Tekst RITM Jessica Bode
Foto SGT Cristian Schrik | video: SM Jord Verheij

Nieuwe werkwijze in de Caribbean

De indringende geur van buskruit gemixt met een melange van vocht, schimmel en nat karton vult de broeierig warme container. Zonlicht schijnt op pallets vol onveilig vuurwerk. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft vandaag (medio januari, red.) op Bonaire een belangrijke taak; honderden kilo’s instabiel vuurwerk vernietigen. Ook laten de specialisten over-de-datum-noodseinen en rookpotten de lucht in gaan.

Het gaat met name om Chinese rollen, matjes, fonteinen en knallers in alle soorten en maten.

De poreuze container staat in de brandende zon op het terrein van de lokale afvalverwerker. Binnenin loopt het kwik op naar 50 graden, waardoor het afgekeurde vuurwerk gemakkelijk kan ontbranden. Door het vocht kan het ook gaan broeien. Alsof deze risico’s al niet groot genoeg zijn, ligt in 8 aanpalende loodsen een enorme voorraad vuurwerk bestemd voor de verkoop. 

Ter beveiliging ligt voor de ingang van de container een zware steen met 2 meter zand. Een shovel is nodig om dit weg te halen.

EOD voortaan 3 keer 6 weken per jaar op Curaçao

Nieuwe werkwijze

Plaatselijke autoriteiten kunnen het instabiele vuurwerk niet zelf vernietigen omdat de nodige kennis en vaardigheden ontbreken. Daarvoor doen ze een beroep op de EOD. “Het ‘toeval’ wil dat er sinds 6 januari een team op Curaçao is voor een 6-weekse training”, geeft sergeant-majoor Cees achtergrond. “Dit jaar draaien we een testprogramma (pilot) waarbij er 3 keer per jaar een team voor trainingen naar het eiland gaat. De nadruk ligt daarbij op trainen onder tropische omstandigheden. Maar als de tijd het toelaat ondersteunen we de lokale autoriteiten graag.”

Normaliter wordt voor een opdracht als deze een team uit Nederland ingevlogen. Dat kost minstens 48 uur en gebeurt vanwege de beperkte capaciteit alleen in uiterste gevallen.

"Er wordt veel instabiel vuurwerk bij ons binnengebracht, maar ook veel niet."

Kosteloos inleveren

Inwoners van het Caribisch Gebied steken het hele jaar door vuurwerk af. Om de veiligheid enigszins te waarborgen, kunnen leveranciers beschadigd vuurwerk kosteloos afvoeren. “Maar dat wil niet zeggen dat ze dat ook allemaal doen”, verzucht buitengewoon opsporingsambtenaar Ramon van het Openbaar Lichaam Bonaire. “Inleveren is winstverlies. Laatst was ik bij een verkoper van Chinese matten. Je kon de pijpjes met je vingers verpulveren, maar de verkoper vond dat het nog prima verkocht kon worden.” 

Nadat het vuurwerk is ingeladen, gaat het onder politiebegeleiding naar de springlocatie. In Nederland moet vuurwerk verpakt worden in speciale kooien. Op Bonaire geldt die eis niet.

Vele honderden kilo’s

Nadat de EOD de container heeft geïnspecteerd, maken ze de lading klaar voor transport. “Het gaat om vele honderden kilo’s”, schat sergeant Stephan. “Relatief klein spul zoals raketjes, bommetjes, Chinese matten, kaarsen, gillende keukenmeiden en knallers in allerlei soorten en maten.”

Het vuurwerk wordt in een burn-pit verbrand

Burn-pit

Onder politiebegeleiding gaat de partij naar de vernietigingslocatie. De colonne rijdt door het verlaten landschap naar een open plaats in het midden van het eiland. De brandweer en het Rode Kruis zijn aanwezig voor eventuele ondersteuning. Ter plaatse wordt het knal- en siergoed gelost in een burn-pit van 14 meter lang en 1.5 meter diep. De geul is zo gepositioneerd dat de rook de goede kant op waait. Voor de verbranding gebruiken de specialisten 100 liter diesel, voor de ontsteking 5 liter benzine. Wie een groots vuurwerkspektakel verwacht, heeft het mis. Het vuurwerk is afgedekt met kippengaas om zoveel mogelijk te voorkomen dat het eruit springt. Na de ontsteking schiet er af en toe een verdwaalde bal of ster omhoog, maar op klaarlichte dag zie je daar vrijwel niets van. “Volgende keer maar ‘s avonds plannen”, grapt Stephan. 

Het vuurwerk wordt in een geul gegooid (beschermt met zeil) en afgedekt met kippengaas zodat het niet zo snel de lucht in gaat. De uiteindelijke detonatie valt voor omstanders tegen. De EOD daarentegen is blij met het resultaat.

‘Is dit alles?’

Flares over de datum

Omdat de EOD er tóch is, vernietigen de experts ook de 35 noodseinen en rookpotten. “Afkomstig van schepen”, weet Ramon. “De uiterste houdbaarheidsdatum was ergens in 2015.” Sergeant-majoor Jeroen haakt aan: “Voor ons een kleine moeite. In tegenstelling tot het vuurwerk verbranden we dit niet, maar vernietigen we het met een explosieve lading van 2.5 kilo kneedspringstof.”

De tweede lading, 35 noodseinen en rookpotten, worden met een explosieve lading onschadelijk gemaakt.

Bij de vernietiging van de krachtige noodseinen haakt een klas brandweerlieden-in-opleiding aan. Ze hebben nog nooit zoiets gezien en zijn vrij zenuwachtig. Bij het aftellen voor de detonatie zijn alle ogen strak op de springlocatie gericht. “3, 2, 1… een seconde gaat voorbij waarna de grond metershoog omhoog spat. “Is dit alles?”, reageert de klas. “Gelukkig, dat valt mee. Dan durven we ons werk straks wel te doen”, klinkt het opgelucht in Nederlands met een Antilliaans accent.”  

Check hier de clip:

EOD + AST

De Explosieven Opruimingsdienst Defensie gaat sinds dit jaar 3 keer 6 weken naar Curaçao voor training. De teams zijn gekoppeld aan de Advanced Search Teams (AST), die er om dezelfde reden 6 keer 6 weken zijn. “Als de tijd het toelaat, kunnen beide teams ingezet worden. Die kans is reëel, want door professionalisering van criminele netwerken en een verdere verharding van de criminaliteit op Curaçao neemt de aanwezigheid van explosieven en vuurwapens toe”, verduidelijkt sergeant Maurice, genieadviseur Marine Hoofdkwartier Carib op Curaçao. Wanneer een AST de lokale autoriteiten ondersteunt bij bijvoorbeeld huiszoekingen, kan de EOD eventuele explosieven onschadelijk maken. “De teams leren er veel van. Ik vind het een prettig idee dat er ruim 4 maanden EOD op de Benedenwindse Eilanden is. Er valt hier veel winst te behalen.”