Achter de schermen

…bij de Leergang Senior Medewerker

‘Best veel opdrachten’ en ‘ze moeten wel aan de bak’. De loopbaanopleiding die elke opperwachtmeester eenmaal in zijn carrière bij de Koninklijke Marechaussee doorloopt is behoorlijk intensief. De zogeheten Leergang Senior Medewerker (LSM) duurt 17 weken. Dit jaar staan er 14 klassen op het programma met elk 14 cursisten. In principe volgen collega’s de opleiding in de rang van wachtmeester-1. Als ze de opleiding met goed gevolg hebben afgerond, worden ze bevorderd tot opper.

Het accent van de opleiding ligt op zelfontwikkeling en leiderschap. “Want hoe kun je leidinggeven aan anderen als je jezelf niet kent?”, aldus een van de docenten. De opleiding is een combinatie van lessen op het Opleidings-, Trainings-, en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee (OTCKMar) in Apeldoorn en stage op de eigen werkplek. In deze periode bouwen de cursisten een portfolio op waarin ze reflecteren op hun persoonlijke ontwikkeling en hun leiderschapskwaliteiten. Ook doen ze examens. De deelnemers komen uit het hele land; het merendeel is algemeen opsporingsambtenaar. 

Meer weten over de Leergang Senior Medewerker? Scroll naar beneden!

Tekst: kapitein Henny de Boer | Foto’s: sergeant Sjoerd Hilckmann

Zelfontwikkeling en leiderschap

De LSM is de enige loopbaanopleiding voor de onderofficier, waardoor de opleiding goed gevuld is. De cursisten krijgen vakken als commandovoering, morele professionaliteit en het voeren van functioneringsgesprekken. Ook leren ze zaken als situationeel leiderschap: verschillende leiderschapsstijlen toepassen op verschillende ontwikkelingsniveaus van de mensen.

Tijdens het eerste lesblok beginnen de cursisten met een test over hun eigen gedrag aan de hand van het zogeheten DISC-profiel: Dominantie, Invloed, Stabiel, Contentieus. Iedereen heeft een voorkeursprofiel. Inzicht in jezelf staat centraal: Wie ben ik? Hoe kom ik over? Waar loop ik tegenaan en met welk(e) punt(en) van mezelf wil ik aan de slag?

De cursisten komen tot een persoonlijke ontwikkelvraag waaraan ze tijdens deze opleiding werken. Hierdoor verhogen ze niet alleen hun zelfbewustzijn, maar leren ze ook het gedrag van anderen beter te begrijpen. Later in de opleiding helpt dit hen om hun leiderschapsstijl op de verschillende typen mensen te kunnen aanpassen voor een beter resultaat.

Team Vervolgopleidingen Onderofficieren

Het Team Vervolgopleidingen Onderofficieren (TVOO) van de Sector Vaktechnische Opleidingen (SVO) is verantwoordelijk voor de LSM. Het team bestaat uit 7 personen: een eerste en tweede teamleider en opleiders. Naast de LSM verzorgen zij ook de opleiding tot groepscommandant voor de brigade Objectbeveiliging en de opleiding voor plaatsvervangend groepscommandant bij het eskadron Hoog Risico Beveiliging.

Hoewel het team een druk programma heeft, houdt het ondertussen ook een blik op de toekomst. Wat kan behouden blijven bij de LSM en wat kan worden aangepast? “In verband met de doorontwikkeling van de opleiding geven we momenteel een aantal lessen digitaal”, zegt eerste teamleider eerste luitenant Marco. “We zijn nog in de ontdekkende fase: we kijken welke lessen geschikt zijn voor de digitale aanpak en welke niet. Ook kunnen we - als iemand een les niet kan bijwonen, bijvoorbeeld door ziekte - de les hybride geven in het zogeheten Lokaal van de Toekomst, waar mensen de les zowel fysiek als digitaal kunnen bijwonen. Hoe mooi is dat?”

Verder kijkt het team ook naar mogelijkheden hoe ze meer maatwerk kunnen bieden. Want iemand 4,5 maand van zijn werkplek halen, is best lang. Zowel voor de brigade, die de collega moet missen, als voor het thuisfront. “Wellicht is het in de toekomst mogelijk dat cursisten modules van de opleiding over een langere periode kunnen spreiden. Want de deelnemers zitten in deze fase van hun leven vaak met een drukke gezinssituatie. Dat vereist soms erg veel kunst en vliegwerk qua planning.”

