Tekst Vanessa Strijbosch
Foto NIMH
‘Klein verhaal vertelt veel’
Hoe groot de impact van een klein verhaal kan zijn, ervoer militair historicus Lianne van den Doel van dichtbij. Zij maakte in opdracht van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) ‘Liever Krijgsgevangen’, een indrukwekkende documentaire over Cees Meeuwis, de grootvader van zanger Guus Meeuwis. De Landmacht sprak met haar over het belang van het delen van verhalen.
Naast de documentaire maakte Lianne van den Doel (42) het afgelopen jaar voor de NIMH-website 75jaarvrij.nl ook shortdocs en een podcast over de strijd in ‘44/’45 'Oorlog op de Flank'. Het bijzondere hieraan is dat ze een verzameling vormen van persoonlijke verhalen. ‘De kleine geschiedenis’, zo omschrijft de historicus deze collectie. In het onderzoek was een belangrijke rol weggelegd voor verhalen van ooggetuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Zo maakte het NIMH gebruik van bewaarde dagboeken, foto’s en geluidsfragmenten. “Vieren en herdenken van 75 jaar bevrijding is belangrijk. Daarbij willen we zoveel mogelijk mensen betrekken”, stelt Van den Doel. “Dat proberen we door de geschiedenis op verschillende manieren te vertellen. We kozen bewust voor individuele verhalen uit de geschiedenis. Al die verhalen tezamen bepalen de grote geschiedenis.”
‘We kozen bewust voor individuele verhalen’
Indringend
Volgens Van den Doel geven de persoonlijke ervaringen een extra dimensie. “In 1 van de podcasts zit een geluidsfragment van een verslaggever die met de Amerikaanse troepen meereisde en verslag deed van de bevrijding van een concentratiekamp”, herinnert ze zich. “Die man vertelde er zó indringend over, het was huiveringwekkend om naar te luisteren. Dan komt de oorlog heel dichtbij. Soms raken dit soort dingen je meer dan je verwacht. Het deed me realiseren dat deze ‘kleine’ fragmenten meer betekenen dan cijfers, strategische verhalen en het grote leed.” (Deze podcast is terug te luisteren via https://75jaarvrij.nl/cms/view/57980400/rubriek-podcasts).
‘Huiveringwekkend om naar te luisteren’
Puzzelstukjes
De militair historicus benadrukt het belang van het vertellen en delen van verhalen. “Mede door de Meeuwis-documentaire zagen we dat wanneer 1 iemand in een gezin een traumatische ervaring opdoet in een oorlog, dit effect kan hebben op het hele gezin. Zelfs bij volgende generaties.” Cees Meeuwis vocht mee in de meidagen en ging daarna in krijgsgevangenschap. Hij hield een dagboek bij dat al die jaren bewaard is gebleven. Van den Doel: “We realiseerden ons hoe belangrijk het is dat er dagboeken en foto’s zijn. Door samen met de familie de puzzelstukjes te leggen, kom je tot antwoorden die vaak voor opluchting bij de nabestaanden zorgen.”
Bekijk hier de trailer van de Meeuwis-documentaire:
‘Liever krijgsgevangen’
Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie maakte de documentaire ‘Liever Krijgsgevangen’. Sergeant Cees Meeuwis wordt tijdens de mobilisatie in augustus 1939 opgeroepen. Hij komt terecht bij de zoeklichtafdeling van het 3e Regiment Genietroepen in Ochten. Deze eenheid heeft de taak om het zuidelijkste deel van de Betuwestelling en de Maas af te sluiten. Na de capitulatie op 15 mei 1940 wordt Meeuwis gedemobiliseerd. Op 29 juli 1943 moet hij zich melden in Wehrmachtslager, een gevangenkamp in Amersfoort voor Nederlandse militairen. Vanaf hier wordt Meeuwis in krijgsgevangenschap afgevoerd naar het krijgsgevangenkamp Stalag IV-B in Mühlberg. Daar zit hij bijna 2 jaar gevangen. Kleinzoons Guus en Marc traden in zijn voetsporen en maakten samen met hun vader en oom dezelfde reis als opa Cees in de Tweede Wereldoorlog. De documentaire is terug te kijken op https://75jaarvrij.nl/cms/view/57980391/rubriek-mini-documentaires.
Inspireren
“Veel mensen herkennen zich in persoonlijke verhalen. Ik ben daardoor anders gaan kijken naar het doen van onderzoek”, concludeert de historicus. “Als je uitdiept wat een individu of een klein groepje mensen meemaakt, kan dit anderen helpen of inspireren. Niet alleen de grote lijnen en de strategische beslissingen zijn van belang, maar ook juist de persoonlijke ervaringen. Het kleine verhaal vertelt heel veel.”
