Tijdig plannen voor eventuele evacuaties
Op Cyprus staan sinds kort Nederlandse eenheden van Defensie paraat om Nederlanders in Israël en Libanon te evacueren in geval van uiterste nood. Maar ons land is natuurlijk niet de enige die zijn mensen naar een veilige haven wil loodsen als de veiligheidssituatie in de regio omslaat. Om al die evacuatiebewegingen via de lucht en over zee in goede banen te leiden, maken 23 landen alvast een gezamenlijke planning. “Dan kunnen we elkaar ondersteunen én lopen we elkaar niet in de weg.”
Tekst: kapitein Henny de Boer | Foto’s: sergeant-majoor Cristian Schrik, sergeant-majoor Hille Hillinga, kapitein Jaap Wolting
‘Landen, inladen en wegwezen’
De landen coördineren hun noodplannen in het zogeheten Non-combatant Evacuation Operations Coördination Cell (NEOCC), vanuit de Cypriotische havenstad Larnaca. Het gaat behalve Nederland onder meer om België, Frankrijk, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. De afgevaardigde teams bestaan uit minimaal een vertegenwoordiger van Defensie en van Buitenlandse Zaken.
In de steigers
De Nederlandse air planner van de NEOCC is luchtmachtmajoor Roël Boezen. Hij vertelt dat de gezamenlijke planning voor eventuele evacuaties inmiddels in de steigers staat, na een intensieve aanvangsperiode.
“Mocht de situatie uit de hand lopen, dan coördineren de 23 landen de toegewezen tijdsloten op een luchthaven in Libanon of Israël”, vertelt Boezen over het ‘luchtmachtplaatje’. Dat betekent voor Nederland dat de beide op Cyprus gestationeerde C-130 Hercules-transporttoestellen van de luchtmacht binnen dat tijdvak moeten landen, de mensen moeten meenemen en weer moeten opstijgen. Oftewel: “Landen, inladen en wegwezen.”
Noodscenario’s
Dagelijks neemt het NEOCC de planning van de tijdsloten voor de komende dagen door. Wil een land er nog gebruik van maken? Wil een land liever op een ander tijdsstip? Tot twaalf uur van tevoren kunnen er nog zaken aangepast worden. Daarna staat het vast.
23 landen, 23 ideeën
Ook heeft het NEOCC over vele noodscenario’s nagedacht. Bijvoorbeeld wat er moet gebeuren als de stroom of het netwerk uitvalt op de luchthaven ter plaatse. “Op escalatieniveau hebben wij meerdere opties weggezet in ons plan”, legt de Nederlandse air planner uit. “We staan in nauw contact met allerlei ketenpartners en autoriteiten op Cyprus, zodat we weten wie we moeten bellen bij bijzonderheden.”
Puzzel
Alle landen hebben hetzelfde doel; mensen veilig ophalen. Maar iedereen heeft vanzelfsprekend bijzonderheden. “Die hebben we als een puzzel in elkaar gelegd”, vertelt de luchtmachtmajoor. Dat was geen sinecure. “23 landen betekent 23 verschillende ideeën, processen en culturen. Om die allemaal op te lijnen tot één plan is uitdagend, maar het is gelukt. Dat is grote winst. We hebben een basisschema klaarliggen ‘voor het geval dat’. Hoewel we natuurlijk hopen dat het niet nodig is om het te gebruiken.”
‘Je moet een plan hebben’
De lessons learned van de evacuatieoperaties uit Kaboel en Soedan zijn meegenomen door de landen van het NEO-coördinatiecentrum. “De voornaamste les: je moet klaarstaan”, benadrukt Boezen. “Je moet een plan hebben, zodat je meteen kunt beginnen met evacueren indien nodig.”
Mariniers
De planning van het NEOCC is louter organisatorisch, benadrukt de majoor. “De operationele eenheden op de grond houden zich bezig met de tactische planning en de uitvoering van de eventuele evacuatieoperatie, de Non-combatant Evacuation Operation (NEO).” Dan hebben we het voor Nederland over de beide transporttoestellen met crew en ondersteuning en de mariniers. Die zijn even verderop gestationeerd op een Cypriotische luchtmachtbasis. Maar hun planning is gebaseerd op deze tijdvakken.”
Overzicht
Elk land heeft een schatting gemaakt van hoeveel ‘onderdanen’ zich in de betreffende landen bevinden. Dat wil niet zeggen dat die allemaal geëvacueerd willen worden. “Maar wel met welke aantallen we in het ergste geval rekening moeten houden."
Nederland kan per tijdslot twee transporttoestellen sturen. "Die willen we steeds maximaal vullen met de aanwezige Nederlanders en met inwoners van de overige landen. Dankzij de coördinatie met de verschillende 'Snel Consulaire Ondersteuningsteams' (SCOT) van de ministeries van Buitenlandse Zaken, die de paspoorten ter plaatse controleren, houden we het overzicht van wie in welk toestel is gestapt. Daarom is de samenwerking en informatie-uitwisseling van Buitenlandse Zaken en Defensie een belangrijke voorwaarde voor een soepel verloop van de uitvoering.”
Peilstok
Nu de basisplanning voor de eventuele evacuaties staat, is het voor veel air planners en maritieme planners geen must meer om op Cyprus te blijven. Bovendien wil men het land zo weinig mogelijk belasten. “De kernteams blijven en zodra het nodig is komen wij rap terug. Tot die tijd blijven we in the loop vanuit Nederland”, vertelt Boezen, die zelf ook net teruggekeerd is.
‘Het kan snel gaan’
Het coördinatiecentrum steekt elke dag de peilstok in de onrust in en rond Israël en de Palestijnse Gebieden. Ze monitoren ook zaken als stromen van mensen die op de vlucht zijn geslagen. “Als het conflict overslaat naar andere landen, kan het snel gaan. Met onze planning willen we van een mogelijke chaos een gecoördineerde chaos maken, om zoveel mogelijk mensen veilig naar Cyprus en hun thuisland te halen. Dat is de kracht van coördineren.”
Meer weten over NEO? Lees hier een eerder verschenen artikel in de Defensiekrant
