan vanwege de geleverde geneeskundige verzorging onder gevechtsomstandigheden aan de manoeuvre-, gevechtssteun en logistieke eenheden.
[…] Onderweg werd de colonne van 2 kanten onder vuur genomen met KKW en RPG’s. Een van die raketgranaten raakte een Patria en een tweede explosief verwondde een YPR-chauffeur. Het slachtoffer werd onder vuur naar de Patria van het gewondentransport verplaatst. De AMV-er ging onmiddellijk over tot levens- en ledemaatreddende handelingen. Terwijl het voertuig constant werd beschoten voerde de sergeant de noodzakelijke handelingen uit waardoor de benen van het slachtoffer behouden konden blijven. […]
Hoogste offer
In Afghanistan hebben 2 leden van het RGNKTR het leven gelaten. Sergeant-1 Robert Donkers kwam om nadat hij tijdens een patrouille bekneld raakte onder een Patria. Luitenant-kolonel Fons Dur overleed in zijn slaap op Kamp Holland. 3 genezeriken hebben het Draaginsigne Gewonden ontvangen.
Aan 1 regimentslid is het Ereteken van Verdienste in Brons met de Sculptuur Operationeel Optreden uitgereikt. Tientallen GNK-ers hebben met hun optreden in Afghanistan het Nederlandse gevechtsinsigne verdiend en een tweetal mag de Matak Fonteinpenning dragen, speciaal bedoeld voor militaire medische professionals. Ook werden in Afghanistan Rode Erekoorden uitgereikt aan leden van het regiment.
Historie Regiment Geneeskundige Troepen
Op 14 oktober 1814 benoemde Koning Willem I generaal-majoor professor Brugmans tot Inspecteur-Generaal van de Geneeskundige Dienst der Landmacht. Dit kan gezien worden als de start van de militair geneeskundige dienst in het Koninkrijk der Nederlanden. Aanvankelijk waren dit losse ambulances (hulpposten) en werden veldhospitalen ingericht zoals bij de Slag bij Waterloo (18 juni 1815). Bij Koninklijk Besluit werden op 7 april 1869 de eerste geneeskundige eenheden opgericht: ‘Het Wapen der Infanterie wordt vermeerderd met 2 Compagnieën Hospitaalsoldaten’. Deze datum geldt als de oprichtingsdatum van het Regiment Geneeskundige Troepen.
Op 7 januari 1946 werden de Geneeskundige Troepen heropgericht onder de nieuwe naam Depot Geneeskundige Troepen. De naam werd veelvuldig veranderd en wijzigde in juli van dat jaar definitief in Regiment Geneeskundige Troepen. Ook de structuur van de organisatie van de Geneeskundige Troepen veranderde tot aan 1950 regelmatig. 4 jaar later ontstond het Dienstvak Geneeskundige Troepen. Op 10 april 1979, ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van het regiment, bood Koningin Juliana het vaandel aan. In 1993 zijn de Geneeskundige Dienst en Geneeskundige Troepen samengebracht in het Dienstvak Geneeskundige Dienst Koninklijke Landmacht, dat in oktober 2001 opging in het Dienstvak van de Logistiek. Hierbij is het Regiment Geneeskundige Troepen als zelfstandig traditieverband blijven bestaan.
