Tekst kapitein Arjen de Boer
Foto kapitein Arjen de Boer

Informatie Operaties in Afghanistan

Taliban en het Afghaanse leger en politie strijden ook online. Een gevecht over feiten en wie de boventoon voert. Kapitein-reservist Adry coacht en adviseert vanaf de zijlijn.

Dinsdagochtend op Camp Marmal, Mazar-e-Sharif. Kapitein Adry loop richting de Mi-17, een witte transporthelikopter van Russische makelij, die hem naar Camp Shaheen brengt. “Ik heb een ontmoeting met majoor Feda. Vanwege mijn verlof en geschrapte vluchten is het al een maand geleden dat ik hem heb gezien”, zegt de reservist die namens 1 Civiel en Militair Interactie Commando 6 maanden dient tijdens de trainingsmissie Resolute Support.

Met de heli naar een werkafspraak in Afghanistan, het is weer eens wat anders dan lesgeven op een middelbare school. Waar Adry ook gaat, hij wordt beschermd door een guardian angel. Die houdt de omgeving in de gaten, zodat de adviseur zich op zijn gesprek kan richten.

‘De Taliban is online heel actief’

Van lesgeven naar adviseren

In het dagelijks leven is Adry docent Engels en aardrijkskunde, maar hier is hij een adviseur op het gebied van Informatie Operaties (IO). Denk dan aan: hoe kan het Afghaanse leger beter communiceren met burgers, welke informatie geef je (niet) en hoe is de informatieoorlog met de Taliban te winnen. “Die zijn online heel actief in de verspreiding van berichten”, zegt de 56-jarige kapitein. Elke aanval op een Afghaanse leger- of politiepost wordt breed uitgemeten en is altijd een succes, in de optiek van de Taliban. “Vaak is het flink overdreven, maar daar moet het Afghaanse leger wel op reageren. Anders domineert de Taliban het informatiedomein en geloven burgers de eerste berichten die ze horen of lezen.”

Informatie is een wapen, controle over de boodschap is belangrijk. Daarom adviseren NAVO-trainers de Afghaanse veiligheidsdiensten ook op dat vlak.

Groene thee

De verspreiding van het perspectief van 209 Korps van de Afghan National Army (ANA) is de verantwoordelijkheid van majoor Feda (43). De Chief Information Operations laat thermosflessen groene thee aanrukken en showt een pas gebouwde radiostudio. Compleet met geluidwerend schuim op de muren voor een hogere opnamekwaliteit. “Hier kunnen we berichten opnemen om het moreel van de troepen te versterken”, vertelt Feda. 

Er is echter een probleem: de antenne voor het zendstation staat ergens anders. Gegoten in een betonnen voet, dus moeilijk verplaatsbaar. De majoor had Adry gevraagd of Resolute Support een kraan kon sturen. “Dat gaat niet”, zegt de reservist. “Zoiets moet hij echt zelf oplossen.”

Radio is een belangrijk medium in Afghanistan, dus heeft majoor Feda sinds kort een studio om boodschappen op te nemen. Links een zogeheten Radio in a Box. Eenheden kunnen deze box meenemen om op locatie boodschappen de ether in te slingeren.

Intern(i)et

Ook internet is een probleem. Sterker nog, majoor Feda en zijn team hebben geen internet in hun kantoor. Een IO-eenheid zonder internet, dat is in deze tijd geen doen. “Kunnen jullie internet geven?” vraagt Feda die nu social media van het korps via zijn privé-tegoed en -telefoon doet. Maar Adry kan niet zomaar geld ophoesten en een aansluiting fiksen. “Ik zal overleggen met onze senior-adviseur. Hij zal het aankaarten bij jouw commandant.”

Kapitein Adry bereidt zijn bezoeken goed voor, want hij heeft maar 2 uur de tijd om zaken te doen. Daarin moet majoor Feda ook nog eens diverse telefoontjes afhandelen en zijn mensen aansturen omdat de Afghaanse operaties gewoon doorgaan.

Het hoofddoel is de kloof tussen militairen en burgers verkleinen

Mensenlevens

Vaak is de Nederlandse reserveofficier bezig met ‘kleine’ zaken zoals de antenne of afwezigheid van internet. Zijn hoofddoel is echter het verkleinen van de kloof tussen militairen en burgers. Zo zijn er IO-campagnes wanneer het leger acties uitvoert in bewoond gebied. Via diverse kanalen worden burgers geïnformeerd en krijgen ze het advies om binnen te blijven. “Dat is strategisch lastig”, beseft de reservist. Want de vijand luistert en leest mee. De info wordt daarom wat vaag gehouden. Maar begrijpelijk genoeg voor inwoners zodat ze niet in een kruisvuur terechtkomen.

Adry heeft majoor Feda geadviseerd de boodschappen op tijd te versturen en na te denken over de inhoud. Daar valt winst te halen, bijvoorbeeld door een goede planning van de communicatie. “Het is niet meetbaar, maar als door mijn werk enkele burgers worden gered, ben ik tevreden”, zegt Adry.

Investeren in de onderlinge band is belangrijk in Afghanistan. De Nederlandse directheid werkt niet en wordt als onbeschoft beschouwd. Dus neemt Adry soms een presentje mee. In dit geval een Delftsblauw kannetje.

Raad en daad

Momenteel nemen zo’n 170 Nederlandse militairen deel aan Resolute Support. De focus ligt op het trainen, adviseren en assisteren van Afghaanse veiligheidsdiensten. Ongeveer 15 adviseurs van landmacht, marechaussee en marine richten zich op het verbeteren van logistiek en onderhoud, de positie van vrouwen, verbindingen, speciale operaties en bestrijding van criminaliteit. De rest van de Nederlanders beveiligt en ondersteunt de trainingsmissie.