Tekst Evert Brouwer
Foto Sergeant-majoor Gerben van Es/Archief Ministerie van Defensie
25 jaar na de Herculesramp op Eindhoven
Het ongeluk
Tijdens de daling komt de C-130 in een zwerm spreeuwen terecht, waardoor twee motoren uitvallen. De vliegers maken op geringe hoogte een doorstart, maar het transporttoestel raakt toch de grond. De Hercules komt naast de baan terecht en vliegt in brand.
Langs het pad dat leidt naar het monument voor de Herculesramp op Vliegbasis Eindhoven, worden de laatste werkzaamheden verricht. Hoveniers maaien het gras, de 34 bomen ter herinnering aan de slachtoffers worden gesnoeid en blaadjes op het veld weggeblazen.
Volgende week donderdag is het 25 jaar geleden dat een C-130 van de Belgische luchtmacht neerstortte op Vliegbasis Eindhoven. De vier bemanningsleden en dertig leden van het toenmalige Fanfare Korps Koninklijke Landmacht (FKKL), op de terugweg van een concert in het Italiaanse Modena, komen om het leven. Zeven muzikanten, zwaargewond, overleven het ongeluk. Nog steeds zijn hun wonden en die van de nabestaanden, letterlijk en figuurlijk, niet allemaal geheeld.
De herdenking 25 jaar Herculesramp is via een livestream te volgen
Monument
De voorbereidingen voor de herdenking van de Herculesramp zijn al veel langer bezig. De beperkingen door de coronapandemie maakten het immers niet gemakkelijk om te voorspellen hoeveel belangstellenden aanwezig mogen zijn bij het monument op de plek des onheils. De gemeente Eindhoven nam ook daarom het initiatief een moment in te bouwen bij het gedenkteken midden in de gemeente.
YouTube en Omroep Brabant
De herdenking 25 jaar Herculesramp is donderdag 15 juli vanaf 17.00 uur te volgen via een livestream op YouTube en op Omroep Brabant. Er zijn kransleggingen op de vliegbasis door onder andere de Commandant der Strijdkrachten namens het Ministerie van Defensie. En door burgemeester Jorritsma namens de inwoners van de gemeente Eindhoven.
Toespraken op de vliegbasis zijn er onder anderen van Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim en oud-aalmoezenier Martien Agterberg die destijds de geestelijke zorg coördineerde voor nabestaanden. Ook spreekt Ron Geurts, één van de zeven overlevenden.
Onder de gasten bevindt zich de ambassadeur van België Dirk Achten en Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Dennis Luyt. De muzikale bijdrage wordt geleverd door het militaire orkest Fanfare Bereden Wapens, onder leiding van dirigent ritmeester Harold Lenssen.
Dubbel gevoel
De in 2004 overleden vader van Kempen, André, richtte de stichting zo’n drie maanden na de ramp op. Zoon Mark, en dus broer van Peter, was één van de 34 slachtoffers. Een 21-jarige, getalenteerd hoornist. Opmerkelijk: Kempen senior was een militair van de Koninklijke Luchtmacht. “Mijn vader, een echte techneut, was heel trots op zijn beroep (het testen van vliegtuigen en vliegtuigmotoren) én op zijn werkgever”, zegt Peter Kempen. “Dus het werk voor de stichting gaf hem vaak een dubbel gevoel. Daarmee heeft hij denk ik flink geworsteld. Al heeft hij zich daarover nooit uitgesproken.”
Het was een mooie zomerdag
Het is zo’n moment waarvan je nog precies weet waar je toen was. Dat geldt ook voor uw redacteur. 15 juli 1996 is een warme, inspannende dag. Tijd voor een drankje in de tuin, totdat rond half zeven de rode ‘pieper’ (semafoon) geluid maakt. Een C-130 neergestort op Vliegbasis Eindhoven, meldt toenmalig hoofdredacteur Mat Herben. Waarschijnlijk is de vierkoppige bemanning daarbij omgekomen. Wie gaat er op af? Defensiefotograaf Hennie Keeris, die dan in buurgemeente Veldhoven woont, is er snel bij. "Die C-130 kwam bij ons over en ik had toen al het gevoel dat er wat mis was. Ik heb na de melding meteen mijn camera gepakt, maar toen was het vliegveld al hermetisch afgesloten”, weet hij nog. Stafadjudant Daniëlle Bruins-Kuypers heeft dezelfde ervaring, vlakbij het vliegveld. “Iedereen was buiten met dat mooie weer. Opeens kwam die C-130 over en ik dacht toen al: die zit veel te laag!”
Dan gaat ook zo’n ‘pager’ af in de Belgische Ardennen. Peter Kempen is daar als leider van een scoutingkamp. Het telefoonnummer van zijn vader staat in het scherm. “Je kunt het je nu niet meer voorstellen met al dat mobiele verkeer, maar ik moest dus op zoek naar een telefooncel.” Vader zegt dat Omroep Brabant een vliegtuigcrash op Eindhoven meldt. “Hij had er een heel slecht gevoel bij. Dat bleek helaas maar al te juist. Ik ben halsoverkop naar huis gereden en kwam daarbij langs het vliegveld, waar de rookpluimen nog te zien waren.”
'Ik kan er nu goed over praten, maar er zat veel boosheid'
Wegebben
De negatieve gevoelens zijn inmiddels wel gesleten bij de familie Kempen. Voor zover Peter weet ook bij andere nabestaanden. “Met het werk voor de stichting geef ik de zaak een plek. Ik kan er nu goed over praten. Maar er zat veel boosheid. Richting de militaire top, naar de politiek. We merken dat de gevoeligheden na 25 jaar langzaam zijn weggeëbd. Met name de toespraak die de vorige Commandant der Strijdkrachten, luitenant-admiraal Rob Bauer, hier vijf jaar geleden heeft gehouden, was een grote steun. Dat zorgde voor de erkenning die we wilden horen."
Bauer wees destijds op de krampachtige reactie van Defensie na de ramp. “Dat liet nabestaanden zitten met veel vragen en onduidelijkheid, erkende hij toen. Het is nu de beurt aan politiek Den Haag om daarover ook wat te zeggen”, vindt Kempen.
Eer
Over de medewerking van Vliegbasis Eindhoven is Kempen zeer te spreken. Dat is niet zo verwonderlijk, want volgens zijn directe aanspreekpunt stafadjudant Daniëlle Bruins-Kuypers zijn alle collega’s gedreven om ondersteuning te bieden bij deze herdenking. “Iedereen, ik in het bijzonder, vindt het een eer om dit werk te doen. We kunnen nog altijd rekenen op oud-collega’s die al lang met pensioen zijn en nog elk jaar komen helpen. De betrokkenheid is groot hier”, constateert zij.
Muzikaal eerbetoon
De gemeente Eindhoven heeft voor deze herdenking speciaal een muziekstuk laten componeren. Oud-trompettist van de Koninklijke Militaire Kapel Hans van der Heide werd hiervoor ingeschakeld. De componist bekent het moeilijk te hebben gehad bij het schrijven. Dat is niet verwonderlijk. Hij gaf in 1996 bij de eerste herdenking het signaal Taptoe.
“Dat ging toen in een roes”, blikt hij terug. “Er kwamen ook nu veel emoties bij me los. Ik wilde het niet te droevig maken, maar wel duidelijk maken dat 34 mensen in de bloei van hun leven zijn omgekomen. Er zitten flarden in die je kunt herkennen uit de muziek van de West Side Story, die het FFKL destijds speelde tijdens het concert in Modena.” Het stuk is ook daarnaar vernoemd, want het heet ‘Modena, a tribute’.