Een ander voorbeeld van maatwerk vanuit de TVOO is een opleiding die in het verleden specifiek is ingericht voor collega’s uit de logistieke sector. Want niet iedereen geeft leiding.

Instructeur/klassenbegeleider adjudant Mariska

Eén van de instructeurs/klassenbegeleiders is adjudant Mariska. Zij werkt sinds november bij het TVOO en is heel enthousiast over haar functie. “In deze functie komt alles samen wat ik hiervoor heb gedaan. Ik heb met allerlei groepen gewerkt en ben ruim 10 jaar klassenbegeleider geweest. Die ervaring en kennis kan ik hier in de praktijk brengen. Het in gang zetten van de persoonlijke groei bij de cursisten, hen inzichten geven, naar elkaar leren luisteren: dát is waar ik ’s ochtends voor opsta. Dat vind ik leuk. En dat proces probeer ik zo goed mogelijk te faciliteren door een veilige leeromgeving te creëren, waarin de deelnemers zich open en kwetsbaar op durven te stellen.”

De LSM zelf wordt volgens Mariska soms als een ‘moetje’ gezien, een hoepel waar je even doorheen moet springen. “Maar aan het eind van de opleiding hoor ik van mensen dat bepaalde inzichten hun ogen hebben geopend, dat er pijnpunten of blinde vlekken bloot zijn gelegd waarmee ze aan de slag zijn gegaan en die hun echt verder hebben geholpen. Bijvoorbeeld bij een oefening in leidinggeven: ‘Waarom pakt de ene medewerker hun instructie wel op en de andere niet?’ Daarbij geven wij tips en tools. Zo geven we hen mee dat de ene medewerker beter reageert bij een aai over zijn bol en een ander bij een stevige aanpak. Als de cursist dan ineens ziet dat de boodschap wel overkomt, leidt dat soms tot een waar aha-moment. Dat is mooi om te zien.”

Deelneemster aan de LSM, wachtmeester-1 Mariejelle

“Ik kreeg de kans om deze opleiding te volgen en die heb ik met beide handen aangegrepen. Ik doe al jaren hetzelfde en dan is het mooi om een nieuwe stap te zetten. Mogelijk wordt mijn functie als administratief medewerker op het OTC opnieuw gewaardeerd en in aanloop daar naartoe volg ik alvast deze opleiding.

Ik vind de LSM een aanrader. Als je je open opstelt, kun je er veel uithalen. Ik dacht bijvoorbeeld dat ik over mijn eigen onzekerheid heen was, maar ik merkte hier, te midden van een nieuwe groep collega’s, dat ik toch terugviel in oud gedrag en het probeerde te verbergen. Gaandeweg heb ik geleerd dat het oké is om in een nieuwe situatie eerst even de kat uit de boom te kijken, dat werkt beter dan ertegen te vechten. Ook weet je dankzij de lessen over de verschillende type profielen beter hoe je aan bepaalde karakters kunt leidinggeven voor een optimale overdracht van je boodschap. Dat is heel nuttig.

We zijn nu bezig met commandovoering. Zo behandelen we bepaalde casussen uit de praktijk aan de hand van de IK-commandovoering (instructiekaart). Bijvoorbeeld een casus over stropers op de heide. Hoe loop je dat aan als leidinggevende? Door mijn huidige functie staat dat wat verder van mij af, maar je hoeft het niet alleen te doen. Je krijgt gelukkig steun van je medestudenten.

Het is best intensief om 4,5 maand volledig in een opleiding te zitten als je ook een gezin hebt. Het vergt behoorlijk wat planning. Bovendien ben je na sommige dagen heel moe omdat je dieper op je eigen persoonlijkheid ingaat. Het vergt veel energie. Maar ik vind de opleiding heel waardevol. Ik heb in korte tijd al een aardige groei doorgemaakt. Bovendien is de klas heel fijn. Door de openheid en persoonlijke thema’s krijg je best snel een band met elkaar.”