Rebel aan de top

Nieuwe CDS houdt wel van een uitdaging

Bergen zijn goede leermeesters. Net als militaire missies. De levenslessen uit beide settings neemt generaal Onno Eichelsheim mee in zijn nieuwe baan als Commandant der Strijdkrachten.

Als Onno Eichelsheim omhoog kijkt, ziet hij de top van de Eiger. De 3.970 meter hoge, beruchte piek in de Zwitserse Alpen. Gezekerd aan touwen en met stijgijzers ondergebonden is hij met zijn klimploeg via de zuidkant onderweg naar boven. Stap voor stap. Ver boven de sneeuwgrens is het leven anders. Spannender, uitdagender, gevaarlijker, maar ook mooier.

Als jongen, getrokken uit de vlakke Hollandse klei, ging hij met zijn ouders al naar de bergen. Een liefde voor klimmen, afzien en grenzen verleggen was geboren. De top van de Eiger is jaren later het volgende doel. “Maar we hebben het helaas niet gehaald”, blikt Eichelsheim terug. “Er zaten te veel spleten in het ijsveld, te gevaarlijk. Sommige risico’s moet je niet nemen en soms zijn dat moeilijke beslissingen. De top niet halen is dan flink balen.”

Hoogste militair

In zijn militaire loopbaan heeft hij wel het hoogst haalbare bereikt. Sinds gisteren is de luchtmachter Commandant der Strijdkrachten (CDS). Volgens de hoogste militair van Nederland zijn er veel overeenkomsten tussen de bergsport en het militaire werkveld. “Het is belangrijk een klim goed voor te bereiden met je team en risico’s zo goed mogelijk in te schatten.” 

Want risico’s horen er nou eenmaal bij. Zowel in de bergsport als het militaire vak. De kunst is om ze met de beschikbare informatie zo goed mogelijk te beheersen. “Soms heb je niet alle informatie, maar moet je wel een beslissing nemen. Nemen we die hoge, snellere passage? Of juist niet vanwege de weersverwachting?”

Talibanstrijders

Niks doen is in ieder geval geen optie. Dat was in Afghanistan niet anders toen Eichelsheim als vlieger van een Apache gevechtshelikopter grondtroepen moest beschermen tegen oprukkende Talibanstrijders. In zo’n situatie heeft een vlieger ook niet alle info, maar moet hij wel durven handelen. Anders is het te laat.

Levenslessen

De lessen die hij heeft geleerd in de bergen en tijdens missies neemt de generaal mee in zijn nieuwe functie. Het zijn interessante tijden. Hoewel de afgelopen jaren miljarden euro’s extra geïnvesteerd zijn in Defensie, zijn er nog bergen werk te verzetten. 

Geldgebrek

Kranten kopten de afgelopen weken dat de marine diep in de rode cijfers zit, schepen vanwege geldgebrek aan de kant blijven en er plannen zijn om te bezuinigen op munitievoorraden. Eerder spraken de commandanten van de vier operationele commando’s hun zorgen uit over de staat van de krijgsmacht en de geldbehoefte om te zorgen dat Nederland een goede NAVO-partner is en blijft. 

“Ik onderschrijf die boodschap volledig”, zegt Eichelsheim. “Er is veel aan de hand. Aan de ene kant investeren we in personeel, reservedelen, nieuwe gevechtspakken en kopen we nieuwe schepen. Om wat te noemen. Aan de andere kant blijkt nu dat we niet genoeg geld hebben om de training en geoefendheid van onze mensen op peil te houden. We moeten de tering naar de nering zetten. Ons budget blijft ondanks de investeringen te krap.”

Complexe dreigingen

Dit is zorgwekkend in een wereld die, benadrukt de CDS, bol staat van de complexe dreigingen. Hij wijst op de onrust aan de zuid- en oostgrens van Europa, plus het feit dat eventuele opponenten fors investeren in hun slagkracht. “Kijk je naar het cyber- en informatiedomein, dan zijn we al in oorlog. Dagelijks worden servers en kritieke IT-infrastructuur aangevallen”, aldus de generaal. “De vrede en veiligheid die in Nederland misschien zo normaal lijken, zijn niet vanzelfsprekend.”

Rebel with a cause

Het zijn zorgvuldig gekozen woorden van een man die zijn ouders vroeger de nodige grijze haren heeft bezorgd. Toen was Eichelsheim naar eigen zeggen nogal rebels. “Mijn ouders vroegen zich af wat er van mij terecht moest komen. Maar ik maakte mijn eigen keuzes. Wilde mijn eigen weg bewandelen. Ik vind het belangrijk dat mensen die ruimte pakken.”

Dat betekent ook dat er ruimte is om fouten te maken. “Ook als CDS zal ik fouten maken en ik wil dat mensen me daar op aanspreken.”

Wie de grenzen opzoekt, begaat ongetwijfeld een keer een misstap. Zo dankt de generaal zijn call sign ‘speedy’ aan het feit dat hij vroeger een snelheidsduivel was. “Ik reed consequent te hard en zocht de grenzen op. Achteraf natuurlijk heel onverantwoord’, zegt Eichelsheim met een twinkeling in zijn ogen. Inmiddels is hij ouder en wijzer, maar hamert erop dat het belangrijk is om grenzen op te zoeken. “Ik wil dat mensen een probleem op een creatieve manier benaderen en niet met standaardoplossingen komen. Op die manier blijf je scherp.”

Bergen werk te verzetten

Creatieve geesten zijn hard nodig om de krijgsmacht te herstellen. Plus extra geld. Miljarden om Nederland voor te breiden op toekomstige dreigingen, zoals genoemd in de Defensievisie 2035. Militair overwicht in het digitale domein is bijvoorbeeld een vereiste, aldus Eichelsheim. 

Wie het snelst cruciale informatie uit grote hoeveelheden data filtert, heeft op het slagveld een voordeel. “Maar zover zijn we nog lang niet. We zijn wel begonnen met investeringen in nieuwe, moderne IT, maar dat is pas een eerste stap.”

Wat zijn de consequenties?

Een onzekerheid waar de kersverse CDS mee te maken krijgt, is de formatie van een nieuw kabinet. Welke partijen staan straks aan het roer en hoeveel geld maken ze vrij voor Defensie? Eichelsheim zal sowieso bepleiten dat er structureel vier miljard euro extra bij moet. “Komt dat er niet, dan moeten we scherpe keuzes maken. Kaasschaven is geen optie meer, dus zal dit consequenties hebben voor de omvang van de krijgsmacht. Dan worden mogelijk eenheden stilgelegd, kunnen we minder oefenen en voldoen we nog minder aan onze verplichtingen. Daar maak ik me zorgen over.”

Mont Blanc

De top van de Eiger heeft amateurklimmer Eichelsheim niet meer bereikt. Maar er blijven altijd nieuwe uitdagingen. Genoeg bergen, letterlijk en figuurlijk. Vat de uitdagingen bij de horens en ga aan de slag, wil de CDS maar zeggen. 

Zelf kijkt hij met zijn klimmaatje naar een kans om binnenkort de Mont Blanc te beklimmen. Zou een mooie kans zijn om even te ontsnappen aan de achtbaan die het CDS-schap is. “Door COVID is die klim even uitgesteld, maar het gaat gebeuren. De Mont Blanc is misschien technisch niet heel moeilijk, maar het is toch de hoogste berg van westelijk Europa en zeker niet risicoloos. Die wil ik wel op mijn lijstje bijschrijven.”